(CAO) Người Hmong sinh sống chủ yếu ở các tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam, trên những cao nguyên đá. Sắc màu cuộc sống của người Hmong vô cùng phong phú và thú vị, từ cách sinh hoạt đời thường đến các hoạt động văn hoá, tâm linh, lễ hội khiến du khách đắm say.
Trong đó trang phục của phụ nữ đồng bào Hmong là đáng chú ý hơn cả, là đề tài hấp dẫn cho biết bao nhà văn, nhà thơ, nhà nghiên cứu văn hóa, nhiếp ảnh gia...
Tại xã Lùng Tám, huyện Quản Bạ, Hà Giang là một nơi rất đặc biệt với việc phụ nữ Hmong tự làm ra nguyên liệu và dệt nên những thước vải để may trang phục.
Những sản phẩm vải ấy còn gọi là vải lanh, vải thổ cẩm….
Vải lanh là một loại vải được làm từ sợi của cây lanh (Linum usitatissimum) mọc nhiều ở núi rừng phía Bắc Việt Nam. Việc sản xuất vải lanh mất nhiều công sức nhưng đây là loại vải rất có giá trị, được ưa chuộng để may quần áo do sự mát mẻ và thoải mái cho người mặc.
Trong ngôi nhà ba gian hai chái rất đặc trưng của xứ sở cao nguyên đá, cụ Sùng Thị Cỏ (93 tuổi) nghệ nhân vẽ sáp nổi trên tấm vải dùng để may trang phục cho phụ nữ Hmong. Bàn tay bà dăn deo, bốn đầu ngón chụm lại giữ chắc chiếc quản tre, chấm ngòi đồng vào sáp ong nóng chảy rồi vẽ những hoa văn, họa tiết độc đáo, riêng biệt của dân tộc Hmong trên nền vải.
Các loại sản phẩm với nhiều màu sắc xanh, đỏ, tím... được tạo nên từ các loại cây thuốc thiên nhiên thu về chế biến thành thuốc nhuộm vải.
Công đoạn vẽ hoạ tiết truyền thống lên vải lanh bằng sáp ong là một công đoạn tỉ mỉ khéo léo của người nghệ nhân tài ba thực hiện. Xã Lùng Tám trước đây có hai cụ bà sống gần trăm tuổi là 2 nghệ nhân làm các công đoạn này, giờ đây chỉ còn lại một cụ bà cặm cụi làm công việc này mỗi ngày. Rất ít những người phụ nữ trẻ học lại nghề của bà ...
Cả đời với nghề vẽ hoạ tiết trên vải lanh đến nỗi các ngón tay bà bị co quắp lại bởi tư thế làm việc duy nhất trong một thời gian dài…
Để làm được sản phẩm dệt lanh thổ cẩm truyền thống, sau khi thu hoạch cây lanh về, phơi khô, tước vỏ xé nhỏ rồi trải qua nhiều công đoạn khác nữa mới se sợi để dệt.
Sợi lanh được se lại đưa vào máy dệt thủ công.
Các công đoạn để làm ra vải lanh truyền thống ở xã Lùng Tám (huyện Quản Bạ, Hà Giang).
Các loại sản phẩm với nhiều màu sắc xanh, đỏ, tím... được tạo nên từ các loại cây thuốc thiên nhiên thu hái về chế biến thành thuốc nhuộm vải.
Sau khi đã có những thước vải lanh đẹp hoàn chỉnh, sự sáng tạo may vá sẽ được những người phụ nữ Hmong tạo ra những sản phẩm thời trang tuyệt đẹp với nhiều màu sắc hài hoà và duyên dáng như váy, như khăn quàng, khăn trải bàn, váy, áo, ví, túi xách, tranh treo tường.
Mầu vải lanh không đanh sắc, rực rỡ, nhưng nền nã, nhã nhặn, tự nhiên của cây rừng lá núi là do vải được nhuộm bằng màu nhựa cây, củ, quả, hoa, lá lấy lên từ đất, chắt ra từ rừng.