Giám sát thông minh, xử phạt minh bạch
Trao đổi với phóng viên Chuyên đề CATP, Thượng tá Nguyễn Thị Thanh Nga, Phó trưởng Phòng Cảnh sát giao thông (CSGT) CATP nhìn nhận, trong bối cảnh TPHCM sau sáp nhập địa giới hành chính đã trở thành một siêu đô thị, trở thành trung tâm kinh tế, văn hóa và xã hội năng động hàng đầu cả nước. Song hành với những thời cơ cũng là hàng loạt áp lực, nhất là về vấn đề GT đô thị. Cũng vì vậy, việc chủ động ứng dụng công nghệ hiện đại, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI) trong quản lý GT, đã trở thành một hướng đi tất yếu.
Bên cạnh hệ thống AI, các camera giám sát truyền thống cũng được kết nối, tạo nên hệ thống giám sát chặt chẽ, nhiều tầng nhiều lớp
Với vai trò chủ công trong nhiệm vụ bảo đảm trật tự an toàn giao thông (TTATGT) cho TP, Phòng CSGT đã từng bước triển khai, mở rộng và vận hành hệ thống camera giám sát GT tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI), mang lại những chuyển biến rõ rệt. Hiện nay, hệ thống camera AI được bố trí trên hàng trăm tuyến đường, nút GT trọng điểm, các khu vực phức tạp về tình hình GT và sẽ không ngừng tăng lên theo lộ trình phát triển của TP.
Vị trí lắp đặt được lựa chọn dựa trên các tiêu chí khoa học và thực tiễn như tập trung tại các "điểm đen" tai nạn GT; khu vực có mật độ phương tiện cao, các tuyến đường dễ phát sinh vi phạm phổ biến cũng như khả năng truyền tải dữ liệu về trung tâm giám sát. Mục tiêu là tối ưu hóa khả năng giám sát, phát hiện và xử lý vi phạm, đồng thời hỗ trợ lực lượng chức năng trong công tác điều hành GT hiệu quả hơn.
Thí điểm đưa công nghệ AI vào điều tiết giao thông
Vừa qua, Trung tâm Quản lý Hạ tầng Kỹ thuật Bà Rịa - Vũng Tàu (Sở Xây dựng TPHCM) đã phối hợp cùng nhiều đơn vị tiến hành khảo sát, kiểm tra hệ thống đèn tín hiệu GT tại nút giao ngã ba Khu công nghiệp Mỹ Xuân A (Km38+200, Quốc lộ 51, P.Phú Mỹ). AI có khả năng phân tích mật độ phương tiện, tự động điều chỉnh chu kỳ đèn linh hoạt thay vì lập trình cố định theo khung giờ. Bên cạnh đó, hệ thống còn dự báo được tình hình GT dựa trên dữ liệu lịch sử, đưa ra cảnh báo sớm và điều phối hợp lý trước khi xảy ra ùn tắc. Theo đại diện Trung tâm Quản lý Hạ tầng Kỹ thuật, việc áp dụng AI giúp tối ưu hóa dòng chảy phương tiện, giảm áp lực lưu thông tại các khu vực trọng điểm, nhất là vào giờ cao điểm, cuối tuần hay dịp lễ Tết.
Trao đổi về quy trình xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực GT trật tự qua camera AI, Phòng CSGT đã xây dựng một cách chặt chẽ và minh bạch, bảo đảm tính khách quan, chính xác. Các camera có khả năng tự động phát hiện các hành vi vi phạm như: không chấp hành tín hiệu đèn GT, đi không đúng làn đường quy định, vượt quá tốc độ, không thắt dây an toàn, sử dụng điện thoại khi điều khiển phương tiện...
Hình ảnh và dữ liệu vi phạm sẽ được truyền về trung tâm xử lý, nơi cán bộ chuyên trách tiến hành đối chiếu, xác minh thông tin trước khi ra thông báo và quyết định xử phạt theo đúng quy định của pháp luật. Quy trình này không chỉ rút ngắn thời gian xử lý mà còn hạn chế tối đa yếu tố chủ quan, nâng cao tính công bằng và minh bạch trong thi hành pháp luật. Sau khi nhận quyết định xử phạt, người vi phạm có trách nhiệm nộp phạt theo đúng thời gian quy định. Việc nộp phạt có thể thực hiện trực tiếp tại kho bạc hoặc qua các kênh thanh toán điện tử.
Cán bộ Trung tâm quản lý giao thông đường bộ đang kiểm tra, giám sát hệ thống camera giao thông trên địa bàn toàn TPHCM
Chuyển biến tích cực
Sự xuất hiện của hệ thống camera AI đã từng bước điều chỉnh hành vi và góp phần nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật của người tham gia GT. Đánh giá tại những khu vực có camera giám sát, nhiều hành vi vi phạm trước đây diễn ra khá phổ biến như vượt đèn đỏ, đi không đúng làn đường, sử dụng điện thoại khi lái xe, lưu thông trên vỉa hè... đã giảm rõ rệt. Từ ngày 01/9 đến 03/10, hệ thống camera AI đã phát hiện và ghi nhận hơn 3.100 trường hợp vi phạm phạm (vượt đèn đỏ, đi sai làn, dừng đỗ sai quy định, chạy quá tốc độ...) và chuyển dữ liệu về Trung tâm chỉ huy để lập hồ sơ xử lý. Đối với các camera thường, dữ liệu hình ảnh được ghi hình, lưu trữ tại hệ thống máy chủ, sau đó cán bộ kỹ thuật trích xuất thủ công khi có yêu cầu. Đây là kết quả cho thấy sự hiệu quả bước đầu trong công tác giám sát và xử lý tự động.
Nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao trong công tác quản lý GT, Phòng CSGT tiếp tục triển khai các định hướng nâng cấp, mở rộng hệ thống camera AI trong thời gian tới. Trọng tâm là mở rộng phạm vi phủ sóng đến các tuyến đường, khu vực ngoại thành và tuyến GT mới; tích hợp công nghệ AI tiên tiến như nhận diện hành vi, phân tích dữ liệu theo thời gian thực để phát hiện đa dạng các loại vi phạm và đưa ra cảnh báo sớm; kết nối hệ thống camera với các hệ thống quản lý GT khác như đèn tín hiệu, hệ thống điều khiển GT thông minh để tạo nên một mạng lưới giám sát toàn diện; đồng thời phát triển nền tảng ứng dụng di động hỗ trợ người dân tra cứu thông tin vi phạm, đóng phạt trực tuyến và phản ánh về tình hình GT nhanh chóng, thuận tiện.
Song song với đầu tư kỹ thuật, Phòng CSGT CATP cũng chú trọng triển khai các giải pháp bảo đảm tính minh bạch, công bằng và tăng cường hiệu quả giám sát. Các quy trình xử lý vi phạm, tiêu chí lắp đặt camera được công khai rộng rãi; hoạt động của cán bộ xử lý được giám sát chặt chẽ; hệ thống tiếp nhận phản ánh, khiếu nại từ người dân được thiết lập để bảo đảm phản hồi kịp thời, chính xác. Công tác tuyên truyền cũng được đẩy mạnh, giúp người dân hiểu rõ vai trò, lợi ích của hệ thống camera AI, từ đó chủ động hợp tác, góp phần xây dựng môi trường giao thông văn minh, an toàn.
Phòng CSGT chủ động áp dụng công nghệ AI vào hệ thống camera giám sát giao thông nhằm nâng cao chất lượng công tác bảo đảm TTATGT
Việc ứng dụng camera AI trong quản lý GT không chỉ là bước tiến quan trọng về mặt công nghệ, mà còn thể hiện quyết tâm cao độ của lực lượng CSGT trong việc hiện đại hóa công tác bảo đảm TTATGT, hướng tới xây dựng một TP hiện đại, an toàn và phát triển bền vững. Trong giai đoạn tới, Phòng CSGT định hướng phối hợp với các doanh nghiệp công nghệ như VNPT, MobiFone, Viettel... để phát triển phần mềm AI khai thác dữ liệu từ camera thường, tự động nhận dạng hành vi vi phạm trên nền hình ảnh sẵn có. Giải pháp này sẽ giúp CSGT phát hiện, xác minh, gửi thông báo vi phạm nhanh chóng, chính xác, góp phần giảm tải công việc thủ công, nâng cao hiệu quả xử lý vi phạm và tính minh bạch trong công tác giám sát GT đô thị.
Hiện nay, hệ thống camera giám sát GT của TPHCM được triển khai rộng khắp, gồm: 530 camera quan sát GT tại khu vực trung tâm, 9 camera giám sát tốc độ tự động, 31 camera AI nhận diện vi phạm tại các giao lộ, cùng 47 camera do Cục CSGT, Bộ Công an đầu tư (gồm 7 giám sát tốc độ, 8 giám sát đèn tín hiệu, 5 giám sát dừng đỗ/ngược chiều, 8 nhận dạng biển số, 19 quan sát giao thông). Ngoài ra, Phòng CSGT còn khai thác 710 camera của Trung tâm chỉ huy CATP, phục vụ công tác điều hành và xử lý vi phạm. Tại khu vực 1 (thuộc TPHCM cũ) hiện có 412 camera, trong đó 172 hoạt động tốt, 219 bị hư hỏng, 21 đã tháo dỡ; khu vực 2 có 201 camera gồm 23 quan sát giao thông, 17 giám sát tốc độ, 161 giám sát đèn đỏ, dừng đỗ, đón trả khách... phản ánh rõ thực trạng hạ tầng xuống cấp, nhiều thiết bị chưa tích hợp AI, chưa kết nối truyền dữ liệu trực tiếp về Trung tâm chỉ huy.