Ngày 6/8, sau hơn 3 tuần làm việc, phiên tòa xét xử hai cựu cục trưởng Đăng Kiểm Việt Nam Đặng Việt Hà, Trần Kỳ Hình cùng 252 bị cáo về 11 tội danh liên quan đến hàng loạt sai phạm trong hoạt động đăng kiểm, sau phần luận tội, VKS đã đề nghị mức án.
Đại diện VKS đánh giá đây là vụ án tham nhũng, chức vụ, kinh tế có quy mô đặc biệt lớn, gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng trong lĩnh vực quản lý Nhà nước về hoạt động đăng kiểm phương tiện xe cơ giới và phương tiện thủy nội địa.
Đại diện VKSND tại tòa
Xuất phát từ quá trình thực hiện nhiệm vụ tuần tra, kiểm soát, tổ công tác Phòng CSGT, Công an TPHCM phát hiện hai ôtô có dấu hiệu cơi nới thành thùng so với quy chuẩn nên yêu cầu dừng phương tiện để kiểm tra. Kết quả xác định, số đo kích thước thành, thùng xe trùng khớp với số đo kích thước trong giấy chứng nhận kiểm định nhưng lại sai lệch so với số đo theo thông số kỹ thuật của xe trên cơ sở dữ liệu của Cục Đăng kiểm Việt Nam.
Từ dấu hiệu tội phạm này, Công an TPHCM đã điều tra, xác định hành vi phạm tội có tổ chức xuyên suốt từ Cục Đăng kiểm Việt Nam đến các Trung tâm đăng kiểm phương tiện cơ giới, Chi cục đăng kiểm phương tiện thủy nội địa tại TPHCM và các địa phương trên cả nước.
Quá trình xét hỏi tại tòa và tài liệu trong hồ sơ xác định, trong thời gian giữ chức Cục trưởng Đăng kiểm Việt Nam, Đặng Việt Hà đã buông lỏng quản lý, thiếu kiểm tra giám sát để các Phòng trực thuộc Cục Đăng kiểm, Trung tâm Đăng kiểm, Chi cục Đăng kiểm trên cả nước xảy ra sai phạm, tiêu cực có hệ thống trong suốt thời gian dài. Khi phát hiện, bị cáo Hà không chấn chỉnh, xử lý mà "vì vụ lợi cá nhân" tiếp tục đưa ra các chủ trương, chỉ đạo cán bộ Phòng kiểm định xe cơ giới, các Trung tâm Đăng kiểm nhận hối lộ. Số tiền này sẽ được chia mức hưởng lợi theo nguyên tắc Đặng Việt Hà phải đảm bảo được lợi ích là cao nhất.
"Lời khai của các bị cáo khác cùng dữ liệu thu thập được có căn cứ xác định, Đặng Việt Hà đã nhận hối lộ từ các trung tâm đăng kiểm khối V, Phòng kiểm định xe cơ giới (phòng VAR) và một số trung tâm đăng kiểm khối D" và phải chịu trách nhiệm hình sự về tổng số tiền nhận hối lộ là hơn 40 tỷ đồng. Trong đó, Phòng kiểm định xe cơ giới (từ tháng 8/2021 đến 9/2022) là hơn 31 tỷ đồng; 4 trung tâm đăng kiểm (Khối V, thuộc Cục, tại TPHCM từ 1/4 đến tháng 11/2022) là hơn 7,6 tỷ đồng; 5 trung tâm đăng kiểm Khối V tại Hà Nội nhận 780 triệu đồng và tiền hối lộ của các Giám đốc Trung tâm Đăng kiểm khối D là 680 triệu đồng. Bị cáo Hà hưởng lợi gần 8,8 tỷ đồng và 13.000 USD.
Cựu cục trưởng Trần Kỳ Hình, VKS xác định có các hành vi sai phạm tương tự. Bị cáo vì động cơ vụ lợi cá nhân đã nhận tiền hối lộ tổng cộng hơn 6,5 tỷ đồng và 23.000 USD của doanh nghiệp, các đơn vị đăng kiểm, bỏ qua sai phạm trong việc cấp phép đủ điều kiện hoạt động Trung tâm Đăng kiểm, sai phạm trong quá trình kiểm định phương tiện. Ngoài ra, bị cáo còn lợi dụng chức vụ quyền hạn vị trí công tác làm trái quy định, duyệt cấp đủ năng lực cho các cơ sở không đủ điều kiện, tạo điều kiện cho cơ sở đóng tàu hoạt động trái pháp luật, làm ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của các Chi cục đăng kiểm và Cục Đăng kiểm Việt Nam.
Các bị cáo tại tòa
Có vai trò sau lãnh đạo Cục Đăng kiểm Việt Nam là các bị cáo thuộc nhóm lãnh đạo và cán bộ tại Phòng kiểm định xe cơ giới (VAR) - nơi có chức năng thẩm định hồ sơ thiết kế cải tạo phương tiện xe. 22 cá nhân gồm trưởng, phó phòng và các nhân viên tại phòng chuyên môn này bị cáo buộc về hàng loạt sai phạm. Trong đó, Trần Anh Quân (quyền trưởng phòng VAR) là nhân vật quyền lực nhất.
Bị cáo Quân được hưởng lợi 11,5 tỷ đồng và 9.500 USD nhưng phải chịu trách nhiệm về tổng số tiền các đăng kiểm viên thuộc phòng VAR đã nhận hối lộ là hơn 60 tỷ đồng.
Quá trình xét xử, Đặng Việt Hà thừa nhận hành vi nhận hối lộ và đã hưởng lợi hơn 8,5 tỷ đồng, các sai phạm tại Cục Đăng kiểm đã xảy ra từ năm 2019, khi giữ chức Cục phó.
Cựu cục trưởng Trần Kỳ Hình tỏ ra ăn năn hối hận về các sai phạm trong thời kỳ đương chức nhưng cho rằng số tiền hưởng lợi chỉ có 2,85 tỷ đồng và 12.000 USD chứ con số không như cáo trạng nêu.
Hầu hết bị cáo còn lại thuộc Phòng kiểm định xe cơ giới, Phòng Tàu sông, các trung tâm đăng kiểm và đơn vị liên quan đều thừa nhận hành vi sai phạm như cáo trạng nêu. Trong đó, một người không đồng ý với số tiền bị cáo buộc chiếm hưởng.
Theo VKS, các bị cáo trong vụ án đều có chuyên môn, nghiệp vụ, nhưng chỉ vì động cơ tư lợi cá nhân, nhận thức chưa đầy đủ, đã thực hiện hành vi phạm tội xuyên suốt từ Cục trưởng, đến trưởng phòng và nhân viên. "Trong đó có bị cáo được hưởng lợi không nhiều, nhưng hành vi ảnh hưởng đến tính mạng người dân, môi trường sống, và niềm tin của nhân dân, nên cần có hình phạt nghiêm khắc để răn đe”.
Về hình phạt, VKS cho rằng cần có sự phân hóa trách nhiệm xử lý nghiêm đối với người đứng đầu, xem xét giảm nhẹ cho các bị cáo có vai trò đồng phạm, thực hiện theo chỉ đạo.
Trong đó, bị cáo Đặng Việt Hà; Trần Anh Quân, cựu trưởng Phòng kiểm định xe cơ giới (VAR) và một số bị cáo thực hiện hành vi phạm tội có sự thống nhất về chủ trương nên thuộc trường hợp "phạm tội có tổ chức" và "phạm tội nhiều lần".
Đối với cựu cục trưởng Trần Kỳ Hình; Đỗ Trung Học (cựu trưởng Phòng tàu sông, đang bỏ trốn) và một số bị cáo khác cũng bị VKS xác định thực hiện hành vi "phạm tội nhiều lần", cần xử lý nghiêm.
Ngoài ra, VKS ghi nhận, tất cả các bị cáo trong vụ án đều có nhiều tình tiết giảm nhẹ: nhân thân tốt, thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải; bị cáo Đặng Việt Hà, Trần Kỳ Hình, Nguyễn Vũ Hải (cựu Cục phó Đăng kiểm)... có nhiều thành tích trong công tác, đã khắc phục hậu quả nên đề nghị HĐXX ghi nhận, xem xét giảm một phần hình phạt cho các bị cáo.
Từ đó, VKS đề nghị HĐXX tuyên phạt Đặng Việt Hà 20 năm tù về tội Nhận hối lộ. Bị cáo Trần Kỳ Hình bị đề nghị 18-19 năm tù về tội Nhận hối lộ; 5-6 năm tù về tội Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ; tổng hợp hình phạt bị cáo phải chấp hành 23-25 năm tù.
VKS đề nghị tòa tuyên phạt Đỗ Trung Học mức án 20 năm tù; Trần Anh Quân 17-18 năm tù về tội Nhận hối lộ. Bị cáo Nguyễn Vũ Hải bị đề nghị 4-5 năm tù về tội Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ.
Bị cáo Trần Lập Nghĩa, chủ 3 trung tâm đăng kiểm ở miền Tây bị đề nghị 12-13 năm tù về tội Nhận hối lộ; 12-13 năm tù về tội Giả mạo trong công tác; 4-5 năm tù về tội Xâm nhập trái phép vào mạng máy tính, mạng viễn thông hoặc phương tiện điện tử của người khác. Tổng hợp hình phạt, bị cáo Nghĩa bị đề nghị phải chấp hành 28-30 năm tù.
Bị cáo Nguyễn Đình Quân từ 16-17 năm tù về tội “Nhận hối lộ”.
Các bị cáo còn lại tùy theo hành vi và mức độ phạm tội, bị VKS đề nghị mức án từ 3 năm đến 16 năm tù