Mô hình phát triển kinh tế tư nhân gắn với chuyển đổi số và cải cách thể chế
HTX điện tử là mô hình được Hội đồng sách “Con đường tương lai”, Hội đồng khoa học thuộc Viện khoa học Giáo dục và Môi trường nghiên cứu. Đây cũng là một nội dung trọng tâm trong Tập 2 của bộ sách, nhằm đề xuất một hình thái tổ chức phù hợp với điều kiện Việt Nam - vừa mang tính số hóa, vừa tiết kiệm thể chế, vừa thúc đẩy được khu vực hộ kinh doanh cá thể - vốn đang là điểm nghẽn trong quá trình chuyển đổi sang doanh nghiệp.
Thủ tướng Phạm Minh Chính cùng đoàn công tác dự Diễn đàn kinh tế Việt Nam - Thụy Điển.
Trong bối cảnh đất nước chuyển mình bước vào một giai đoạn phát triển mới, bốn nghị quyết quan trọng của Bộ Chính trị (Nghị quyết 57, Nghị quyết 59, Nghị quyết 66, Nghị quyết 68) - được ví như “Bộ tứ trụ cột” – đang đặt ra nền tảng tư duy và hành động cho toàn bộ hệ thống chính trị.
Trong bài viết mới đây về thực hành tiết kiệm, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh vai trò của việc triệt để tiết kiệm từ khâu tư duy, tổ chức đến hành động. Tiết kiệm không chỉ là tiết giảm chi phí, mà còn là tránh lãng phí trong vận hành thể chế, trong cách tổ chức nền kinh tế, trong mô hình quản lý xã hội.
Không chỉ là kim chỉ nam trong nước, các nghị quyết này còn được giới thiệu ra thế giới như một phần của chiến lược nâng tầm Việt Nam trên toàn cầu.
Trong các chuyến công du gần đây, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã nhiều lần nhấn mạnh đến tinh thần cải cách thể chế, thúc đẩy nền kinh tế tư nhân, ứng dụng khoa học công nghệ, và giao lưu văn hóa – như những trụ cột cho một Việt Nam đổi mới, hội nhập và phát triển bền vững. Trong chuyến thăm chính thức Estonia, Thụy Điển và công tác tại Pháp vừa qua, Thủ tướng không chỉ kêu gọi đầu tư, mà còn chia sẻ tầm nhìn cải cách sâu sắc của Đảng thông qua các nghị quyết trụ cột.
Các quốc gia Thủ tướng đến thăm là những nước đi đầu thế giới về chuyển đổi số, công nghệ cao và quản trị công hiện đại. Các thành viên Hội đồng sách “Con đường tương lai” cùng các doanh nghiệp cũng đã đồng hành, với mục tiêu nghiên cứu mô hình phát triển kinh tế tư nhân gắn với chuyển đổi số và cải cách thể chế.
Các nhà nghiên cứu, tri thức, doanh nhân tham gia cùng chuyến đi không đơn thuần là một chuyến thăm song phương, mà còn là một hành trình thực tế – học thuật – thể chế, nhằm quan sát trực tiếp cách các quốc gia tổ chức xã hội số, ứng dụng công nghệ vào quản trị công, kết nối người dân với nhà nước bằng nền tảng dữ liệu, và nâng đỡ doanh nghiệp nhỏ – siêu nhỏ bằng chính sách thông minh.
Chuyến đi này không chỉ là cơ hội để tiếp cận với các bài học thực tiễn từ mô hình châu Âu, mà còn là bước chuẩn bị quan trọng cho việc viết tiếp hành trình lý luận – chính sách – đổi mới tư duy trong “Con đường tương lai”, trên tinh thần thực hiện bốn nghị quyết trụ cột của Bộ Chính trị, đồng thời hưởng ứng lời kêu gọi "Thực hành tiết kiệm" của Tổng Bí thư Tô Lâm – tiết kiệm từ tư duy đến hành động, từ thể chế đến mô hình tổ chức xã hội.
Giải pháp tiết kiệm từ thể chế, góp phần khai thông năng lực xã hội
Theo Hội đồng sách “Con đường tương lai”, mô hình HTX điện tử đã được nghiên cứu như một giải pháp tích hợp – thể hiện rõ ràng tinh thần của cả bốn nghị quyết trụ cột, đồng thời tạo ra một lối đi mới để thu hút đầu tư, nâng đỡ khu vực tư nhân và lan tỏa giá trị quản trị hiệu quả đến từng hộ kinh doanh nhỏ.
Đây là một hình thức tổ chức trung gian, hợp pháp, tiết kiệm, chuyển đổi số mạnh mẽ, và quan trọng nhất là đáp ứng được nhu cầu thực tiễn mà thể chế hiện nay còn thiếu.
HTX điện tử cũng là lối ra cho hàng triệu hộ kinh doanh cá thể đang gặp khó khăn vì không đủ điều kiện tuân thủ quy định khi chuyển lên mô hình doanh nghiệp.
Nhà văn Nguyễn Xuân Tuấn tặng cuốc sách "Con đường tương lai" tập 1 cho Thủ tướng Phạm Minh Chính
HTX điện tử không đơn thuần là số hóa hợp tác xã truyền thống mà là mô hình được thiết kế lại từ nền tảng – với tài khoản số, ví con kết nối hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, quản trị minh bạch, và kết nối ngang hàng.
Trên cơ sở đó, hàng triệu hộ kinh doanh cá thể – vốn đang gặp rào cản thể chế để phát triển thành doanh nghiệp – có thể được tổ chức lại trong một cấu trúc mềm, năng động, và tiết kiệm chi phí vận hành nhà nước. Thay vì yêu cầu mỗi hộ cá thể phải “lớn lên” thành một doanh nghiệp với bộ máy kế toán, thuế vụ, pháp lý độc lập và tốn kém, HTX điện tử cho phép họ chia sẻ hệ thống công nghệ, pháp lý, và tài chính dùng chung, giảm gánh nặng thủ tục hành chính, trong khi vẫn đảm bảo tuân thủ luật pháp và kết nối thị trường đáp ứng được các quy định của nhà nước
HTX điện tử cũng là một minh chứng cụ thể, một mô hình thực tế cụ thể hiện thực hóa "bộ tứ nghị quyết": Nghị quyết 57 thực hiện việc áp dụng công nghệ số, dữ liệu lớn, và ví điện tử để tổ chức lại hoạt động kinh tế nhỏ lẻ một cách thông minh, hiệu quả.
Nghị quyết 59 thực hiện kết nối thị trường nội địa với thương mại điện tử quốc tế, đưa hộ cá thể vào chuỗi giá trị toàn cầu qua nền tảng số. Nghị quyết 66 thực hiện việc tổ chức lại hành lang pháp lý thông qua mô hình HTX điện tử như một “hệ sinh thái pháp lý mềm” – thay thế cho các mô hình quản lý cứng nhắc.
Nghị quyết 68 thực hiện việc khơi thông và nâng đỡ hàng triệu hộ kinh doanh cá thể – vốn đang bị bó hẹp bởi rào cản thể chế – để trở thành lực lượng kinh tế tư nhân năng động. Việc gắn kết bốn trụ cột này trong một mô hình hành động duy nhất không chỉ thể hiện tư duy tích hợp, mà còn là cách để rút ngắn khoảng cách từ nghị quyết đến đời sống.
Theo nhiều thống kê, hơn 60% hộ cá thể không còn đăng ký hoạt động thường xuyên, một phần vì chi phí tuân thủ quá cao so với quy mô kinh doanh. Đó chính là chỗ “rò rỉ nguồn lực” trong nền kinh tế – mà mô hình HTX điện tử có thể lấp đầy: Tiết kiệm thể chế nhằm giảm chi phí nhà nước cho quản lý từng đơn vị nhỏ lẻ bằng mô hình liên kết số hóa; tiết kiệm cho người dân nhằm cắt giảm chi phí kế toán, pháp lý, vận hành doanh nghiệp nhỏ; tiết kiệm thời gian nhằm mọi giao dịch, báo cáo, đăng ký đều có thể thực hiện trên nền tảng số của HTX; tiết kiệm nguồn lực xã hội: Kết nối các hộ cá thể lại trong một mạng lưới cộng đồng chia sẻ – cùng lớn lên trong một cấu trúc hỗ trợ nhau thay vì cạnh tranh khốc liệt.
Muốn vậy, rất cần những quyết sách của cấp bộ ngành: Bộ Tài chính, Bộ Tư pháp đến Ngân hàng Nhà nước và các bộ ngành liên quan cùng nhau vào cuộc, tháo gỡ những quy định lỗi thời đang kìm hãm hộ kinh doanh, và công nhận HTX điện tử như một hình thức tổ chức pháp lý hợp lệ.