Diễn tập quy mô lớn, sẵn sàng ứng phó
Từ năm 2020 đến nay, Bộ Công an đã triển khai nhiều đề án, từ đầu tư trang thiết bị đến chuyển đổi số, nhằm giảm thiểu thiệt hại từ cháy, nổ. Tại Việt Nam, số vụ cháy có xu hướng giảm nhưng hậu quả vẫn nghiêm trọng, với hơn 10.000 vụ trong 5 năm gần đây, chủ yếu tại khu công nghiệp và nhà cao tầng.
Hiện đại hóa không chỉ là nhu cầu cấp thiết mà còn là chiến lược quốc gia để bảo vệ an ninh trật tự và phát triển bền vững. Trong bối cảnh đó, lực lượng Cảnh sát PCCC&CNCH đã và đang trải qua quá trình hiện đại hóa toàn diện, từ xây dựng lực lượng tinh nhuệ đến trang bị thiết bị hiện đại, cải cách pháp luật và ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo (AI).
Giữa tháng 11/2025, Công an TPHCM tổ chức diễn tập phương án chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ quy mô lớn nhất năm 2025 tại tòa nhà GH6 thuộc Vinhomes Grand Park, khu vực có nhiều công trình cao tầng, huy động 3.000 người và 99 phương tiện, sử dụng robot, drone và xe thang để cứu nạn tầng cao. Đây cũng là dịp để rà soát, đánh giá khả năng chỉ huy, điều hành, phối hợp tác chiến giữa lực lượng chuyên nghiệp và lực lượng tại chỗ trong tình huống cháy, nổ thực tế với trọng tâm "4 tại chỗ".
Với hơn 2.000 tòa nhà cao tầng và mật độ dân cư cao, TPHCM là địa bàn trọng điểm về PCCC. Công an TPHCM đã đầu tư mạnh mẽ vào trang bị hiện đại để ứng phó cháy nổ tại các công trình này. Theo quy hoạch ngành PCCC TPHCM đến năm 2025, tổng kinh phí khoảng 8.159 tỷ đồng, với hơn 3.200 tỷ đồng dành cho giai đoạn 2020-2025 để mua 131 xe chữa cháy, 1 ca nô và các thiết bị cá nhân.
Xe thang chữa cháy là thiết bị cốt lõi. Lực lượng Cảnh sát PCCC TPHCM hiện đã có xe thang hiện đại như Morita (Nhật Bản) với chiều cao 32 - 52m, phù hợp cho tòa nhà 10 - 15 tầng và xe thang Rosenbauer (Áo) có khả năng vươn cao lên đến 62m. Những xe này được sử dụng trong diễn tập lớn năm 2025 tại Vinhomes Grand Park. Xe thang giúp tiếp cận tầng cao, cứu nạn và phun nước từ trên xuống.
Robot chữa cháy TAF35 (Magirus, Đức) là bước tiến lớn, với 5 chiếc được trang bị từ năm 2024. Robot nặng gần 4 tấn, phun nước 4.700 lít/phút, tầm 80m, chịu nhiệt cao và thổi khói mạnh mẽ. Chúng được sử dụng trong diễn tập hầm Thủ Thiêm năm 2025, khống chế cháy trong 10 phút. Vụ cháy thực tế tại Công ty Cheng V.
Drone và flycam hỗ trợ giám sát từ trên cao, với UAV 6 cánh quạt (CT Group) tải trọng 25kg, bay 20km. Các thiết bị khác bao gồm hệ thống báo cháy tự động Gsafe, mặt nạ phòng độc, máy cắt thủy lực và máng trượt cứu thương.
Hiện đại hóa đồng bộ từ trang bị đến pháp lý
Trong bối cảnh đô thị hóa và công nghiệp hóa nhanh chóng, Việt Nam đang đối mặt với những rủi ro cháy nổ ngày càng phức tạp, đặc biệt tại các khu đô thị đông dân cư như TPHCM và Hà Nội. Lực lượng PCCC&CNCH đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ an toàn cộng đồng, vì vậy việc hiện đại hóa lực lượng này không chỉ bao gồm trang bị thiết bị mới mà còn bao gồm cải cách pháp luật, ứng dụng công nghệ cao và nâng cao năng lực con người.
Cải cách pháp luật là nền tảng cho hiện đại hóa PCCC. Chính phủ đã xây dựng các nền tảng pháp lý mới, cập nhật đồng bộ gồm: Luật Phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ số 55/2024/QH15 và 2 Nghị định 105/2025, Nghị định 106/2025 cùng có hiệu lực từ ngày 01/7/2025. Các điểm mới trong Luật PCCC bao gồm bổ sung điều kiện an toàn cho nhà ở kết hợp kinh doanh, trách nhiệm sử dụng điện an toàn (đặc biệt sạc xe điện), chương riêng về CNCH, ưu đãi trong nghiên cứu công nghệ. Nghị định 105/2025 và Thông tư 36/2025/TT-BCA tăng phân cấp, giảm thủ tục từ 37 xuống 9, tăng trách nhiệm người đứng đầu. Những cải cách này hỗ trợ triển khai công nghệ, như cơ sở dữ liệu quốc gia PCCC kết nối đến năm 2027, giúp xử lý chuyển tiếp cho công trình cũ.
Mặt nạ phòng độc chống khói trùm đầu
Ứng dụng công nghệ số và AI đang cách mạng hóa PCCC Việt Nam, chuyển từ phản ứng sang phòng ngừa. AI giúp dự báo cháy sớm, tối ưu hóa "thời gian vàng" trong chữa cháy. Tại TPHCM, lực lượng Công an tiên phong ứng dụng AI trong chuyển đổi số, với lớp tập huấn năm 2025 cho cán bộ về công nghệ mới. Hệ thống tiếp nhận tin báo 24/7, kết nối dữ liệu, xác minh nhanh chóng. Xe chữa cháy thông minh, công nghệ tích hợp AI, cảm biến thông minh IoT kết hợp xử lý dữ liệu lớn (big data) giúp tự động hóa nhiều hoạt động. AI phát hiện cháy qua camera, dự đoán rủi ro; drone và robot sử dụng AI để tiếp cận hiện trường khắc nghiệt. Hệ thống vận hành thử nghiệm cho thấy giảm thời gian phản ứng, hỗ trợ chỉ huy từ xa.
Các hệ thống công nghệ trong tương lai còn có thể sử dụng mô hình 3D để dự đoán sự lan tỏa của lửa 1 - 3 phút trước với độ chính xác trên 90%, tích hợp dữ liệu thời gian thực từ cảm biến để hỗ trợ chữa cháy và sơ tán. Ngoài ra, các mô hình 3D chung giúp lập kế hoạch trước sự cố và mô phỏng lửa lan. Lợi ích là tối ưu hóa nguồn lực, giảm thời gian phản ứng ở nhà cao tầng đông đúc.
Thách thức trong hiện đại hóa công tác PCCC
Hiện đại hóa PCCC Việt Nam đối mặt với nhiều thách thức, xuất phát từ sự phát triển kinh tế - xã hội. Đô thị hóa nhanh chóng dẫn đến tăng mật độ dân cư, nhà cao tầng và khu công nghiệp, làm gia tăng nguy cơ cháy lớn, cháy lan và cháy gây hậu quả nghiêm trọng. Bất cập về cơ sở hạ tầng như thiếu khoảng cách ngăn cháy, nguồn nước chữa cháy và hạ tầng giao thông khiến việc ứng phó chậm trễ.
Nhiều khu vực đô thị cũ chưa được cải tạo, dẫn đến khó khăn trong tiếp cận hiện trường. Bên cạnh đó, ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số chưa đồng đều. Mặc dù có tiến bộ như sử dụng AI, Big Data và cảm biến thông minh để cảnh báo sớm, nhưng khoảng trống triển khai rộng rãi vẫn chưa được lấp kín. Đầu tư kinh phí cũng là vấn đề lớn, đòi hỏi sự phối hợp giữa trung ương và địa phương để mua sắm trang thiết bị hiện đại.
Để khắc phục, Chính phủ đã phê duyệt Quy hoạch hạ tầng PCCC thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn 2050, với trọng tâm xây dựng trung tâm huấn luyện chuyên biệt và tăng cường diễn tập. Đề án "Ngăn chặn, kéo giảm các vụ cháy thiệt hại nghiêm trọng" nhằm giảm 5% số vụ cháy nghiêm trọng hàng năm, đồng thời tích hợp đầu số khẩn cấp 113-114-115. Những nỗ lực này cho thấy hiện đại hóa không chỉ tập trung vào công nghệ mà còn vào xây dựng lực lượng và phối hợp cộng đồng.
Quá trình hiện đại hóa PCCC Việt Nam đang mang lại hiệu quả rõ rệt, nhưng cần tiếp tục đầu tư để đối phó với thách thức đô thị hóa. Với sự kết hợp giữa lực lượng tinh nhuệ, trang bị hiện đại, pháp luật cải cách và công nghệ cao, lực lượng PCCC&CNCH sẽ góp phần hiệu quả trong giảm thiểu rủi ro cháy nổ, bảo vệ an toàn cộng đồng.