Hành vi phạm tội xảy ra ở nhiều Bộ, ngành, địa phương
Theo bản luận tội của VKS, trong những năm qua, dưới sự chỉ đạo tập trung của Đảng, Chính phủ, cơ quan tư pháp, công tác phòng chống tham nhũng đã có những bước tiến mạnh mẽ, góp phần ngăn chặn đẩy lùi vi phạm, củng cố niềm tin của nhân dân. Trong đó, nhiều vụ án có quy mô phức tạp đã bị phát hiện xử lý.
Trong vụ án này, nhiều bị cáo công tác tại các bộ ngành, địa phương, phương thức phạm tội đặc biệt nguy hiểm, hơn nữa hành vi này xảy ra trong dịch COVID-19 bùng phát nên bị lên án mạnh mẽ. VKS khẳng định, việc truy tố, xét xử các bị cáo trong vụ án thể hiện sự nghiêm minh của pháp luật, mang tính răn đe kịp thời và phòng ngừa chung.
Nhiều bị cáo công tác tại các bộ ngành, địa phương
VKS cho biết, dịch COVID-19 gây ra hậu quả nặng nề về đời sống, kinh tế, sức khỏe, ảnh hưởng tới nhiều người Việt Nam ở nước ngoài. Từ đó, Chính phủ đã tổ chức chuyến bay đưa công dân về nước. Tháng 11-2020, do nhu cầu của công dân về nước tăng cao, Chính phủ đã tổ chức 10 chuyến bay combo, giao tổ công tác 5 Bộ tổ chức các chuyến bay.
Các doanh nghiệp đã tổ chức chuyến bay đưa công dân về nước thể hiện chủ trương nhân đạo, đúng đắn, kịp thời trong công tác bảo hộ công dân và có sự ủng hộ của đồng bào trong và ngoài nước. Trong lúc toàn Đảng, toàn dân cùng chung tay chống dịch thì một số bị cáo trong vụ án đã lợi dụng chủ trương nhân đạo tốt đẹp của Nhà nước để trục lợi, gây khó khăn cho doanh nghiệp, tạo cơ chế xin-cho buộc doanh nghiệp phải nâng giá vé máy bay, gây ảnh hưởng tới uy tín của cơ quan nhà nước, phản bội lại chính sự cố gắng của đồng đội.
Cụ thể, trong quá trình cấp phép các chuyến bay, phê duyệt cách ly tại địa phương và giải quyết vụ án, từ tháng 9-2020 đến tháng 12-2022, có 25 cá nhân đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn, nhiệm vụ được giao để nhận hối lộ tổng cộng gần 165 tỷ đồng và lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ, gây thiệt hại hơn 10 tỉ đồng.
VKS xác định 23 cá nhân là đại diện các doanh nghiệp đã đưa hối lộ hơn 226 tỉ đồng, 4 cá nhân môi giới hối lộ hơn 74 tỉ đồng và lừa đảo chiếm đoạt số tiền gần 25 tỉ đồng. Theo VKS, các bị cáo đã có hành vi nhận tiền của doanh nghiệp, trong phần thẩm vấn có một số bị cáo lập lờ, cho rằng đó là sự “cảm ơn”. Tuy nhiên, VKS cho rằng đó là sự đánh tráo khái niệm cực kỳ nguy hiểm.
VKS xác định đó là hành vi nhận hối lộ bởi các bị cáo đang làm công tác nhiệm vụ của mình nhưng đã nhận số tiền đặc biệt lớn, bằng cả tài sản mà nhiều người mơ ước.
Các bị cáo đưa ra giá, mặc cả giá và gây khó khăn, nhũng nhiễu dẫn đến việc đưa tiền của nhiều doanh nghiệp. Hành vi phạm tội xảy ra ở nhiều Bộ, ngành, địa phương, gây đặc biệt nguy hiểm cho xã hội, có dấu hiệu thông đồng khai báo…
Cần tiếp tục xem xét, điều tra đối với một số tội danh khác
VKS cũng có đánh giá với hành vi phạm tội của từng bị cáo.
Theo đó, cựu Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Tô Anh Dũng được phân công phụ trách, chỉ đạo Cục Lãnh sự Bộ Ngoại giao- đầu mối tiếp nhận hồ sơ từ các doanh nghiệp tham gia thực hiện chuyến bay đưa công dân Việt Nam từ nước ngoài về nước trong thời gian dịch COVID-19, ký văn bản xin ý kiến 4 Bộ (Công an, Quốc phòng, Y tế, Giao thông vận tải) và ký đề xuất gửi Lãnh đạo Chính phủ phê duyệt kế hoạch trên.
Biết được vai trò của Tô Anh Dũng, từ tháng 5-2020 đến tháng 1-2022, 13 cá nhân đại diện doanh nghiệp đã tiếp cận, đặt vấn đề nhờ ông Dũng giải quyết việc cấp phép chuyến bay và được ông Dũng đồng ý. Trong quá trình thực hiện, Tô Anh Dũng đã nhiều lần nhận tiền của doanh nghiệp, tổng số tiền 21,5 tỉ đồng.
Cựu Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Tô Anh Dũng đã nhận số tiền 21,5 tỉ đồng
Nguyễn Thị Hương Lan (cựu Cục trưởng Cục Lãnh sự Bộ Ngoại giao) đã nhận số tiền hơn 25 tỉ đồng. Theo VKS, tại tòa, bị cáo thừa nhận hành vi phạm tội như cáo trạng truy tố.
Trong vụ án này, VKS xác định bị cáo Phạm Trung Kiên (cựu thư ký của Thứ trưởng Bộ Y tế) là người nhận số tiền nhiều nhất, số lần nhận tiền nhiều nhất và thủ đoạn cũng trắng trợn nhất. Kiên đã 253 lần nhận hối lộ với số tiền hơn 42 tỉ đồng.
Ngoài ra, theo VKS, khi vụ án bị khởi tố, bị cáo đã chuyển khoản trả lại cho các doanh nghiệp hơn 12 tỉ đồng, đồng thời nhờ các doanh nghiệp khai báo là tiền vay mượn cá nhân. Vì vậy, VKS đề nghị cần thiết phải áp dụng mức hình phạt nghiêm khắc nhất.
Đối với các bị cáo khác trong nhóm tội “Nhận hối lộ”, theo VKS, căn cứ vào các lời khai cùng các chứng cứ, tài liệu có trong hồ sơ vụ án, VKS xác định họ đã có hành vi “Nhận hối lộ” như đúng cáo trạng quy kết.
Cựu Cục trưởng Cục Lãnh sự cũng "tranh thủ" trục lợi 25 tỷ đồng
Xét hành vi “Đưa hối lộ” của các bị cáo là đại diện doanh nghiệp, VKS xét thấy các bị cáo này đã nhiều lần trực tiếp đưa tiền cho những người có chức vụ, nhằm để được cấp phép chuyến bay.
Cụ thể, bị cáo Nguyễn Thị Thanh Hằng (Phó tổng giám đốc Bluesky) đã đưa hối lộ 76 lần, tổng số tiền hơn 100 tỉ đồng; Nguyễn Thị Tường Vy (Giám đốc Công ty ATA Việt Nam) đã đưa hối lộ 25 lần với tổng số tiền hơn 11,8 tỉ đồng…
Ngoài ra, căn cứ lời khai của các bị cáo, những người liên quan cùng các tài liệu chứng cứ khác có trong hồ sơ vụ án, VKS có cơ sở để xác định có một số bị cáo là đại diện doanh nghiệp đã nhờ người liên hệ, đưa tiền cho một số người có chức vụ để xin cấp phép chuyến bay. Do vậy, VKS đủ căn cứ kết luận, trong vụ án này có 4 bị cáo đã phạm vào tội “Môi giới hối lộ”.
Trong đó, Bùi Huy Hoàng (cựu chuyên viên Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế) đã môi giới hối lộ 6 lần với 3,3, tỉ đồng… Trong vụ án này, để trốn tránh trách nhiệm hình sự, các bị cáo Lê Hồng Sơn, Nguyễn Thị Thanh Hằng đã bàn bạc nhờ bị cáo Nguyễn Anh Tuấn giúp đỡ để không bị xử lý hình sự.
Tại cơ quan điều tra và tại phiên tòa, các bị cáo Sơn, Hằng, Tuấn thành khẩn khai nhận hành vi. Về hành vi “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” của bị cáo Hoàng Văn Hưng, VKS xét thấy Hưng đã nhiều lần gặp Hằng tại nhà Tuấn, khi được nhờ giúp đỡ, Hưng đã hướng dẫn Hằng tự thú và thống nhất nội dung khai báo.
Việc này đã tạo sự tin tưởng cho Hằng để Hằng đưa tiền cho Tuấn, để đưa cho Hưng. Ngoài ra, theo VKS, Hưng cũng tiếp tục hứa hẹn, hướng dẫn cách khai báo, đưa ra lý do không đúng thực tế, thông tin sai sự thật.
Tại phiên tòa, Tuấn và Hằng đều khai nhận diễn biến sự việc như trên. Theo VKS, Hưng không thừa nhận hành vi phạm tội. Tuy nhiên, căn cứ kết quả điều tra, kết quả thực nghiệm, lời khai khách quan của các bị cáo thì có đủ căn cứ xác định Tuấn nhận tiền của Hằng để chuyển cho Hưng.
Trong phần luận tội, VKS cũng cho rằng hành vi của một số bị cáo cho thấy còn có dấu hiệu của tội “Rửa tiền”, “Che giấu tội phạm”, “Xâm phạm hoạt động tư pháp” và những vi phạm pháp luật hình sự khác nên cần kiến nghị điều tra làm rõ.
Về các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự, VKS xét thấy các bị cáo thuộc nhóm tội “Nhận hối lộ” bị áp dụng tình tiết tăng nặng “phạm tội 2 lần trở lên” và “lợi dụng hoàn cảnh dịch bệnh để phạm tội”. Tuy nhiên, hầu hết các bị cáo đều có nhân thân tốt, VKS cũng ghi nhận việc khắc phục hậu quả các các bị cáo nên đề nghị HĐXX cân nhắc, xem xét khi lượng hình.
Từ những phân tích nêu trên, VKS đề nghị HĐXX xử phạt bị cáo Phạm Trung Kiên mức án nghiêm khắc nhất là tử hình; cựu Thứ trưởng Tô Anh Dũng bị đề nghị từ 12 – 13 năm tù; cựu Cục trưởng Lãnh sự, Nguyễn Thị Hương Lan bị đề nghị từ 18 – 19 năm tù. Đối 51 bị cáo liên quan, VKS cũng lần lượt đề nghị áp dụng các mức án tương xứng.
(CAO) Mặc dù có 18 bị cáo bị truy tố ở khung hình phạt từ 20 năm, chung thân đến tử hình, nhưng sau khi luận tội, đại diện VKS chỉ đề nghị mức án tử hình đối với bị cáo Phạm Trung Kiên.