Gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng
Theo cáo trạng, các bị cáo bị truy tố gồm: Trần Phương Bình, Nguyễn Đức Tài, Phùng Ngọc Khánh, Nguyễn Thị Ngọc Vân, Nguyễn Văn Thuận, Nguyễn Chí Công, Vũ Thị Thanh Hoa và Trần Hoài Ân. Từ ngày 25-3-1998 đến ngày 20-8-2015, Trần Phương Bình giữ chức Tổng giám đốc, Chủ tịch Hội đồng tín dụng. Trong quá trình quản lý điều hành DAB từ năm 2007 đến 2013, Bình và các đồng phạm đã thực hiện nhiều hành vi vi phạm, gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng cho DAB. Vụ án đã được các cơ quan tố tụng giải quyết qua 2 giai đoạn, trong đó Bình và các đồng phạm đã bị truy tố, xét xử và tuyên hình phạt về các tội "cố ý làm trái quy định Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng", "lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản", "thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng", "vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng".
Đối với vụ việc có dấu hiệu vi phạm quy định về cho vay liên quan đến 7 khoản vay của 6 công ty, gồm: Công ty CP Đầu tư sản xuất thương mại XNK Ngôi Sao (Công ty Ngôi Sao), Công ty CP Đầu tư Liên Phát, Công ty TNHH MTV Phát Vạn Hưng, Công ty CP Biển Bạc, Công ty CP Tư vấn đầu tư xây dựng và thương mại Minh Quân và Công ty CP M&C (Công ty M&C). Tổng dư nợ gốc lên đến 1.826,112 tỷ đồng. Đối với 5 công ty thuộc nhóm M&C vay 1.680 tỷ đồng là trái quy định của pháp luật, hiện còn dư nợ 5.055,7 tỷ đồng.
Khi các khoản vay của các tổ chức, cá nhân thuộc nhóm M&C đến hạn thanh toán nhưng không còn nguồn tài chính nào để trả nợ cho DAB, Phùng Ngọc Khánh là Chủ tịch, kiêm Tổng giám đốc Công ty CP M&C đã trao đổi với Trần Phương Bình cho Khánh sử dụng pháp nhân của 5 công ty trong nhóm M&C đứng tên vay tại DAB để trả nợ cho các khoản vay đến hạn tất toán. Bình đồng ý và yêu cầu Khánh đưa quyền sử dụng đất thuộc dự án tại An Phú, Q2 (nay là TP.Thủ Đức. TPHCM) và thống nhất trị giá của tài sản đảm bảo này là 2.100 tỷ đồng. Không những vậy, hồ sơ vay còn được lập khống hợp đồng hợp tác kinh doanh giữa các công ty trong nhóm M&C.
Bình biết rõ hồ sơ vay vốn được lập khống, nhưng vẫn chỉ đạo các cán bộ DAB tiếp nhận hồ sơ mà không thẩm định tài sản và phương án kinh doanh, lập tờ trình đưa lên để Bình ký duyệt. Tính đến ngày 24-5-2022, với 5 khoản vay trên còn dư nợ 5.055,716 tỷ đồng. Qua thẩm định, định giá tài sản, cho thấy trong số đất dự án mà DAB nhận thế chấp 5 khoản vay, chỉ có trị giá khoảng 79,6 tỷ đồng. Các công ty đi vay không có tài sản đảm bảo nào khác, không có hoạt động kinh doanh, không có khả năng tài chính để trả nợ các khoản vay, gây thiệt hại cho DAB số tiền hơn 5.055,7 tỷ đồng.
Nguyên TGĐ DAB Trần Phương Bình trước đây đã lãnh án tù chung thân
Bảo lãnh thanh toán trái phiếu trái pháp luật
Hành vi cho Công ty CP M&C vay hơn 146 tỷ đồng trái quy định của pháp luật, hiện còn dư nợ lên đến hơn 462,3 tỷ đồng. Cụ thể, Công ty M&C thành lập ngày 26-11-2001, người đại diện pháp luật là Phùng Ngọc Khánh. Năm 2009, công ty khó khăn, không có khả năng trả cho hoạt động kinh doanh và trả nợ, DAB đã cho nhóm Công ty M&C vay đủ hạn mức, không thể vay thêm, nên Khánh phải vay vốn tại Ngân hàng An Bình với hình thức phát hành trái phiếu của Công ty M&C.
Để được vay vốn tại Ngân hàng An Bình, Khánh nhờ Trần Phương Bình chỉ đạo DAB phát hành "thư bảo lãnh thanh toán trái phiếu" gửi Ngân hàng An Bình, trong khi Công ty M&C không đủ điều kiện để phát hành trái phiếu. Khi đến hạn thanh toán trái phiếu, do không có tiền trả cho Ngân hàng An Bình, nên DAB phải cho Công ty M&C vay 2 khoản vay bắt buộc để trả cho Ngân hàng An Bình. Cụ thể, khoản vay 120 tỷ đồng mà đến nay Công ty M&C chưa thanh toán nợ gốc và lãi vay (đã lên thành 380,026 tỷ đồng, tính đến ngày 24-5-2022). Và khoản vay 26,122 tỷ đồng, đến ngày 24-5-2022 vẫn còn nợ tổng cộng 82,356 tỷ đồng.
Tại Cơ quan CSĐT, Trần Phương Bình, Phùng Ngọc Khánh và các bị can trong vụ án đã khai nhận hành vi vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng trong việc lập tờ trình, phát hành thư bảo lãnh thanh toán trái phiếu và lập hồ sơ, định giá tài sản đảm bảo, phê duyệt cho Công ty CP M&C vay bắt buộc hơn 146 tỷ đồng để thanh toán trái phiếu, gây hậu quả thiệt hại cho DAB.
Trong thời gian từ năm 2007 đến 2013, Trần Phương Bình là Tổng giám đốc, Phó chủ tịch HĐQT và Chủ tịch Hội đồng tín dụng DAB, biết rõ nhóm Công ty M&C không có khả năng tài chính để trả nợ cho hoạt động kinh doanh và trả nợ cho DAB, nhưng Bình vẫn thống nhất cho Phùng Ngọc Khánh tại lập hồ sơ khống, dùng pháp nhân nhiều công ty không đủ điều kiện để vay vốn của DAB, sử dụng tiền vay để trả nợ và DAB bảo lãnh thanh toán trái phiếu trái quy định của pháp luật.
Cáo trạng truy tố Trần Phương Bình đã chỉ đạo các bị can là "thuộc cấp" gồm Trần Đức Tài, Nguyễn Thị Ngọc Vân, Nguyễn Văn Thuận, Vũ Thị Thanh Hoa, Nguyễn Chí Công và Trần Hoài Ân thực hiện hành vi vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, cho nhóm khách hàng M&C vay trái quy định của pháp luật gây thiệt hại số tiền 5.518,099 tỷ đồng.
Các bị cáo giúp sức
Cáo trạng truy tố, bị cáo Nguyễn Đức Tài, nguyên Giám đốc DAB Sở giao dịch, là đồng phạm giúp sức cho Trần Phương Bình. Tài có hành vi duyệt, ký tờ trình, hợp đồng tín dụng và hợp đồng thế chấp tài sản đối với 7 khoản vay của 6 công ty sai quy định, gây thiệt hại cho DAB số tiền 5.518,099 tỷ đồng. Cùng với đó, bị cáo Nguyễn Chí Công, nguyên Phó phòng tín dụng DAB Sở giao dịch, đồng phạm giúp sức cho Bình. Công là người ký tờ trình đối với 4 khoản vay sai quy định, gây thiệt hại cho DAB số tiền 3.917,774 tỷ đồng.
Bị cáo Vũ Thị Thanh Hoa là Trưởng phòng tín dụng DAB Sở giao dịch, cũng là bị can ký tờ trình đối với khoản vay 380 tỷ đồng của Công ty Biển Bạc sai quy định, gây thiệt hại cho DAB số tiền gốc cùng lãi lên đến 1.137,941 tỷ đồng. Chưa hết, Hoa cũng là người lập và ký "nháy" tờ trình đối với 2 khoản vay bắt buộc cho Công ty CP M&C vay sai quy định, gây thiệt hại cho DAB số tiền 462,383 tỷ đồng. Như vậy, Hoa là đồng phạm giúp sức, gây thiệt hại tổng số tiền là 1.600,324 tỷ đồng.
Cùng giúp sức cho Trần Phương Bình, bị cáo Nguyễn Thị Ngọc Vân, nguyên Phó tổng giám đốc DAB ký kiểm soát tờ trình cho vay đối với khoản vay của Công ty Minh Quân sai quy định, gây thiệt hại cho DAB 269,475 tỷ đồng. Bên cạnh đó, bị cáo Vân còn ký kiểm soát tờ trình về việc thẩm định, phê duyệt phát hành bảo lãnh thanh toán trái phiếu và điều kiện bảo lãnh cho Công ty CP M&C vay sai quy định gây thiệt hại cho DAB 462,383 tỷ đồng. Tổng số tiền Vân đồng phạm giúp sức cho Bình, gây thiệt hại lên đến 731,858 tỷ đồng. Theo cáo trạng, bị cáo giúp sức cho Bình còn có Nguyễn Văn Thuận (nguyên Phó giám đốc Sở giao dịch DAB). Thuận ký hợp đồng vay vốn của Công ty CP M&C vay sai quy định, gây thiệt hại cho DAB 82,356 tỷ đồng. Bị cáo Trần Hoài Ân (nguyên cán bộ tín dụng DAB Sở giao dịch), cũng là người lập và ký "nháy" tờ trình 5 khoản vay, gây thiệt hại 5.055,716 tỷ đồng.