Liên minh "ma quỷ”
Với cáo trạng truy tố các bị can phạm tội "vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng", Đoàn Văn Huấn (Chủ tịch HĐQT, kiêm Tổng Giám đốc Công ty Thái Dương) là người trực tiếp điều hành, quyết định mọi hoạt động của Công ty Thái Dương; đồng thời lợi dụng chức vụ, quyền hạn đã thỏa thuận với Lưu Anh Tuấn (Chủ tịch HĐQT Công ty Đất hiếm Việt Nam), Đặng Trần Chí (Giám đốc Công ty Hợp Thành Phát) để khai man tài liệu kế toán, ghi nhận giá trị mua bán đất hiếm, quặng sắt trên hóa đơn thấp hơn giá trị thực tế mua - bán.
Sau đó, Nguyên Văn Chính (Phó Tổng giám đốc, Kế toán trưởng Công ty Thái Dương) đã liên hệ với Trương Thị Hiển (Kế toán Công ty Đất hiếm Việt Nam) và Phạm Thị Hà (Kế toán Công ty Hợp Thành Phát) thực hiện giao dịch, xuất hóa đơn, hạch toán kế toán theo các nội dung đã thỏa thuận nêu trên của Huấn với đại diện pháp nhân các công ty. Qua đó giúp Huấn để ngoài sổ sách kế toán Công ty Thái Dương gần 30 tỷ đồng, gây thiệt hại cho Nhà nước tổng số tiền thuế là gần 10 tỷ đồng. Hành vi của Đoàn Văn Huấn, Nguyễn Văn Chính phạm vào tội "vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng", quy định tại điểm a, điểm c khoản 1, khoản 3 Điều 221 Bộ luật Hình sự (có khung hình phạt từ 10 đến 20 năm tù).
Khu khai thác và chế biến đất hiếm ở mỏ Yên Phú
Cũng tại Công ty Đất hiếm Việt Nam, từ năm 2019 đến 2023, Lưu Anh Tuấn (Chủ tịch HĐQT) đã thực hiện hành vi giúp sức cho Đoàn Văn Huấn che giấu doanh thu từ việc bán đất hiếm, để ngoài sổ sách kế toán số tiền hơn 20 tỷ đồng, gây thất thu tiền thuế hơn 7 tỷ đồng. Trong đó, Trương Thị Hiển (Kế toán Công ty Đất hiếm Việt Nam) tham gia cùng Lưu Anh Tuấn giúp sức cho Đoàn Văn Huấn để ngoài sổ sách kế toán hơn 9,7 tỷ đồng (theo 2 hóa đơn năm 2020 và 2021), gây thất thu tiền thuế hơn 3,7 tỷ đồng.
Ngoài hành vi phạm tội nêu trên, Lưu Anh Tuấn còn trực tiếp chỉ đạo nhân viên liên hệ, trực tiếp chuyển tiền để lấy 15 hóa đơn của các công ty cung cấp hóa chất, gây thiệt hại cho Nhà nước tiền thuế hơn 4 tỷ đồng. Hành vi của Lưu Anh Tuấn, Trương Thị Hiển đã phạm vào tội "vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng", quy định tại điểm a, điểm c khoản 1, khoản 3 Điều 221 Bộ luật Hình sự (với khung hình phạt tù từ 10 - 20 năm).
Từ năm 2019 - 2023, Đặng Trần Chí (Giám đốc Công ty Hợp Thành Phát) và Phạm Thị Hà (Kế toán Công ty Hợp Thành Phát) cũng đã thực hiện hành vi giúp sức cho Đoàn Văn Huấn che giấu doanh thu từ việc bán quặng sắt, qua đó để ngoài sổ sách kế toán hơn 7,6 tỷ đồng, gây thiệt hại tiền thuế cho Nhà nước hơn 2,2 tỷ đồng. Ngoài ra, trong năm 2022, Đặng Trần Chí che giấu phần doanh thu từ việc bán quặng sắt cho Đoàn Hải Nam (Trưởng phòng vật tư Công ty Hòa Phát Hải Dương), không hạch toán kế toán, để ngoài số sách kế toán hơn 64,6 tỷ đồng, gây thiệt hại tiền thuế cho Nhà nước hơn 9 tỷ đồng.
Các bị can Phạm Thị Hà, Nguyễn Anh Sơn (Giám đốc Công ty Sơn Anh Phú Thọ), Đoàn Hải Nam và Đỗ Khánh Toàn (Phó Giám đốc Công ty Atexim) với vai trò, vị trí khác nhau đã thực hiện hành vi giúp sức cho Đặng Trần Chí thực hiện hành vi phạm tội. Theo đó, Đặng Trần Chí, Phạm Thị Hà phạm vào tội "vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng", quy định tại điểm a, điểm c khoản 1, khoản 3 Điều 221 Bộ luật Hình sự. Tương tự, Đoàn Hải Nam và Đỗ Khánh Toàn với vai trò giúp sức cho Đặng Trần Chí.
Lưu Đức Hoa đang bị truy nã
Khai báo gian dối xuất lậu quặng
Với các bị can phạm tội "buôn lậu", từ năm 2019 - 2023, Lưu Anh Tuấn (Chủ tịch HĐQT Công ty Đất hiếm Việt Nam) chỉ đạo nhân viên sử dụng hồ sơ nhập khẩu nguyên liệu sản xuất, xuất khẩu để hợp thức cho việc xuất khẩu trái quy định pháp luật 473.980kg tông oxit đất hiếm với tổng trị giá hơn 379 tỷ đồng, được sản xuất từ nguồn đất hiếm hàm lượng TREO 18 - 20% mua của Công ty Thái Dương.
Như vậy, từ năm 2019 đến 2023, Lưu Anh Tuấn với cương vị Chủ tịch HĐQT Công ty Đất hiếm Việt Nam đã chỉ đạo Đỗ Hạnh Hương (Phó Giám đốc), Phạm Xuân Hậu, Phạm Thị Yến (nhân viên xuất khẩu Công ty Đất hiếm Việt Nam) sử dụng hồ sơ nhập khẩu nguyên liệu sản xuất, xuất khẩu để hợp thức cho việc xuất khẩu trái quy định pháp luật như nêu trên. Lưu Anh Tuấn thực hiện hành vi "buôn lậu" với vai trò chính; còn Hương, Hậu, Yến thực hiện với vai trò đồng phạm. Tội "buôn lậu" quy định tại điểm a khoản 4 Điều 188 Bộ luật Hình sự (có khung hình phạt từ 12 đến 20 năm tù).
Để thực hiện hành vi buôn lậu, tại Hải Phòng, từ ngày 05/5/2023 đến 02/9/2023, Lưu Đức Hoa (xuất cảnh về Trung Quốc, đang bị truy nã) đã chỉ đạo, tổ chức xuất khẩu trái phép 200.780kg quặng đất hiếm có nguồn gốc từ mỏ Yên Phú đưa về Hải Phòng. Số quặng này được chế biến, ngụy trang nhằm "qua mặt" các cơ quan chức năng. Tính theo đơn giá thực tế quặng đất hiếm hàm lượng TREO 14 - 20% mà Đoàn Văn Huấn bán cho Lưu Đức Hoa, thì số lượng quặng đất hiếm đã bị xuất khẩu trái phép có giá trị hơn 7,8 tỷ đồng.
Trong đó, Nguyễn Thành Đoàn (Tổng giám đốc Công ty Trường Sơn) và Vũ Thị Tuyết (nhân viên tại xưởng của Lưu Đức Hoa) đã có hành vi giúp sức cho Lưu Đức Hoa trong việc vận chuyển đất hiếm từ mỏ Yên Phú về Hải Phòng, sau đó giúp sức trong việc tổ chức hoạt động chế biến, pha trộn hóa chất để ngụy trang đất hiếm và vận chuyển đến kho hải quan. Còn Trần Đức (Giám đốc), Trần Như Hoàng (nhân viên Công ty Dương Liễu) đã có hành vi thực hiện khai báo gian dối, hợp thức thủ tục hải quan trái quy định pháp luật.
Các bị can nêu trên đã tham gia các công đoạn khác nhau để giúp cho Lưu Đức Hoa hoàn thành việc xuất khẩu trái quy định pháp luật 200.780kg quặng đất hiếm sang Trung Quốc. Hành vi của Lưu Đức Hoa, Nguyễn Thành Đoàn, Vũ Thị Tuyết, Trần Đức, Trần Như Hoàng phạm vào tội "buôn lậu", quy định tại điểm a khoản 4 Điều 188 Bộ luật Hình sự.
Các bị can trong vụ án
Xả thải gây ô nhiễm
Theo điều tra, từ ngày 12/5/2020 đến 24/6/2021, Lưu Vũ mặc dù biết rõ Công ty Thái Dương (của Đoàn Văn Huấn) chưa được phép tiêu thụ quặng đất hiếm, việc mua bán quặng đất hiếm là không đúng với nội dung Giấy phép được cấp, nhưng đã 4 lần thỏa thuận với Huấn để giao dịch mua tổng số 1.953.904kg đất hiếm với số tiền hơn 70 tỷ đồng. Hành vi của Lưu Vũ đã phạm vào tội "tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có”, quy định tại khoản 4 Điều 323 Bộ luật Hình sự (khung hình phạt từ 10 đến 15 năm tù).
Trong vụ án đặc biệt nghiêm trọng này còn có các bị can phạm vào tội "gây ô nhiễm môi trường". Trong quá trình tổ chức khai thác quặng đất hiếm, quặng sắt tại mỏ Yên Phú (tỉnh Yên Bái), Công ty Thái Dương chưa hoàn thành các công trình bảo vệ môi trường, xử lý chất thải từ hoạt động khai thác theo Báo cáo đánh giá tác động môi trường đã được phê duyệt. Từ năm 2018 đến 2023, Đoàn Văn Huấn lãnh đạo Công ty Thái Dương đã chỉ đạo Nguyễn Văn Lai điều hành hệ thống xưởng nghiên, tuyển quặng đất hiếm bơm - xả 348.770 tấn bùn thải quặng đuôi ra khu vực hồ chứa chưa bảo đảm tiêu chuẩn kỹ thuật.
Chưa hết, Huấn còn chỉ đạo Lê Văn Cẩn (Quản đốc xưởng thủy luyện) đổ 2.425 tấn thải thạch cao lẫn bùn thải tại các khu vực, vị trí không được phép đổ thải tại mỏ Yên Phú. Hành vi của Huấn, Lai và Cẩn đã phạm vào tội "gây ô nhiêm môi trường", quy định tại điểm đ khoản 3 Điều 235 Bộ luật Hình sự (khung hình phạt tiền từ 1 đến 3 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 3 đến 7 năm).
(Còn tiếp...)