Nổi máu "anh chị” rồi… sợ (!)
Hồ sơ vụ án thể hiện: Khoảng 17 giờ chiều 03/02/2024, Diệp Trí Tài (SN 1986) tổ chức ăn nhậu tại nhà ở xã Thạnh Phú, H.Châu Thành, tỉnh Tiền Giang cùng với Nguyễn Huỳnh Thái Thanh (tự Út, SN 2001, ngụ xã Thạnh Phú), Nguyễn Hoàng Thông (tự Dong, SN 2005, ngụ xã Bình Đức, H.Châu Thành). Đang lai rai, Tài nhận được điện thoại từ Nguyễn Ngọc Thưởng (SN 1986, ngụ xã Long Hưng, H.Châu Thành). Nói chuyện một lúc thì cự cãi, hai bên thách thức, hẹn gặp nhau "ăn thua đủ”.
Lúc 20 giờ 10 phút cùng ngày, Thưởng chạy xe máy, mang dao tự chế ra điểm hẹn ở đường Xóm Vựa, ấp Long Bình A, xã Long Hưng. Về phía Tài, dù lên tiếng thách thức nhưng không dám đi một mình mà điện thoại cho cháu ruột là N.H.T.Nh (sinh ngày 26/5/2007) đến "yểm trợ". Tiếp đó, Nh. gọi N.H.V (sinh ngày 16/01/2008) và H.T.H. (sinh ngày 12/9/2008) cùng tham gia.
Nhóm Tài có 6 người đi 3 xe máy đến điểm hẹn. Trong đó, Thông chở Tài, mỗi người mang theo 1 dao tự chế; H. chở V. mang theo dao tự chế; Thanh chở Nh. cầm bình xịt hơi cay do H. mang đến.
Khi thấy nhóm Tài kéo đến, Thưởng liền bỏ chạy vào nhà nghỉ Như Ngọc ở xã Long Hưng, trốn tại phòng tiếp tân. Tài, Thanh, Thông, Nh. chạy bộ đuổi theo, la hét; H. chở V. chạy theo sau. Đến nhà nghỉ, Tài và Thông cầm hung khí xông vào; Nh. và Thanh chặn ngay cửa phòng tiếp tân. Thưởng tấn công lại bằng dao tự chế; Thông lấy bình hơi cay xịt rồi ném vào Thưởng. Chạy ra khỏi phòng, Thưởng leo hàng rào phía sau nhà nghỉ thoát thân.
Thạc sĩ - LS Dương Quang Minh
Bị hơi cay "phà” làm nóng rát, nhóm Tài bỏ ra ngoài cổng, sau đó quay vào nhà nghỉ tìm Thưởng nhưng không thấy nên bỏ về. Nh. kêu V. đập phá xe máy của Thưởng. V. cầm dao chém vào xe; Nhân lấy gạch đập phá, đạp ngã xe, gây hư hỏng.
Tại bản cáo trạng số 172/CT-VKSCT ngày 29/10/2024, Viện Kiểm sát nhân dân (VKSND) H.Châu Thành truy tố các bị can Tài, Thưởng, Thông, Thanh, Nh. và V. về tội "Gây rối trật tự công cộng" theo khoản 2 Điều 318 BLHS. Riêng Nh. và V. còn bị truy tội "Cố ý làm hư hỏng tài sản" theo Khoản 1 Điều 178 BLHS.
Đối với H, tại thời điểm thực hiện hành vi phạm tội, H. 15 tuổi 11 tháng 9 ngày nên chưa đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự theo quy định tại khoản 2 Điều 12 BLHS. Cơ quan điều tra đã chuyển xử phạt hành chính H. theo quy định pháp luật.
TAND H.Châu Thành mở phiên xét xử sơ thẩm ngày 06/12/2024 với Hội đồng xét xử (HĐXX) do Thẩm phán Võ Ngọc Hiếu ngồi ghế chủ tọa. Tại tòa, đại diện VKSND H.Châu Thành giữ nguyên quan điểm truy tố đối với 6 bị cáo.
HĐXX nhận định: Tài, Thưởng, Thông, Thanh, Nh. và V. đã có hành vi la hét, dùng dao tự chế và bình xịt hơi cay đuổi chém nhau, gây ảnh hưởng xấu đến an ninh trật tự (ANTT), an toàn xã hội nơi công cộng. Nh. và V. dùng dao, đá đập phá xe của Thưởng, gây hư hỏng tài sản, giá trị 5.019.600 đồng. Hành vi của các bị cáo là nguy hiểm cho xã hội, cần phải xử lý nghiêm để cải tạo, giáo dục trở thành người công dân tốt và phòng ngừa chung.
Theo HĐXX, đây là vụ án có đồng phạm thuộc trường hợp giản đơn. Tài là người chủ mưu cầm đầu nên chịu trách nhiệm hình sự nặng hơn các bị cáo khác. Các bị cáo đã thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải; Nh. và V. đã tác động bồi thường cho bị hại với số tiền 12 triệu đồng (Tài 6 triệu, Nh. và V. mỗi bị cáo 3 triệu). Bị hại Thưởng đã nhận đủ tiền và không yêu cầu gì khác. Cha và mẹ của bị cáo Thưởng được tặng Huân chương chiến công hạng nhì, Huy chương kháng chiến hạng nhất; bị hại Thưởng xin giảm nhẹ hình phạt cho Nh. và V. Do đó, hai bị cáo Nh. và V. đủ điều kiện áp dụng xử phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt.
Về tình tiết tăng nặng: Ngày 16/11/2021, bị cáo Thanh bị TAND H.Châu Thành xử phạt 1 năm 6 tháng tù về tội "Cưỡng đoạt tài sản". Như vậy, Thanh phạm tội thuộc trường hợp tái phạm và xúi giục người chưa thành niên phạm tội nên bị áp dụng tình tiết tăng nặng.
Ông Nguyễn Thanh Hiệp và bà Nguyễn Thị Tuyết Nhung cùng LS tại Tòa soạn
Từ nhận định trên, HĐXX tuyên phạt Tài và Thưởng mỗi bị cáo 2 năm 6 tháng tù; Thanh 2 năm 9 tháng tù; Thông 2 năm tù về tội "Gây rối trật tự công cộng".
HĐXX tuyên phạt Nh. và V, mỗi bị cáo 1 năm 6 tháng tù về tội "Gây rối trật tự công cộng" và 6 tháng tù về tội "Cố ý làm hư hỏng tài sản". Tổng hợp hình phạt mà Nh. và V. phải chấp hành là 2 năm tù cho mỗi bị cáo.
Cần xem xét hai bị cáo vị thành niên
Trong đơn cầu cứu gửi Tòa soạn, vợ chồng ông Nguyễn Thanh Hiệp, bà Nguyễn Thị Tuyết Nhung (cha mẹ của bị cáo V.) và ông Nguyễn Thái Thuận (ba của bị cáo Nh.), bày tỏ sự lo ngại sâu sắc khi Tòa cấp sơ thẩm phạt án tù giam đối với Nh. và V. Đây là hai bị cáo vị thành niên, trong đó, Nh. mới 16 tuổi 8 tháng 8 ngày; còn V. chỉ 16 tuổi 8 ngày.
Có mặt tại Tòa soạn, vợ chồng ông Hiệp bà Nhung trình bày: "Là bậc làm cha mẹ, chúng tôi nhận thấy có lỗi khi để con phạm pháp. Việc Nh. và V. tụ tập đánh nhau, làm hư hỏng xe của ông Thưởng là sai trái, không thể biện minh. Tuy nhiên, chúng tôi kính mong Tòa cấp phúc thẩm "đèn trời soi xét" cho hai cháu. Hồ sơ vụ án thể hiện hành vi gây rối của Nh. và V. không cao, mức thiệt hại thấp, đã khắc phục xong hậu quả. Hai cháu chưa thành niên, phạm tội lần đầu thuộc trường hợp ít nghiêm trọng, đã thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải, hợp tác với Cơ quan điều tra trong quá trình giải quyết vụ án. Phía bị hại đã xin giảm nhẹ hình phạt... Chúng tôi cho rằng Tòa sơ thẩm tuyên phạt với mức án 24 tháng tù giam cho mỗi cháu là quá nghiêm khắc, không phù hợp với các nguyên tắc nhân đạo và các quy định pháp luật đối với người chưa thành niên".
Nghiên cứu hồ sơ, Thạc sĩ - Luật sư (LS) Dương Quang Minh - Công ty Luật TNHH Saigon Shield thuộc Đoàn LS TPHCM, nêu quan điểm: Cấp sơ thẩm áp dụng hình phạt tù giam đối với hai bị cáo Nh. và V. là chưa phù hợp với chính sách khoan hồng dành cho người chưa thành niên phạm tội; có liệt kê điều luật và các tình tiết giảm nhẹ, nhưng chưa vận dụng đầy đủ. Đối với người dưới 18 tuổi, nhận thức về xã hội cũng như pháp luật còn nhiều hạn chế. Việc xem xét truy cứu trách nhiệm hình sự cần được xem xét kỹ lưỡng, vừa đảm bảo yếu tố xử lý đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, nhưng cũng không được bỏ qua nguyên tắc nhân đạo, bảo vệ người chưa thành niên, quy định tại khoản 3 Điều 91 BLHS năm 2015.
Hành vi gây rối của các bị cáo có ảnh hưởng đến ANTT, nhưng không đến mức nghiêm trọng. Việc quy kết các bị cáo theo khoản 2 Điều 318 BLHS 2015 là quá nặng, quá hà khắc so với tính chất, mức độ hành vi và hậu quả.
Về tội "cố ý làm hư hỏng tài sản" theo khoản 1 Điều 178 BLHS 2015: Đây là tội có khung hình phạt gồm phạt tiền, cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm. Mức án 6 tháng tù mà cấp sơ thẩm đã tuyên là phù hợp đối với người thành niên. Tuy nhiên, bị cáo Nh. và V. dưới 18 tuổi, cần được áp dụng khoản 1 Điều 101 BLHS 2015 để xem xét giảm nhẹ hình phạt theo quy định. Mặt khác, trong vụ án này, thiệt hại tài sản được xác định mức độ thấp, phía bị hại cũng có một phần lỗi. Bị cáo đã bồi thường đầy đủ, hai bên cũng đã hòa giải xong. Phía bị hại xin giảm nhẹ hình phạt cho Nh. và V. Với các tài liệu chứng cứ có trong hồ sơ, cấp sơ thẩm xử phạt Nh. và V. mỗi bị cáo 6 tháng tù này là chưa phù hợp.
Theo LS Dương Quang Minh, cấp sơ thẩm chưa làm rõ và cá thể hóa hành vi phạm tội của từng bị cáo theo Điều 58 BLHS 2015. HĐXX xác định Nh. và V. dùng đá, dao chém vào xe gây hư hỏng, nhưng chưa làm rõ thiệt hại thực tế do hành vi của từng bị cáo, lại "cào bằng" trách nhiệm là chưa đúng.