"Sắp xếp lại giang sơn" là quyết định chiến lược, mang tầm vóc lịch sử
Nghị quyết số 18 ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị đã đạt được một số kết quả quan trọng sau hơn 7 năm thực hiện. Kết quả, bước đầu tạo chuyển biến tích cực trong đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan, đơn vị, tổ chức trong hệ thống chính trị. Tuy nhiên, nhận thức và hành động của một số cấp ủy, tổ chức Đảng, tập thể lãnh đạo, người đứng đầu ở một số cơ quan, tổ chức, đơn vị, địa phương chưa đầy đủ, chưa sâu sắc, quyết tâm chưa cao, hành động chưa quyết liệt, việc sắp xếp tổ chức bộ máy chưa đồng bộ, tổng thể, chưa gắn tinh giản biên chế với cơ cấu lại... Một số bộ, ngành còn ôm đồm nhiệm vụ của địa phương, dẫn đến tồn tại cơ chế xin - cho, dễ nảy sinh tham nhũng, lãng phí, tiêu cực...
Đất nước sau gần 40 năm đổi mới có rất nhiều thay đổi cơ bản, trong đó có sự phát triển của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và những thành tựu khoa học công nghệ, cơ cấu nền kinh tế... nhưng tổ chức bộ máy hệ thống chính trị nước ta tuy đã được đổi mới ở một số bộ phận, nhưng cơ bản vẫn theo mô hình được thiết kế từ hàng chục năm trước, nhiều vấn đề không còn phù hợp điều kiện kinh tế - xã hội đang được định hình.
Chính vì vậy phải đổi mới một cách quyết liệt, xây dựng và tổ chức thực hiện trong toàn hệ thống chính trị mô hình tổng thể tổ chức bộ máy hệ thống chính trị mới để đáp ứng những yêu cầu, nhiệm vụ trong giai đoạn Cách mạng mới.
Tổng Bí thư Tô Lâm nghe giới thiệu về Trung tâm phục vụ hành chính công TP.Hà Nội
Một bộ máy cồng kềnh, chồng chéo chức năng theo kiểu cũ, không chỉ làm tăng gánh nặng ngân sách, mà còn làm trì trệ, kìm hãm sự phát triển kinh tế - xã hội. Đặc biệt, trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng, một tổ chức bộ máy cồng kềnh, nhiều tầng nấc trung gian làm mất đi tính hiệu lực, hiệu quả của những quyết sách quan trọng. Do vậy cuộc sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, kèm theo đó là việc điều chỉnh địa giới hành chính được xem là bước ngoặt lịch sử, thể hiện tư duy đổi mới, quyết liệt, tạo nền tảng vững chắc cho kỷ nguyên phát triển mới của đất nước.
Ngày 01/7/2025 là ngày lịch sử trong tiến trình "sắp xếp lại giang sơn", khi cuộc Cách mạng sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, điều chỉnh địa giới hành chính đã được thực thi trong bối cảnh "vừa làm vừa xếp hàng". Cả nước chỉ còn 34 tỉnh, thành phố. Cấp huyện chính thức chấm dứt hoạt động. Chính quyền địa phương chỉ còn hai cấp: cấp tỉnh và cấp xã.
Việc thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp và điều chỉnh địa giới hành chính là một thành tựu nổi bật trong nhiệm kỳ qua; là một bước ngoặt lịch sử, mở ra tiềm năng mới, động năng mới, không gian phát triển mới cho đất nước trong kỷ nguyên mới.
Gần 6 tháng sau sự kiện lịch sử "sắp xếp lại giang sơn", giờ đây, nhiều địa danh với những tên gọi mới đang dần trở nên quen thuộc. Đặc biệt với chính quyền địa phương 2 cấp, kéo theo hàng loạt các cơ quan cấp quận, huyện bị xóa bỏ, tạo nên sự thay đổi rất lớn trong việc quản trị hành chính, hướng tới tinh gọn bộ máy, giảm tầng nấc trung gian, đưa chính quyền gần dân hơn và nâng cao hiệu quả, minh bạch thông qua chuyển đổi số, hướng đến mục tiêu là phục vụ người dân và doanh nghiệp tốt hơn, xây dựng chính quyền số và phát triển bền vững.
Trước đó 4 tháng, ở Trung ương, từ khối Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Mặt trận Tổ quốc... các cơ quan có chức năng, nhiệm vụ tương đồng đã được sắp xếp lại. Đây là cuộc sắp xếp tổ chức bộ máy với quy mô lớn nhất trong lịch sử hiện đại.
Tinh gọn tổ chức bộ máy là cuộc Cách mạng lịch sử, có quy mô lớn nhất, phạm vi rộng nhất, tác động sâu sắc nhất, và kết quả rõ rệt nhất và là dấu ấn nổi bật trong nhiệm kỳ Đại hội XIII của Đảng. Từ đây, tạo nền tảng quan trọng, vững chắc để đất nước bước vào một kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên phát triển, phồn vinh, hạnh phúc.
Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu: "Sắp xếp lại giang sơn" là quyết định chiến lược, mang tầm vóc lịch sử, thể hiện tư duy cải cách hành chính mạnh mẽ của Đảng và Nhà nước".
Tổng Bí thư Tô Lâm cho rằng, việc tổ chức lại địa giới hành chính, vận hành mô hình chính quyền địa phương mới là yêu cầu tất yếu trong bối cảnh toàn cầu hóa, chuyển đổi số và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Đây là cơ hội để đổi mới tư duy lãnh đạo, phương thức quản lý nhà nước, đẩy mạnh ứng dụng khoa học - công nghệ, nâng cao chất lượng quản trị và hiệu quả phục vụ người dân.
Những con số ấn tượng từ việc tinh gọn bộ máy
Tại Hội nghị sơ kết 5 năm thực hiện chương trình tổng thể cải cách hành chính Nhà nước, diễn ra chiều 18/12, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Văn Hồi trình bày Báo cáo kết quả cải cách hành chính giai đoạn 2022 - 2025. Theo đó, từ tháng 3/2025, cơ cấu Chính phủ khóa XV (2021 - 2026) được sắp xếp tinh gọn còn 14 bộ, 3 cơ quan ngang bộ (giảm 5 bộ, cơ quan ngang bộ, tương ứng giảm 22,7%); 5 cơ quan thuộc Chính phủ (giảm 3 cơ quan, tương ứng giảm 37,5%).
Robot AI tại phường An Phú, TPHCM cung cấp tờ khai, bộ thủ tục hành chính để người dân tiện tra cứu
Tổ chức bên trong các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ đã giảm 13 tổng cục và tổ chức tương đương; giảm 509 cục và tổ chức tương đương; giảm 231 vụ và tổ chức tương đương; giảm 3.377 chi cục và tương đương chi cục; giảm 82/224 đơn vị sự nghiệp công lập trong cơ cấu tổ chức quy định tại các nghị định của Chính phủ.
Cả nước còn 34 tỉnh, thành phố, giảm 29 đơn vị hành chính (giảm 46%). Từ 01/7, cả nước giảm 6.714 đơn vị hành chính cấp xã (66,91%), từ 10.035 xuống còn 3.321 đơn vị hành chính cấp xã (gồm 2.621 xã, 687 phường và 13 đặc khu). Các địa phương cũng đã giảm 710 cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh, giảm 8.289 cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện (giảm 100%); thành lập 466 cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh, 9.916 phòng chuyên môn thuộc UBND 3.321 xã, phường, đặc khu.
Theo Thứ trưởng Nguyễn Văn Hồi, từ đầu nhiệm kỳ đến tháng 12/2025, Chính phủ đã trình Quốc hội thông qua 235 luật, pháp lệnh, nghị quyết. Riêng năm 2025, Chính phủ đã trình Quốc hội thông qua 99 văn bản (gồm 78 luật và 21 nghị quyết); đã ban hành theo thẩm quyền hơn 870 nghị định, trung bình hơn 170 nghị định/năm. Đó là những con số ấn tượng từ việc tinh gọn bộ máy, "sắp xếp lại giang sơn".
Về cải cách thủ tục hành chính, theo Thứ trưởng Nguyễn Văn Hồi, các bộ, ngành đã cắt giảm, đơn giản hóa 3.241/15.763 quy định kinh doanh (đạt 20,5%) tại 275 văn bản quy phạm pháp luật. Tính đến 30/11, có 2.371/6.974 điều kiện kinh doanh thuộc ngành, nghề đầu tư, kinh doanh có điều kiện đã được cắt giảm. Thời gian giải quyết thủ tục hành chính dự kiến sẽ cắt giảm là 29.308 ngày/89.721 ngày và cắt giảm chi phí tuân thủ khoảng 48,6 nghìn/120 nghìn tỷ đồng/năm (đạt 40,5%). Đến nay, 32/34 địa phương đã thành lập 3.139 Trung tâm Phục vụ hành chính công cấp xã với tổng 24.382 nhân sự (bình quân 6 người/trung tâm). Tất cả tỉnh, thành cũng đồng thời công bố thủ tục hành chính "không phụ thuộc địa giới".
Trong Dự thảo chương trình hành động của Ban Chấp hành Trung ương Đảng thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, nhấn mạnh: "Tiếp tục rà soát chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan trong hệ thống chính trị, bảo đảm không chồng chéo, trùng lặp, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động. Vận hành thông suốt tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp; tiếp tục phân định rõ thẩm quyền giữa cấp tỉnh và cấp xã, đồng thời xây dựng cơ chế phối hợp linh hoạt, hiệu quả giữa chính quyền, Đảng, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội, đoàn thể Nhân dân". Điều đó cho thấy việc vận hành chính quyền địa phương 2 cấp sẽ được tiếp tục hoàn thiện tối ưu để xóa bỏ những điểm nghẽn còn tồn tại.
Theo Tổng Bí thư Tô Lâm, việc sắp xếp tổ chức bộ máy và đơn vị hành chính là một chủ trương lớn, đặc biệt quan trọng của Đảng và Nhà nước ta, mang tính chiến lược lâu dài, thể hiện quyết tâm chính trị rất lớn trong việc xây dựng một nền hành chính tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, gần dân, sát dân, phục vụ Nhân dân tốt hơn.
Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, đất nước ta bước vào kỷ nguyên phát triển mới, đang đặt ra yêu cầu rất cao về đổi mới tổ chức bộ máy, đổi mới phương thức lãnh đạo, điều hành và nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của toàn bộ hệ thống chính trị từ Trung ương đến cơ sở.
Tổng Bí thư đề nghị đội ngũ cán bộ công chức, viên chức ở cơ sở, hãy là người tiên phong trong đổi mới tư duy quản lý, lấy hiệu quả phục vụ Nhân dân làm mục tiêu cao nhất. Phải chuyển từ tư duy hành chính sang tư duy phục vụ, chuyển từ "làm hết trách nhiệm" sang "làm đến nơi đến chốn", làm cho dân tin, dân thuận, dân ủng hộ.
Việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy hành chính tại, đặc biệt qua các đợt sáp nhập, dự kiến tiết kiệm ngân sách rất lớn, con số ước tính như giảm 39.000 tỷ đồng chi thường xuyên/năm, giảm hơn 145.000 biên chế, và trong giai đoạn 2026 - 2030, có thể tiết kiệm hơn 190.000 tỷ đồng, nhờ giảm đầu mối, giảm cấp bậc và giảm nhân sự, hướng tới mô hình chính quyền tinh gọn, hiệu quả hơn.