(CATP) Cục Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ (PCCC&CNCH) cho biết, hiện nay, trên toàn quốc có 1.738 chợ; trong đó 1.260 chợ kiên cố, 375 chợ bán kiên cố và 103 chợ tạm. Các chợ thường được xây dựng với diện tích lớn, bố trí nhiều ki-ốt, sạp hàng liền kề kinh doanh đa dạng các mặt hàng và có nhiều loại hàng hóa dễ cháy, nổ.
Trong quá trình hoạt động, do ý thức chấp hành quy định về PCCC của đơn vị quản lý, người kinh doanh và người dân chưa cao, dẫn đến phát sinh nhiều tồn tại, vi phạm, tiềm ẩn nguy cơ cháy cao, dễ xảy ra cháy lớn, gây khó khăn cho công tác chữa cháy và CNCH. Theo thống kê, từ năm 2021 đến hết tháng 11/2023, cả nước xảy ra 69 vụ cháy chợ dân sinh, gây thiệt hại về tài sản ước tính trên 190 tỷ đồng.
Riêng 11 tháng của năm 2023, cả nước xảy ra 22 vụ cháy chợ, gây thiệt hại trên 70 tỷ đồng, chưa kể vụ cháy 2.000m2 chợ Khe Tre (Thừa Thiên - Huế) xảy ra ngày 03/12/2023 chưa thống kê được thiệt hại. Đây mới chỉ là thiệt hại trực tiếp, nếu tính cả thiệt hại gián tiếp như ảnh hưởng an sinh xã hội, ngừng trệ buôn bán, chi phí khắc phục hậu quả... sẽ gấp khoảng 3 lần. Đáng lưu ý, có đến 80% tổng số vụ cháy xảy ra vào ban đêm và ngoài giờ hoạt động của chợ, trên 70% vụ cháy chợ do sự cố hệ thống điện, sử dụng thiết bị tiêu thụ điện không bảo đảm an toàn PCCC và do sử dụng lửa trần, thắp hương thờ cúng.
Thời gian qua, lực lượng Cảnh sát PCCC và CNCH đã phối hợp với các cấp, các ngành triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, biện pháp tăng cường công tác an toàn PCCC đối với chợ như tuyên truyền, phổ biến pháp luật và kiến thức PCCC, phát động phong trào toàn dân PCCC; tổ chức kiểm tra, hướng dẫn khắc phục những sơ hở, thiếu sót có nguy cơ dẫn đến cháy nổ, đặc biệt là xử lý nghiêm những hành vi vi phạm quy định PCCC...
Tuy nhiên, cơ quan chủ quản, ban quản lý chợ chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm, chưa duy trì các điều kiện an toàn PCCC trong quá trình hoạt động, không khắc phục đầy đủ các kiến nghị của cơ quan quản lý nhà nước về PCCC dẫn đến công tác PCCC chợ vẫn còn nhiều vi phạm an toàn PCCC. Điển hình như tự ý xây dựng thêm hạng mục công trình, cải tạo, thay đổi tính chất sử dụng của khu vực, hạng mục trong chợ như không phân chia thành các khu vực riêng bảo đảm an toàn PCCC mà bố trí ngành hàng kinh doanh hàng chất dễ cháy, nổ ở gần hoặc đan xen với khu vực kinh doanh hàng hóa khác hoặc đan xen với ngành hàng có sử dụng nguồn lửa, nguồn nhiệt nên khi xảy cháy đám cháy lan rất nhanh, thiêu rụi hàng hóa, tài sản của các hộ kinh doanh; lấn chiếm đường giao thông dành cho chữa cháy làm nơi để ôtô, xe máy; lắp đặt mái nối giữa các khối nhà, mái che để tập kết, kinh doanh hàng hóa... làm cản trở đường giao thông dành cho chữa cháy, mất khoảng cách chống cháy lan.
Cảnh sát PCCC tỉnh Thừa Thiên - Huế nỗ lực dập lửa
Việc lắp đặt và sử dụng hệ thống, thiết bị điện chưa bảo đảm yêu cầu về an toàn PCCC theo quy định; không được bảo trì, sửa chữa định kỳ dẫn đến xuống cấp, thiếu đồng bộ; không tách riêng nguồn điện chiếu sáng, bảo vệ, chữa cháy. Bên cạnh đó, có tình trạng các tiểu thương tự ý câu mắc thêm dây dẫn, thiết bị tiêu thụ làm tăng phụ tải; lắp đặt bảng điện, dây dẫn đặt trực tiếp trên cấu kiện, vật liệu dễ cháy..., để hàng hóa gần, đè lên ổ cắm, các thiết bị tiêu thụ điện... tiềm ẩn nguy cơ cháy, nổ.
Tại các ki-ốt, kho chứa, có tình trạng người kinh doanh bố trí, sắp xếp hàng hóa vượt quá số lượng quy định, không bảo đảm yêu cầu ngăn cháy lan, lấn chiếm đường, lối ra thoát nạn, cửa thoát nạn; kinh doanh trái phép hóa chất nguy hiểm về cháy, nổ; sử dụng nguồn lửa, nguồn nhiệt, thắp hương thờ cúng, đun nấu tại khu vực kinh doanh không bảo đảm quy định an toàn PCCC.
Để tăng cường công tác PCCC tại chợ, nhất là vào mùa hanh khô, dịp Tết Nguyên đán, lễ hội, Cục Cảnh sát PCCC&CNCH khuyến cáo các đơn vị, cá nhân cần thực hiện các biện pháp, giải pháp PCCC. Ngoài đề nghị đối với cơ quan quản lý cấp trên, đơn vị quản lý chợ, các cá nhân, tổ chức kinh doanh tại chợ cần chủ động nghiên cứu, nắm rõ quy định của pháp luật về PCCC đối với cá nhân, tổ chức; chấp hành nghiêm nội quy, quy định an toàn PCCC chợ.
Đám cháy thiêu rụi trên 2.200m2 chợ Khe Tre ngày 03/12/2023
Bên cạnh đó, không để hàng hóa lấn chiếm đường, lối thoát nạn và giữa các ki-ốt trong khu vực kinh doanh, trong kho chứa; tuyệt đối không tàng trữ, kinh doanh trái phép hàng hóa, hóa chất dễ cháy, nổ; tự ý câu mắc, lắp đặt dây dẫn, sử dụng thêm các thiết bị điện khi không bảo đảm an toàn PCCC; sử dụng nguồn lửa, nguồn nhiệt, thắp hương thờ cúng trong khu vực kinh doanh, kho chứa theo quy định. Lắp đặt, dây dẫn, thiết bị bảo vệ (áptomát) cho toàn bộ hệ thống điện của ki-ốt, kho chứa phải đảm bảo theo quy định, tuyệt đối không tự ý câu mắc điện.
Ngoài ra, trang bị hệ thống hoặc thiết bị báo cháy tự động (nếu cơ sở chưa được trang bị), phương tiện chữa cháy, dụng cụ phá dỡ phù hợp tại khu vực kinh doanh, kho chứa và phải nắm bắt được cách thức sử dụng phương tiện; thắp hương thờ cúng, đốt vàng mã đúng nơi quy định. Trường hợp thắp hương tại khu vực kinh doanh phải cách xa các hàng hóa, chất cháy và phải trông coi đến khi hương tắt mới được rời đi. Đồng thời, cần tích cực tham gia các hoạt động tuyên truyền, tập huấn PCCC và CNCH, thực tập phương án chữa cháy, thoát nạn để có kiến thức, kỹ năng tự bảo vệ tính mạng, tài sản của chính mình.