Sau hai ngày xét xử sơ thẩm và nghị án, tối 11/7, TAND TPHCM đã tuyên xong vụ án thế chấp kho gạo rỗng ruột, chiếm đoạt gần 61 tỷ của ngân hàng. Theo bản án vừa tuyên, Phan Công Bình (SN 1968, Giám đốc Công ty TNHH Công Bình) phải chịu mức án chung thân, Phạm Minh Quân (SN 1993, Kế toán Công Ty Công Bình) 12 năm tù về tội "Lừa đảo chiếm đoạt tài sản". 5 cựu lãnh đạo ngân hàng của một ngân hàng TMCP bị tuyên mức án: Cù Anh Tuấn ( SN 1972, nguyên Tổng giám đốc) và Nguyễn Mạnh Quận (SN 1973, nguyên Phó tổng giám đốc) cùng bị tuyên phạt 3 năm tù nhưng hưởng án treo về tội "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm; Cao Văn Anh (SN 1975, nguyên Phó giám đốc- chi nhánh Sài Gòn) 10 năm tù, Trần Thế Lực (SN 1983, nguyên giám đốc- chi nhánh Sài Gòn) 12 năm tù, Nguyễn Văn Tuần (SN 1984, nguyên Trưởng phòng giao dịch Soái Kình Lâm-chi nhánh Sài Gòn) 6 năm tù về tội "Vi phạm quy định về hoạt động Ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng”. Buộc bị cáo Bình phải bồi thường gần 61 tỷ đồng cho ngân hàng
Các bị cáo tại tòa
Theo cáo trạng, Bình là đại diện pháp luật, Chủ tịch HĐTV kiêm Tổng Giám đốc Công ty Công Bình, chuyên về mua bán, sản xuất kinh doanh lúa, gạo các loại.
Trong quá trình kinh doanh, Công ty Công Bình có phát sinh vay vốn tại nhiều ngân hàng, thế chấp bằng nhà xưởng, máy móc và BĐS. Khi Công ty Công Bình cần tiền nhưng không còn tài sản thế chấp nên khoản vay ngân hàng được đảm bảo là cầm cố gạo thành phẩm với mục đích vay xây dựng nhà máy và thu mua lúa để chế biến gạo xuất khẩu.
Khoảng tháng 7/2016, Phan Công Bình làm giấy đề nghị cùng hồ sơ báo cáo tình hình tài chính gửi ngân hàng, đề xuất vay 470 tỷ đồng để bổ sung vốn lưu động phục vụ kinh doanh và tài trợ xuất khẩu.
Được Hội đồng tín dụng ngân hàng đồng ý, ông Bình và lãnh đạo nhà băng đã ký hợp đồng tín dụng hạn mức 405 tỷ đồng thời hạn 6 tháng đến một năm. Tài sản cầm cố là lúa khô và gạo thành phẩm. Để phục vụ cho việc nhận cầm cố tài sản nói trên, ông Bình cùng với Trần Thế Lực và Đỗ Đại Thành (Giám đốc, đại diện Công ty ABBS) đã ký hợp đồng để thuê công ty này bảo vệ lô hàng.
Đại diện các bên đã đến kho của Công ty Công Bình để kiểm kê tài sản thế chấp.Theo báo cáo của Công ty Công Bình, gạo đã được đóng thành bao, mỗi bao 50 kg xếp sẵn thành các cây gạo. Việc gỡ từng bao gạo để kiểm đếm sẽ mất nhiều thời gian công sức nên đại diện các bên thống nhất phương án đo chiều cao, rộng của mỗi cây để tính trọng lượng của mỗi cây. Sau đó, sẽ kiểm tra ngẫu nhiên số lượng gạo ở mỗi cây bất kỳ.
Sau khi kiểm đếm bằng phương pháp này, các bên lập biên bản ghi nhận có gần 9.800 tấn gạo trong kho; phía Công ty Công Bình chịu trách nhiệm về chất lượng, chủng loại và trọng lượng gạo trong kho.
Tháng 11/2016, ông Bình và Lực đã ký hợp đồng cầm cố số gạo nói trên, giải ngân cho Công ty Công Bình hơn 3,7 triệu USD (gần 85 tỷ đồng).
Một tháng sau, Bình tiếp tục xin bổ sung thêm tài sản cầm cố là hơn 305 tấn gạo để được vay thêm gần 2,7 tỷ đồng và được lãnh đạo ngân hàng ký duyệt.
Với cách thức này, Công ty Công Bình nhiều lần xin bổ sung thêm gạo cầm cố để được tiếp tục giải ngân. Đến tháng 6/2017, ông Bình và Lực đã ký các hợp đồng bổ sung nâng tổng số gạo cầm cố lên đến 20.802 tấn gạo, được ngân hàng giải ngân gần 200 tỷ đồng.
Tuy nhiên, các cơ quan tố tụng xác định, quá trình bổ sung thêm gạo ông Bình có hành vi gian dối, chỉ đạo nhân viên xếp, chất các cây gạo không đúng số lượng, bị rỗng bên trong, dẫn đến bị thiếu hơn 10.167 tấn, không đủ để đảm bảo khả năng thanh toán.
Số tiền vay được, ông Bình sử dụng để trả nợ cho nhiều tổ chức, cá nhân khác hoặc đảo nợ, không sử dụng vào mục đích kinh doanh.
Các bị cáo tại tòa
Các bị cáo Lực, Văn Anh và Văn Tuấn quá trình phê duyệt hồ sơ tín dụng, biết Công ty Công Bình không thể trả nợ quá hạn, được một số cán bộ, lãnh đạo ngân hàng cảnh báo về tình trạng tài chính của Công ty Công Bình, nhưng không chỉ đạo, quản lý, giám sát kiểm tra rủi ro thu hồi nợ và vẫn tiếp tục giải ngân, gây thiệt hại cho ngân hàng. Đến nay, công ty này còn nợ gốc gần 61 tỷ đồng, lãi hơn 22 tỷ đồng, không có tài sản đảm bảo, không còn khả năng thanh toán.
Quá trình điều tra, bị cáo Bình không thừa nhận hành vi cáo buộc. Giám đốc công ty này cho rằng, việc thiếu hụt số gạo trong kho là do quá trình phát mãi cân đo không khách quan dẫn đến bị thất thoát, lấy trộm...
Trong khi đó, bị cáo Minh Quân khai nhận đã làm khống các phiếu thu mua gạo của người dân và một số giấy tờ để giúp ông chủ bổ sung hồ sơ vay vốn.
Các bị cáo thuộc ngân hàng, Trần Thế Lực, Cao Văn Anh, Nguyễn Văn Tuấn đã có hành vi không thực hiện đúng các quy định của ngân hàng trong kiểm đếm kho gạo, phê duyệt, đồng ý giải ngân cho Công ty Công Bình vay tiền, gây thất thoát cho ngân hàng. Cù Anh Tuấn vai trò là cựu Tổng giám đốc ngân hàng, Tuấn biết Công ty Công Bình không thể trả nợ quá hạn nhưng không chỉ đạo, quản lý, giám sát kiểm tra rủi ro thu hồi nợ và vẫn đồng ý giải ngân, tạo điều kiện cho cấp dưới giải ngân lần 4, lần 5 gây thiệt hại cho ngân hàng; còn Nguyễn Mạnh Quân vai trò là Phó Tổng giám đốc ngân hàng, quản lý tín dụng nhưng không có biện pháp đề xuất Tổng Giám đốc ngăn chặn việc giải ngân, từ đó tạo điều kiện cho 2 bị cáo Lực, Anh giải ngân lần 4 và lần 5, gây thiệt hại cho ngân hàng.