Cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc, một tấm gương yêu nước, thương dân

Một nhà nho yêu nước

Tại phường Tân Châu, lễ giỗ Cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc được tổ chức trang trọng với sự tham dự của lãnh đạo các sở, ngành tỉnh An Giang; Thường trực Đảng ủy, HĐND, UBND, UBMTTQVN phường Tân Châu; các đồng chí nguyên lãnh đạo qua các thời kỳ, cùng đại diện lực lượng vũ trang, các cơ quan, đơn vị, cơ sở tôn giáo, doanh nghiệp và đông đảo Nhân dân địa phương.

Trong buổi sáng trang nghiêm tại Di tích lịch sử cấp quốc gia Chùa Giồng Thành, giữa làn khói hương bảng lảng, dòng người lặng lẽ dâng hương tưởng niệm Cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc. Không gian ấy không chỉ gợi nhắc một ngày giỗ truyền thống, mà còn khơi mở những suy ngẫm sâu xa về một nhân cách lớn - người đã dành trọn đời mình cho dân, cho nước, để lại dấu ấn bền sâu trong lịch sử và trong lòng Nhân dân.

Tại các tỉnh ĐBSCL, lễ giỗ Cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc được tổ chức hằng năm không mang nặng hình thức, mà là dịp để Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân các địa phương cùng nhau ôn lại cuộc đời, sự nghiệp và tư tưởng của một nhà nho yêu nước, thân sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh. Cụ là một nhà nho yêu nước, người cha đặt nền móng cho nhân cách Hồ Chí Minh. Những giá trị về đạo đức, lối sống, tinh thần vì dân, vì nước tiếp tục được khơi dậy, lan tỏa trong đời sống hôm nay.

Cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc sinh năm 1862 tại làng Kim Liên (huyện Nam Đàn - cũ, tỉnh Nghệ An), xuất thân từ một gia đình nông dân nghèo. Sớm mồ côi cha mẹ, cuộc đời cụ bắt đầu từ những năm tháng cơ cực, tự học, tự rèn giữa thiếu thốn trăm bề. Hai mươi năm miệt mài đèn sách, năm 1901, cụ đỗ Phó bảng, trở thành niềm tự hào không chỉ của gia đình mà của cả làng quê xứ Nghệ.

Lễ giỗ lần thứ 96 cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc (1862 - 1929), thân sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh

Thế nhưng, điều làm nên giá trị đặc biệt ở cụ Nguyễn Sinh Sắc không nằm ở học vị khoa bảng, mà ở cách cụ lựa chọn lối sống và con đường dấn thân. Khi làng Kim Liên tổ chức rước vinh quy, cụ xin miễn những nghi lễ rườm rà. Được cấp đất công, làm nhà mừng đỗ đạt, cụ viết lên xà nhà tám chữ "đừng lấy phong cách nhà quan làm phong cách nhà mình", coi đó là lời răn dạy con cái. Đó không chỉ là quan niệm sống của một nhà nho thanh liêm, mà còn là nền tảng đạo đức được cụ truyền lại cho các con, trong đó có Nguyễn Sinh Cung, sau này là Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Ra làm quan, giữ chức Tri huyện Bình Khê (Bình Định), cụ Nguyễn Sinh Sắc luôn đứng về phía người nghèo, bênh vực dân lành, cương quyết chống lại cường hào, ác bá. Chính vì khí tiết ấy, cụ bị giáng chức, rồi từ quan năm 1910. Với cụ, làm quan không phải để cầu vinh thân, mà nếu không thể bảo vệ dân thì sẵn sàng rời bỏ quan trường. Cụ từng nói, "quan trường là nô lệ trong đám nô lệ", "ái quốc là ái dân", những quan niệm vượt lên khuôn khổ của thời đại, mang tinh thần tiến bộ, canh tân.

Trong gia đình, cụ Nguyễn Sinh Sắc là người cha nghiêm khắc nhưng giàu lòng nhân ái. Cụ dạy con không chỉ chữ nghĩa, mà dạy làm người, dạy yêu lao động, thương dân nghèo, biết trăn trở trước vận mệnh đất nước. Chính từ nền tảng ấy, tư tưởng yêu nước, thương dân đã hun đúc nên nhân cách Nguyễn Tất Thành, để rồi từ một người con của làng Sen, trở thành người thanh niên ra đi tìm đường cứu nước, mở ra hành trình cách mạng vĩ đại của dân tộc.

Lan tỏa giá trị truyền thống

Rời quan trường, cụ Nguyễn Sinh Sắc bôn ba khắp các tỉnh phía Nam, sống giữa Nhân dân, dạy học, bốc thuốc, chữa bệnh cứu người. Ở đâu cụ cũng gần gũi với người lao động nghèo, không phân biệt sang hèn. Người giàu, cụ lấy tiền thuốc để có điều kiện giúp đỡ người nghèo; với người khó khăn, cụ khám bệnh, cho thuốc không lấy tiền. Chính lối sống ấy khiến cụ được Nhân dân yêu mến, chở che, coi như người thân ruột thịt.

Đại diện lãnh đạo tỉnh, sở ngành và lãnh đạo địa phương đã đến dự lễ giỗ

Những năm cuối đời, cụ gắn bó với vùng đất Cao Lãnh, Đồng Tháp. Khi qua đời năm 1929, mộ cụ được Nhân dân gìn giữ, hương khói, để rồi trở thành Khu di tích lịch sử cấp quốc gia, một địa chỉ đỏ trong giáo dục truyền thống yêu nước. Cụ ra đi, nhưng tư tưởng và nhân cách của cụ vẫn sống trong lòng Nhân dân Nam Bộ, như một biểu tượng của người trí thức yêu nước, thương dân đến tận cùng.

Tại Tân Châu, Di tích lịch sử cấp quốc gia Chùa Giồng Thành trở thành không gian linh thiêng để tưởng niệm Cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc. Lễ giỗ được tổ chức trang trọng, tiết kiệm, mang đậm ý nghĩa giáo dục. Không chỉ là nơi dâng hương, Chùa Giồng Thành còn là nơi để các thế hệ hôm nay học lại bài học về đạo đức, nhân cách, về trách nhiệm của người cán bộ, đảng viên trước Nhân dân.

Theo ông Nguyễn Minh Hùng, Bí thư Đảng ủy phường Tân Châu, "Lễ giỗ Cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc không chỉ là hoạt động tri ân tiền nhân, mà còn là dịp để cán bộ, đảng viên và Nhân dân soi lại mình trong việc giữ gìn đạo đức, lối sống, tinh thần trách nhiệm với đất nước và Nhân dân. Nhân cách yêu nước, thương dân, liêm chính của Cụ vẫn còn nguyên giá trị trong công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị hiện nay".

Lực lượng đoàn viên thanh niên của phường đến thắp nhang tưởng niệm các Anh hùng liệt sỹ trước khi vào Lễ giỗ Cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc

Những lời chia sẻ ấy cho thấy, giá trị của cụ Nguyễn Sinh Sắc không nằm lại trong quá khứ, mà tiếp tục được vận dụng, soi chiếu vào thực tiễn hôm nay, nhất là trong bối cảnh yêu cầu về kỷ cương, đạo đức công vụ ngày càng được đặt ra cao hơn. Không chỉ cán bộ, đảng viên, mà trong lòng Nhân dân, hình ảnh Cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc vẫn luôn gần gũi. Chị Nguyễn Thị Liên, một người dân phường Tân Châu chia sẻ: "Với bà con ở đây, Cụ Phó bảng không chỉ là bậc tiền nhân trong sách vở, mà là tấm gương sống hiền, sống tử tế. Lễ giỗ là dịp để con cháu nhắc nhau rằng, làm người trước hết phải biết thương dân, trọng nghĩa, sống cho đàng hoàng".

Những lời mộc mạc ấy phản ánh cách Nhân dân tiếp nhận và gìn giữ giá trị lịch sử, không bằng lý luận cao siêu, mà bằng cảm nhận đời thường, chân chất. Chính từ sự đồng thuận ấy, lễ giỗ Cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc mới có sức sống bền bỉ qua thời gian.

Với thế hệ trẻ, lễ giỗ không chỉ là ký ức, mà còn là lời nhắc nhở về trách nhiệm tiếp nối. Đại diện Đoàn Thanh niên phường Tân Châu, bạn Cao Mỹ Quyên bày tỏ: "Noi gương Cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc, thế hệ trẻ hôm nay tự nhắc mình phải sống có lý tưởng, có trách nhiệm với cộng đồng, với Tổ quốc. Đó không phải là những điều lớn lao xa vời, mà bắt đầu từ việc sống trung thực, cống hiến và không quay lưng trước khó khăn".

Từ người dân đến thanh niên, từ lãnh đạo đến quần chúng, những tiếng nói ấy gặp nhau ở một điểm chung, coi tư tưởng yêu nước, thương dân của cụ Nguyễn Sinh Sắc là giá trị nền tảng, cần được giữ gìn và phát huy trong đời sống xã hội hiện đại.

Lễ giỗ Cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc khép lại, dòng người rời Chùa Giồng Thành, nhưng những suy ngẫm về nhân cách, đạo đức của một bậc tiền nhân vẫn còn đọng lại. Trong bối cảnh xã hội đang đặt ra yêu cầu ngày càng cao về kỷ cương, liêm chính, trách nhiệm phục vụ Nhân dân, tấm gương yêu nước, thương dân của cụ Nguyễn Sinh Sắc càng trở nên có ý nghĩa. Không chỉ là câu chuyện của lịch sử, cuộc đời cụ Nguyễn Sinh Sắc là lời nhắc nhở nhẹ nhàng nhưng sâu sắc: làm người, làm cán bộ, trước hết phải biết đặt lợi ích của dân tộc, của Nhân dân lên trên hết. Chính từ những giá trị ấy, xã hội mới có thể bền vững, và những lễ giỗ như ở Chùa Giồng Thành mới thực sự trở thành điểm tựa tinh thần, kết nối quá khứ với hiện tại và tương lai.