Trong hai tháng qua, Nga đã tiến hành các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái và tên lửa vào ban đêm nhằm vào Kyiv trong một cuộc tấn công mùa hè, gây căng thẳng cho hệ thống phòng không của thành phố, khiến 3,7 triệu cư dân kiệt sức và lo lắng.
Các thị trấn và làng mạc khác đã chứng kiến tình hình tồi tệ hơn nhiều kể từ khi Nga phát động cuộc tấn công quân sự toàn diện vào đầu năm 2022, đặc biệt là những nơi gần tiền tuyến ở phía đông và phía nam.
Nhiều nơi đã bị hư hại hoặc bị chiếm đóng khi Nga tiến quân, và hàng nghìn người đã chạy trốn đến thủ đô, được coi là thành phố được phòng thủ tốt nhất cả nước.
Nhưng các cuộc tấn công dữ dội gần đây của Nga đang bắt đầu thay đổi tâm trạng của họ. Vào ban đêm, người dân đổ xô đến các ga tàu điện ngầm sâu dưới lòng đất.
Slavytska đã bắt đầu lo lắng kiểm tra các kênh mạng xã hội Telegram ở nhà ngay cả trước khi chuông báo động của thành phố vang lên, rồi sau đó chạy ra đường để đến ga tàu điện ngầm vào đầu tháng 7 khi tiếng nổ đã vang rền trên bầu trời.
Số lượng những người như Slavytska phải lánh nạn trong các phòng vé rộng lớn có từ thời Liên Xô và các sân ga lộng gió của 46 ga tàu điện ngầm ở Kyiv đã tăng vọt sau khi thành phố bị ném bom quy mô lớn năm lần vào tháng 6.
Slavytska ngủ cùng con bên dưới ga tàu điện ngầm ở thủ đô Ukraine để tránh
không kích của Nga - Ảnh: Reuters
Trước đó, tiếng chuông báo động không kích lớn trên điện thoại của cô khiến Emil run rẩy và đứa bé sẽ kêu lên "Hành lang, hành lang, mẹ ơi. Con sợ lắm!" - Slavytska kể lại với hãng tin Reuters. Giờ đây, khi đã quen với các cuộc tấn công, Emil bình tĩnh hơn khi chỉ thều thào "Mẹ ơi, chúng ta đi thôi".
"Trước đây, chúng tôi đến đây ít hơn, khoảng một tháng một lần", Slavytska nói khi đang trú ẩn tại ga Akademmistechko ở phía tây Kyiv. "Đó là sáu tháng trước. Giờ chúng tôi đến đây hai hoặc ba lần một tuần". Cô đã dành cả đêm cuộn tròn trên tấm thảm màu hồng của mình cùng Emil bên cạnh một cột dọc theo đường ray tàu điện ngầm.
Hệ thống tàu điện ngầm đã ghi nhận 165.000 lượt khách trong các đêm tháng 6, gấp hơn hai lần so với 65.000 lượt khách trong tháng 5 và gần gấp năm lần so với con số của tháng 6 năm ngoái.
Người đứng đầu chính quyền quân sự Kyiv - Tymur Tkachenko nói với Reuters rằng ngày càng có nhiều người đến nơi trú ẩn do "quy mô và mức độ chết chóc" của các cuộc tấn công. Ông cho biết các cuộc không kích đã giết chết 78 cư dân Kyiv và làm bị thương hơn 400 người trong nửa đầu năm nay.
Tổng thống Ukraine- Volodymyr Zelenskiy cho biết Nga đã phóng hơn 30 tên lửa và 300 máy bay không người lái trong một cuộc tấn công đêm 19/7, làm ảnh hưởng đến 10 khu vực của Ukraine, bao gồm một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái quy mô lớn vào thành phố cảng Odessa bên bờ Biển Đen.
Vào tháng 4, một cuộc không kích ở Kyiv đã phá hủy một tòa nhà dân cư cách khu chung cư của Slavytska vài km.
"Tiếng động rất lớn. Ngay cả con trai tôi cũng thức giấc và tôi đã bế cháu trên tay ở hành lang. Thật sự rất đáng sợ" – cô nói.
Với mối đe dọa mất nhà đột ngột trở nên rõ ràng hơn, giờ đây cô mang theo giấy tờ tùy thân khi đi tàu điện ngầm.
Sau khi chứng kiến Emil căng thẳng như thế nào sau các cảnh báo trên không, Slavytska đã tìm đến sự giúp đỡ của một bác sĩ nhi khoa, người đã khuyên cô nên tắt tiếng thông báo lớn trên điện thoại và kê đơn thuốc an thần. Slavytska nói dối với con mình rằng âm thanh lớn trong các cuộc tấn công là tiếng sấm.
Các nhà khoa học và nhà tâm lý học cho biết việc thiếu ngủ đang ảnh hưởng đến một bộ phận dân số đã bị suy yếu sức khoẻ tâm thần sau hơn ba năm chiến tranh.
Người dân Ukraine trú ở ga tàu điện ngầm tránh các đòn không kích - Ảnh: Reuters
Kateryna Holtsberh, một nhà tâm lý học gia đình hành nghề tại Kyiv cho biết tình trạng thiếu ngủ do các cuộc tấn công gây ra những thay đổi tâm trạng, căng thẳng tột độ và thờ ơ, dẫn đến suy giảm chức năng nhận thức ở cả trẻ em và người lớn.
"Nhiều người nói rằng nếu bạn ngủ không ngon, cuộc sống của bạn sẽ biến thành địa ngục và sức khỏe của bạn sẽ bị ảnh hưởng" - Kateryna Storozhuk, một cư dân khác tại khu vực Kyiv, cho biết. "Tôi đã không hiểu điều này cho đến khi nó xảy ra với chính mình".
Anton Kurapov, nghiên cứu sau tiến sĩ tại Phòng thí nghiệm Nghiên cứu giấc ngủ, nhận thức và ý thức của Đại học Salzburg, cho biết thật khó để truyền đạt cho người ngoài cảm giác bị tấn công.
"Hãy tưởng tượng tình huống bạn ra đường và một người bị bắn trước mặt bạn... và nỗi sợ hãi bạn trải qua khiến trái tim bạn thắt lại. Mọi người trải qua cảm giác này hàng ngày” – ông chia sẻ với Reuters.
Kurapov cảnh báo rằng tác động của căng thẳng như vậy có thể dẫn đến hậu quả suốt đời, bao gồm cả các bệnh mãn tính.
Một nghiên cứu do ông chủ trì, được công bố trên Tạp chí Tâm lý chấn thương Châu Âu vào tháng 8/2024 cho thấy 88% người Ukraine được khảo sát cho biết chất lượng giấc ngủ của họ kém hoặc rất kém.
Thiếu ngủ có thể ảnh hưởng đáng kể đến hiệu suất kinh tế và khả năng chiến đấu của binh lính, theo Wendy Troxel, nhà khoa học hành vi cấp cao tại RAND Corporation nhận định.
Nghiên cứu của RAND do Troxel đồng tác giả, cho thấy tình trạng thiếu ngủ trong lực lượng lao động Mỹ đã gây thiệt hại cho nền kinh tế lên tới 411 tỷ đô la mỗi năm.
Trong khi cố gắng tranh thủ ngủ thêm nhiều giờ trên tàu điện ngầm, Slavytska đang tìm mua một tấm nệm để mang xuống lòng đất, một tấm nệm thoải mái hơn tấm nệm của cô. Nhà bán lẻ Đan Mạch JYSK cho biết các cuộc không kích đã thúc đẩy doanh số bán nệm hơi, giường xếp và thảm ngủ tại Kyiv tăng 25% trong ba tuần của tháng 6.
Những người khác đang thực hiện các biện pháp cực đoan hơn. Chủ một doanh nghiệp nhỏ tên Storozhuk, người không có nơi trú ẩn trong vòng ba km tính từ nhà, đã đầu tư hơn 2.000 đô la vào đầu năm nay vào một hộp thép gia cố "Capsule of Life" do Ukraine sản xuất, có khả năng chịu được các tấm bê tông rơi xuống.
Storozhuk chi đậm để mua chiếc hộp thép được gia cố giúp cô an toàn hơn khi ngủ tránh các đòn không kích - Ảnh: Reuters
Cô ấy chui vào đó mỗi đêm, cùng với chú chó Chihuahua của mình.
"Tôi đã rất lo lắng và sợ hãi. Tôi nhận ra rằng để có thể ngủ yên bình ở Ukraine, tôi cần một nơi trú ẩn an toàn” - Storozhuk nói.