(CAO) Theo các chuyên gia, việc đấu thầu rộng rãi cung ứng dịch vụ vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt tại TPHCM không chỉ tạo sự cạnh tranh lành mạnh, tiết kiệm số tiền lớn cho ngân sách nhà nước, mà còn góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ phục vụ hành khách. Vì vậy cần sớm triển khai việc đấu thầu rộng rãi, công khai, minh bạch đối với các tuyến xe buýt còn lại của thành phố.
Thời gian vừa qua, Trung tâm Quản lý giao thông công cộng TPHCM đã mở thầu nhiều gói thầu cung ứng dịch vụ vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt có trợ giá trên địa bàn. Các gói thầu này đã thu hút nhiều đơn vị tham dự, trong đó có nhiều nhà thầu mới, góp phần làm tăng tính cạnh tranh lành mạnh trong đấu thầu.
Hàng chục năm qua TPHCM đã thực hiện chủ trương trợ giá xe buýt nhằm khuyến khích người dân sử dụng phương tiện vận tải công cộng, qua đó giảm áp lực lên hạ tầng đô thị, môi trường, nhất là trong điều kiện đường sá chật chội, xuống cấp, không đáp ứng được yêu cầu phát triển và sự gia tăng chóng mặt của phương tiện vận tải. Cùng với đó chủ trương đấu thầu cung ứng dịch vụ vận tải cũng ra đời, nhưng việc thực hiện gặp nhiều khó khăn, vướng mắc nên "quanh đi quẩn lại" chỉ có một số đơn vị xe buýt tham gia vận tải hành khách công cộng trên địa bàn suốt hàng chục năm qua.
Xe buýt điện của Phương Trang tham gia vận chuyển hành khách công cộng, kết nối với các nhà ga tuyến Metro số 1 tại TPHCM
Tuy nhiên, vài năm gần đây, việc đấu thầu cung ứng dịch vụ vận tải xe buýt tại TPHCM đã có đổi mới, với sự tham gia của nhiều nhà thầu, trong đó có những doanh nghiệp có năng lực, uy tín cao tham gia, như Công ty cổ phần xe khách Phương Trang – FUTABUSLINES (doanh nghiệp vận tải hành khách hàng đầu cả nước hiện nay) và một số đơn vị khác, góp phần tạo ra luồng gió mới, môi trường cạnh tranh lành mạnh, minh bạch và hiệu quả, qua đó giúp tiết kiệm ngân sách Nhà nước và nâng cao chất lượng phục vụ hành khách.
Theo dữ liệu hệ thống mạng đấu thầu quốc gia, từ cuối năm 2023 đến nay, TPHCM đã tổ chức đấu thầu 76 tuyến xe buýt có trợ giá, tiết kiệm khoảng 1.295 tỷ đồng cho ngân sách. Điển hình: năm 2023 đấu thầu 22 tuyến, tiết kiệm 252 tỷ đồng; năm 2024 đấu thầu 17 tuyến kết nối tuyến Metro số 1, tiết kiệm 278 tỷ đồng; quý 2/2025 tiếp tục đấu thầu 37 tuyến, dự kiến tiết kiệm thêm 765 tỷ đồng...
Xe buýt điện của Vin-Bus trên đường phố TPHCM
Qua việc đấu thầu cho thấy, tỷ lệ tiết kiệm từ 20 - 72% trong từng gói thầu đã khẳng định được hiệu quả thực chất của cơ chế cạnh tranh rộng rãi, công khai. Như tuyến xe buýt số 33 là một điển hình: với sự tham gia của 4 nhà thầu gồm Công ty TNHH Dịch vụ Vận tải sinh thái Vin-bus, Công ty CP xe khách Phương Trang, Công ty CP xe khách Sài Gòn và HTX Vận tải 19-5; kết quả đấu thầu ghi nhận Vin-bus giảm tới 72,1% mức giá trợ giá (đây là mức giảm sâu nhất từ trước đến nay).
Kết quả đánh giá sơ bộ ban đầu (chưa xét đến quy đổi lợi thế phương tiện), Công ty CP xe khách Phương Trang là đơn vị có kết quả trúng thầu cao nhất với 15/17 gói (29/37 tuyến), tiếp theo là Vin-Bus trúng 8/37 tuyến.
Dòng xe buýt mới được Phương Trang chuẩn bị đưa vào phục vụ vận chuyển hành khách công cộng
Theo các chuyên gia, việc đấu thầu rộng rãi đã đảm bảo được sự cạnh tranh công bằng, công khai, minh bạch giữa các nhà thầu. Nhà thầu sẽ phải căn cứ vào công thức chung và cơ sở năng lực hiện hữu để lựa chọn phương tiện dự thầu, tính toán và đưa ra giá dự thầu hợp lý nhất. Việc các nhà thầu giảm giá thầu còn phải đi đôi với đảm bảo yêu cầu về chất lượng dịch vụ, phương tiện, qua đó góp phần nâng cao việc phục vụ hành khách. Từ những kết quả trên, các chuyên gia kiến nghị TPHCM cần sớm triển khai việc đấu thầu toàn diện các tuyến xe buýt còn lại để đảm bảo việc cung ứng dịch vụ vận tải hành khách công cộng trên địa bàn được minh bạch, rõ ràng, tiết kiệm cho ngân sách và nâng cao chất lượng vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt trên địa bàn thành phố.