Sáng 8/12, thảo luận tại hội trường Kỳ họp thứ 10 về các nghị quyết thí điểm các cơ chế, chính sách đặc thù đối với Thủ đô Hà Nội, TP Hồ Chí Minh và Đà Nẵng, các đại biểu khẳng định Quốc hội đã thể hiện quyết tâm lớn trong việc trao quyền mạnh hơn cho các đô thị đặc thù của đất nước.
Dự thảo Nghị quyết có ý nghĩa chiến lược
Khẳng định các dự thảo Nghị quyết cho thấy quyết tâm lớn của Quốc hội trong việc trao quyền mạnh hơn cho các đô thị đặc thù của đất nước, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn ĐBQH TPHCM) bày tỏ sự thống nhất và ủng hộ rất cao, vì đây là những cơ chế có tính chất mở đường, tháo gỡ các điểm nghẽn lớn về thể chế, không gian phát triển và nguồn lực cho những thành phố lớn nhất của đất nước.
Với TPHCM, đại biểu đánh giá, dự thảo Nghị quyết có ý nghĩa chiến lược. Hoàn toàn thống nhất việc tiếp tục hoàn thiện cơ chế TOD (mô hình phát triển đô thị định hướng giao thông công cộng), đặc biệt là cho phép TP.HCM sử dụng ngân sách để tổ chức bồi thường, tái định cư và tạo quỹ đất cho TOD, nhưng đại biểu Nguyễn Tâm Hùng đề nghị, để tránh xung đột lợi ích và bảo đảm sự đồng thuận xã hội - yếu tố quyết định thành công của TOD, cần cân nhắc bổ sung tiêu chí đánh giá tác động xã hội bắt buộc đối với từng khu vực TOD: ảnh hưởng lên hạ tầng xã hội, mật độ dân cư, khả năng tiếp cận dịch vụ công và không gian sống của cư dân hiện hữu. Đây là điều kiện cần để hạn chế rủi ro khiếu kiện và nâng cao tính khả thi của dự án.
Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn ĐBQH TPHCM)
Đại biểu cũng ủng hộ rất cao chủ trương cho phép thành phố giữ lại 100% nguồn thu từ khai thác quỹ đất TOD khi tự bố trí toàn bộ kinh phí giải phóng mặt bằng. Đây là cơ chế then chốt tạo nguồn lực cho đường sắt đô thị.
Để bảo đảm công khai, minh bạch trong định giá tài sản công, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng kiến nghị cân nhắc bổ sung cơ chế thẩm định giá đất TOD bởi tổ chức độc lập, kèm theo công bố công khai giá khởi điểm đấu giá và kết quả định giá. TOD là quỹ đất có giá trị thương mại lớn, nên nếu không kiểm soát chặt chẽ, rất dễ phát sinh thất thoát và ảnh hưởng đến niềm tin của nhân dân.
Tham gia thảo luận, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (Đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng) góp ý vào đề xuất thành lập Khu Thương mại tự do tại TPHCM, quy định tại Điều 7a của dự thảo Nghị quyết.
Theo đại biểu, khu thương mại tự do chính là bước thử thách tư duy thể chế của chúng ta trong bối cảnh đất nước đang tìm kiếm động lực tăng trưởng mới, dựa trên đổi mới sáng tạo, dịch vụ hiện đại và năng lực cạnh tranh quốc tế.
Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh kiến nghị cần đảm bảo UBND TPHCM có quyền chủ động thực sự trong quyết định và tổ chức mô hình, phù hợp với yêu cầu về tốc độ và tính linh hoạt của thương mại hiện đại.
Cần có khung khổ pháp luật khác biệt hơn, rộng mở hơn
Tham gia thảo luận, đại biểu Trịnh Xuân An (Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai) kiến nghị xây dựng một luật riêng về TPHCM. Theo đại biểu, với TP Hà Nội, chúng ta đã có Luật Thủ đô. Với siêu đô thị như TPHCM, đặc biệt sau khi sáp nhập với tỉnh Bình Dương, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, việc xây dựng một luật riêng là rất cần thiết.
Đại biểu Trịnh Xuân An (Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai)
Theo đại biểu Trịnh Xuân An, việc này nhằm tích hợp các cơ chế, chính sách đặc thù cho TPHCM, để thành phố có "chiếc áo" đủ rộng, phục vụ cho quá trình phát triển trong giai đoạn mới.
Còn đại biểu Hoàng Văn Cường (Đoàn ĐBQH TP Hà Nội) nhấn mạnh, đây vốn dĩ là một một trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước, là khu vực năng động, sáng tạo, là nơi đột phá ra những thể chế quản lý mới để sau đó nhân rộng cho cả nước. Sau khi hợp nhất với Bình Dương và Vũng Tàu, vị thế và tiềm lực của TP.HCM càng thêm lớn mạnh cả trong nước và quốc tế mà không địa phương nào có thể so được.
“Với một chỉnh thể to lớn đó, TP.HCM không khoác chung một cái áo thể chế giống như các địa phương khác trong cả nước mà cần phải có một khung khổ pháp luật khác biệt hơn, rộng mở hơn, tạo cho TP.HCM có một khoảng trời riêng để tự do sáng tạo và phát triển có kiểm soát – đấy chính là mục tiêu và nhiệm vụ nghị quyết này phải đạt được”, đại biểu Hoàng Văn Cường nêu quan điểm.
Cơ bản đồng tình với tất cả những cơ chế, chính sách về phát triển mô hình đô thị TOD, về quy hoạch và quản lý đô thị; về thu hút nhà đầu tư chiến lược, về đề xuất thành lập khu thương mại tự do, đại biểu Hoàng Văn Cường cho rằng, tất cả những đề xuất này “còn có phần khiêm tốn và chưa đủ mạnh mẽ để thực sự tạo một cơ chế đủ mạnh giúp cho TP.HCM tự do sáng tạo, phát triển bứt phá đúng với tiềm năng và vị thế đang có”.
Đại biểu Hoàng Văn Cường (Đoàn ĐBQH TP Hà Nội)
Do vậy, đại biểu đề nghị rà soát lược bỏ tất cả những nội dung quy định chưa phù hợp, như HĐND TP quyết định sử dụng ngân sách địa phương để triển khai một loạt các thứ theo quy định của pháp luật. “Đã làm theo quy định của pháp luật thì cứ thế mà làm chứ việc gì phải ban hành nghị quyết này làm gì? Trong dự thảo Nghị quyết này còn nhiều đoạn quy định dạng như thế, nên loại bỏ thì mới thực hiện được các quy định đặc thù mà không phải chạy đi xin ai nữa”, đại biểu Hoàng Văn Cường phát biểu.
Về việc dự thảo Nghị quyết liệt kê tất cả những đầu việc cần xin cách làm đặc thù, liệt kê ra danh sách và mô tả rất kỹ các loại dự án cần được ưu đãi là nhà đầu tư chiến lược, đại biểu băn khoăn, theo hướng này thì một thời gian sau lại xuất hiện một việc khác hoặc lại xuất hiện yêu cầu đầu tư chiến lược khác thì lại đi sửa nghị quyết mới làm được. Do vậy, đại biểu đề nghị trong Nghị quyết không nên liệt kê, mà nên quy định khái quát mang tính nguyên tắc và các tiêu chí để dựa trên cơ sở đó giao cho HĐND tự quyết định những việc cụ thể, giống như cách soạn thảo nghị quyết đối với Hà Nội.