Thị trường gia vị thực phẩm: Tràn ngập hàng... tự chế

 BAO NHIÊU CŨNG CÓ

Khu vực quanh chợ Thái Bình (phường Bến Thành mới), hàng “3 không” này hiện có mặt trong nhiều tiệm tạp hóa, được bày bán công khai, đặt tràn ra cả vỉa hè. Chiều 02/7, chủ một cửa hàng ở đây cho biết loại hàng này luôn được nhiều người tìm mua nên mới trưng ra ngoài cho họ dễ thấy. “Những gia vị này bán rất chạy, nhất là các loại tương ớt, tương cà, dầu ăn. Dùng cho gia đình thì anh mua loại chai nhỏ, những can lớn kia để bán cho các quán ăn uống”, chị xởi lởi giới thiệu với chúng tôi.

Tương tự, khảo sát thêm nhiều khu vực mua bán khác, nhất là vùng ngoại thành, chúng tôi đều ghi nhận một thực trạng chung khi hàng không nhãn mác “tràn ngập” khắp các chợ dân sinh, cửa hàng, tiệm tạp hóa. Không chỉ đến chợ mới thấy, hàng ngày người dân thành phố cũng thường bắt gặp cảnh những chiếc xe máy chất đầy can nhựa chứa loại dung dịch “3 không” đi bỏ cho các nhà hàng, quán nhậu, bếp ăn tập thể trong nhà máy, xí nghiệp, trường học...

Nhiều nguyên liệu dùng chế biến gia vị bày bán ở chợ Kim Biên

Quanh khu vực chợ Thủ Đức (phường Linh Xuân mới), các loại tương, nước tương, dầu ăn không tên tuổi bày tràn lan trong các điểm bán, hầu hết đựng trong chai nhựa phế thải với kích cỡ từ 1 - 5 lít. Khu vực Quận 7 - Nhà Bè (theo địa giới trước sáp nhập), dạo quanh các chợ Tân Quy, Tân Mỹ, Rạch Đĩa, Phú Xuân..., chúng tôi cũng phát hiện tràn ngập những loại gia vị “tự chế”. Đặc biệt, một số ki-ốt bày bán với số lượng rất ít, nhưng khi khách hỏi mua số lượng lớn thì người bán cho biết sẽ liên hệ đầu mối đến giao hàng.

Chúng tôi thử hỏi mua sỉ tương ớt (loại can lớn 20 - 50 lít), một tiểu thương ở chợ Phú Xuân bảo “muốn bao nhiêu cũng có” và yêu cầu đặt cọc ngay để chị gọi hàng, một ngày sau đến lấy. Do không có nhãn mác, không thành phần và không hạn sử dụng nên các loại gia vị trên giá chỉ bằng phân nửa, thậm chí chưa đến 1/3 so với hàng có xuất xứ. Cụ thể như loại đựng trong can dung tích 5 lít: tương có giá trên dưới 40.000 đồng, dầu ăn 100.000 đồng, nước tương đen là 30.000 đồng...

Tiểu thương cho biết lấy hàng từ các đầu mối cung cấp là cơ sở pha chế; một lương khac là trực tiêp vaò khu Chợ Lơn, chợ Kim Biên mua sỉ đem về phân lẻ bán. Sở dĩ có giá thành rẻ là do việc sản xuất loại này quá đơn giản, chỉ cần mua nguyên liệu hóa chất về pha trộn là... thành sản phẩm.

Trên đường phố dễ bắt gặp những chuyến hàng “3 không” đi bỏ mối

HẬU QUẢ NHÃN TIỀN

Một số người nội trợ tâm sự, sau khi họ dùng những mặt hàng gia vị không tên trên thị trường đã thấy sợ hãi và không dám dùng lần thứ hai. Thậm chí, có người phải bỏ dở sản phẩm vì càng dùng càng phát hiện việc mất vệ sinh và ảnh hưởng đến sức khỏe gia đình. Chị Nguyễn Thị Thúy Hằng (ngụ chung cư Phú Mỹ Thuận, xã Nhà Bè mới) cho biết, trước đây chị cũng mua một can 5 lít dầu ăn giá rẻ tại khu chợ tạm gần nhà trên đường Lê Văn Lương, nhưng khi sử dụng được khoảng vài tuần thì phát hiện đóng cặn dưới đáy can nên đành bỏ.

Còn bà Liễu (ở đường Nguyễn Ngọc Phương, phường Thạch Mỹ Tây mới) thì kể, nhà có 4 đứa cháu nhỏ, hàng ngày chúng rất thích ăn các món chấm tương cà nên trong nhà lúc nào cũng có loại gia vị này. Thấy gia đình dùng nhiều, có lần bà xách về từ chợ Thị Nghè một can loại lớn, được người bán giới thiệu là “hàng tự làm thủ công từ loại cà chua sạch, chứ không phải sử dụng hóa chất như hàng công ty”, để đỡ mất công phải đi mua nhiều lần. Ai ngờ khi dùng lần đầu, đứa cháu 6 tuổi bị ngộ độc phải đưa đến Bệnh viện Nhi đồng 1...

Gia vị tự chế bán trôi nổi trên thị trường TPHCM

Thạc sĩ Nguyễn Thị Thanh Hiếu (giảng viên trường Đại học Công nghiệp thực phẩm TPHCM) chia sẻ, để làm ra gia vị thực phẩm mà không nghĩ đến việc ảnh hưởng sức khỏe con người, thì thực sự rất đơn giản và với việc nguyên liệu hóa chất được bày bán vô tư như hiện nay, có thể khẳng định ai muốn cũng dễ dàng “sản xuất” được.

Thông thường, để “chế” một loại gia vị có giá siêu rẻ, chủ cơ sở sử dụng những nguyên liệu trôi nổi, không nguồn gốc xuất xứ, cộng thêm các loại phẩm màu công nghiệp không được kiểm soát nên rất độc hại. “Không khó và mất nhiều thời gian để làm, chỉ cần trộn lẫn nguyên liệu hóa chất có sẵn theo liều lượng tính toán phù hợp là có ngay một hỗn hợp y chang sản phẩm được cơ quan chức năng cấp phép, thậm chí có màu sắc, hương thơm, vị ngon... hấp dẫn hơn”, bà Hiếu nói.

Bên cạnh đó, TS.BS Lê Thị Tuyết Lan (nguyên Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu phát triển sức khỏe cộng đồng) cũng cho hay, đây là mối đe dọa trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng. Bà nhận định: “Việc bày bán tràn lan mặt hàng thực phẩm “3 không” ngoài thị trường tiềm ẩn nhiều nguy cơ về bệnh tật cho người sử dụng. Các loại gia vị trên do không được sản xuất theo một quy chuẩn cho phép nên chứa các thành phần độc hại. Những thành phần hóa chất có hại này có thể sẽ phản ứng tức thì hoặc tích lũy trong cơ thể, khi đủ lượng sẽ gây hại cho sức khỏe”.

Theo Chi cục Quản lý thị trường TPHCM, những loại sản phẩm trên vi phạm quy định về dán nhãn, công khai thông tin định lượng, xuất xứ, nhà sản xuất, hạn sử dụng... Do đó, cả người sản xuất và người bán đều sai phạm và khi phát hiện sẽ bị tịch thu, tiêu hủy sản phẩm, xử phạt 2 nơi này. Thế nhưng, do biện pháp chế tài còn quá nhẹ nên các cơ sở kinh doanh, sản xuất vẫn lén lút hoạt động. Một cán bộ Chi cục thừa nhận, công tác quản lý vệ sinh an toàn thực phẩm hiện nay còn khá bất cập, chồng chéo và kém hiệu quả.

Với những gì đang diễn ra trên thị trường hàng gia vị, nhiều nhà chuyên môn lên tiếng khuyến cáo người dân phải chủ động tự bảo vệ mình, để tránh tai nạn đáng tiếc có thể xảy ra bất cứ lúc nào. “Người tiêu dùng chỉ nên mua hàng đã được công nhận đạt tiêu chuẩn về chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm. Ngoài ra, cần tránh các hàng quán có dấu hiệu sử dụng gia vị không rõ nguồn gốc, vì rất có thể do lòng tham mà họ bất chấp để kinh doanh”, một chuyên gia về dinh dưỡng nói.