Kỳ 1: Bùng nổ "bắt cóc online" nhắm vào giới trẻ

Lễ mở ký Công ước của LHQ về chống tội phạm mạng là một công cụ mạnh, có tính ràng buộc pháp lý nhằm củng cố hệ thống phòng thủ tập thể trước tội phạm mạng. Một trong những điểm quan trọng nhất của công ước là việc chia sẻ bằng chứng kỹ thuật số xuyên biên giới. Đây vốn là một trở ngại lớn đối với công lý, khi thủ phạm ở một quốc gia, nạn nhân ở quốc gia khác và dữ liệu được lưu trữ ở một nước thứ ba. Công ước gồm 9 chương, 71 điều, được soạn thảo suốt 4 năm, với nhiều nội dung quan trọng như: hình sự hóa các hành vi phạm tội qua mạng; cơ chế hợp tác quốc tế trong điều tra, dẫn độ, chia sẻ chứng cứ điện tử, tịch thu, xử lý tài sản phạm tội, bảo vệ nhân chứng, hỗ trợ nạn nhân.

Hàng tỷ đồng bị các đối tượng lừa đảo chiếm đoạt

Trong vài tháng gần đây, nhiều gia đình tại TPHCM, Hà Nội, Cần Thơ, Đắk Lắk, Đồng Nai... hoảng hốt khi nhận được cuộc gọi "con bị bắt cóc". Những tiếng khóc la cầu cứu qua điện thoại, những video call, những yêu cầu chuyển tiền gấp hàng trăm triệu đồng đã khiến không ít phụ huynh sập bẫy. Bọn tội phạm không xuất hiện ngoài đời, nhưng nỗi sợ mà chúng gieo rắc là thật. "Bắt cóc online" đang trở thành hiện tượng đáng báo động của năm 2025.

Chỉ tính riêng trong 2 tuần vừa qua, danh sách nạn nhân của thủ đoạn lừa đảo "bắt cóc online" tiếp tục nối dài. Tại Hà Nội, một nữ sinh 15 tuổi bị đe dọa bắt giữ do liên quan đến ma túy. Em nghe theo hướng dẫn của "công an" giả mạo phá két sắt của gia đình lấy 130 triệu đồng và 18 chỉ vàng. Rạng sáng 25/10, lực lượng Công an đã kịp thời giải cứu và thu hồi tài sản chỉ vài giờ sau khi nhận được tin báo từ gia đình. Trước đó vài ngày, chiều 15/10 một học sinh lớp 11 ở Cao Bằng cũng bị lừa với thủ đoạn tương tự, đã mua búa về phá két sắt của gia đình lấy vàng đi bán. May mắn là khi bố mẹ em về nhà thấy két sắt bị phá đã trình báo. Và lực lượng Công an tìm thấy khi học sinh này chưa kịp bán vàng.

Cùng thời điểm này, Công an Đà Nẵng giải cứu thành công một nữ sinh viên bị "bắt cóc online", ngăn chặn được nạn nhân chuyển tiền. Khuya 23/10, nữ sinh này gọi điện cho gia đình thông báo vừa nhận được học bổng du học, yêu cầu chuyển 220 triệu đồng để chứng minh tài chính và sau đó mất liên lạc.

Chủ tịch nước Lương Cường và Tổng Thư ký LHQ Antonio Guterres cùng các đại biểu tham dự Lễ mở ký Công ước Hà Nội Ảnh: TTXVN

Trước đó, hôm 20/10 tại Hà Tĩnh, một thanh niên 20 tuổi bị người tự xưng là cán bộ điều tra dọa liên quan đường dây ma túy, yêu cầu nộp 300 triệu đồng để chứng minh vô tội. Cảnh sát hình sự đã nhanh chóng tìm ra thanh niên này để giải cứu sau khi nhận trình báo từ gia đình.

Tình trạng lừa đảo nhắm vào sinh viên, đặc biệt là sinh viên năm nhất đang tăng nhanh. Đặc biệt là nạn nhận của "bắt cóc online" thường bị bọn lừa đảo sử dụng công nghệ để khống chế từ xa, ép họ tự quay video giả mạo để tống tiền gia đình hay gửi tin nhắn về các cơ hội học bổng cần gửi tiền chứng minh tài chính.

Theo thống kê sơ bộ, tính từ tháng 3/2025 đến nay, chỉ trong 6 tháng, đã có hơn 20 vụ lừa đảo thông qua hình thức "bắt cóc online" nhắm vào sinh viên trẻ từ 18-22 tuổi. Còn tính chung từ khi hình thức lừa đảo này xuất hiện từ năm 2024 đến nay, có ít nhất 50 vụ được phát hiện trên cả nước. Tổng số tiền bị chiếm đoạt lên đến nhiều tỷ đồng. Các đối tượng lừa đảo không chỉ gây tổn thất tài chính mà còn để lại vết thương tâm lý sâu sắc nơi nạn nhân và người thân.

Những vụ việc chủ yếu xảy ra tại các tỉnh, thành phố tập trung đông sinh viên xa nhà và dễ bị ảnh hưởng bởi mạng xã hội. Kẻ lừa đảo thường giả danh công an, viện kiểm sát qua các ứng dụng như Zalo, Zoom hoặc Telegram, tạo áp lực tâm lý bằng cách vu khống nạn nhân liên quan đến tội phạm nghiêm trọng như rửa tiền hay ma túy. Chúng ép nạn nhân cô lập bản thân, di chuyển đến nơi vắng vẻ và tự quay clip "bị tra tấn" hay "khỏa thân" hoặc "được nhận học bổng du học cần chứng minh tài chính" để gửi gia đình, kèm yêu cầu chuyển tiền từ vài trăm triệu đến hàng tỷ đồng.

Một phụ huynh ở khu vực Thủ Đức (TPHCM) là anh Mạnh Hùng cho biết, gia đình suýt bị sập bẫy bọn lừa đảo, may mắn là trước khi chuyển tiền "chứng minh tài chính để nhận học bổng toàn phần đi học ở Úc", vợ anh đã liên hệ với giáo viên chủ nhiệm lớp 12 của con để hỏi thì mới biết đó là lừa đảo và kịp ngưng lại. Trường hợp của anh Hùng là con trai bị "bắt cóc online" ngay tại nhà, cháu ngồi trong phòng riêng trên lầu để nhắn tin cho cha mẹ.

Điểm đáng lo ngại là các vụ việc không còn xuất hiện lẻ tẻ mà đã lan rộng từ Nam ra Bắc, từ các đô thị lớn như TPHCM, Hà Nội cho đến những địa phương như Đắk Lắk, Đồng Nai, Cần Thơ. Điểm chung của hầu hết các vụ là nạn nhân đều là sinh viên năm nhất hoặc học sinh, những người vừa rời vòng tay gia đình, thiếu kinh nghiệm ứng phó tình huống, dễ bị đe dọa và thao túng tâm lý. Chính điều này khiến nhóm tội phạm coi các em như "mục tiêu ưa thích". Không chỉ gây thiệt hại về tiền bạc, các vụ "bắt cóc online" còn gieo rắc nỗi ám ảnh tinh thần, biến không ít gia đình rơi vào trạng thái hoảng loạn, bất an ngay trong chính ngôi nhà của mình.

Nhiều nạn nhân mắc bẫy

Hồi tháng 7 vừa qua, một nữ sinh viên 19 tuổi ở Hà Nội bị kẻ xấu giả danh công an gọi điện thông báo liên quan đến vụ án rửa tiền. Chúng ép em tải ứng dụng Zoom để "làm việc trực tuyến", sau đó yêu cầu vẽ vết thương giả trên cơ thể, quay video giả vờ bị bắt cóc và gửi qua Zalo cho gia đình, kèm đe dọa "chặt ngón tay" nếu không chuyển tiền chuộc lên đến 370 triệu đồng. Gia đình hoảng loạn trình báo Công an và chỉ vài giờ sau, lực lượng Công an phường Ô Chợ Dừa đã tìm thấy nạn nhân tại một khách sạn, đưa về với gia đình mà không mất tiền.

Tại TPHCM, tháng 8/2025, một sinh viên đại học đã bị các đối tượng lừa đảo gọi điện giả danh cơ quan chức năng, buộc phải tự nhốt trong phòng. Trong lúc gia đình hoảng hốt chuẩn bị chuyển hàng trăm triệu đồng để "chuộc", lực lượng Công an TPHCM đã kịp thời phát hiện, can thiệp và giải cứu nạn nhân an toàn.

Cuối tháng 9 vừa qua, gia đình một sinh viên năm nhất ở Cần Thơ bất ngờ nhận được cuộc gọi từ số lạ. Ở đầu dây bên kia, một giọng nam đe dọa: "Con các người đang bị bắt giữ, nếu không chuyển tiền ngay thì sẽ nguy hiểm". Kèm theo đó là hình ảnh nạn nhân ngồi trong phòng kín, cúi mặt. Tin lời, gia đình đã vội vã chuyển gần 500 triệu đồng vào tài khoản mà đối tượng cung cấp. Công an nhanh chóng vào cuộc và sau vài giờ đã tìm thấy sinh viên này trong một nhà nghỉ, nơi em bị ép tự cách ly, không liên lạc với ai.

Cũng trong tháng 9 ở Đắk Lắk, một nam sinh khác cũng rơi vào kịch bản tương tự. Bọn tội phạm liên tục gọi điện đe dọa, khiến gia đình tin rằng con em mình đang gặp nguy hiểm và sẵn sàng nộp gần 500 triệu đồng. Rất may, Công an phường phát hiện vụ việc và nhanh chóng đưa nam sinh trở về an toàn.

Trong cuối tháng 9 và đầu tháng 10 tại Cần Thơ có hai sinh viên năm nhất bị lừa dụ tới nhà nghỉ, ép cắt liên lạc với gia đình. Nhận được những cuộc gọi cầu cứu giả mạo cùng hình ảnh con bị cô lập, phụ huynh đã chuyển tổng cộng hơn 1,2 tỷ đồng. Khi Công an vào cuộc, các nạn nhân được tìm thấy an toàn.

Cùng thời điểm nói trên ở Hà Nội, nhiều tân sinh viên tại các khu vực Hà Đông, Tương Mai, Kim Liên... cũng trở thành mục tiêu. Một số gia đình đã chuẩn bị sẵn tiền chuộc thì may mắn được Công an kịp thời phát hiện và ngăn chặn. Một số trường hợp tương tự cũng được ngăn chặn kịp thời hồi cuối tháng ở 9 ở Đồng Nai.

"Bắt cóc online" không chỉ là một chiêu trò lừa đảo tài chính, mà còn là hình thức khủng bố tinh thần. Nó đánh vào tình thương của cha mẹ, sự lo sợ của con cái, và khai thác triệt để sự thiếu hiểu biết về công nghệ. Trong bối cảnh tội phạm ngày càng tinh vi. Các chuyên gia nhấn mạnh, cần cảnh giác, tỉnh táo và bình tĩnh liên hệ cơ quan Công an nhờ giúp đỡ. Đây là "lá chắn" quan trọng nhất để mỗi gia đình không trở thành nạn nhân của nạn "bắt cóc online".

(Còn tiếp...)