Chi phí sắm xe tăng cao lại dễ trở thành "mồi ngon" trong chiến tranh đô thị cũng là những nguyên nhân khác góp phần khiến những chiếc xe tăng bị "thất sủng".
Bài toán khó giải về chi phí
Nâng cấp hoặc chạy đua phát triển các dòng xe tăng thế hệ 4, được xem là yếu tố không mấy khả thi với những nước có ngân sách quốc phòng eo hẹp, nhất là trong điều kiện chiến tranh hiện đại khi mà, giá 1 chiếc xe tăng tốt nhất thị trường hiện nay là Merkava IV (Israel) hay T-90 (Nga) đều có giá rất cao từ 4 – 5 triệu USD/ chiếc. Điều đó, đồng nghĩa với việc sẽ tốn một chi phí khổng lồ nếu muốn hiện đại hóa xe tăng cho quân đội.Đó là chưa kể hàng loạt các chi phí phụ trội kèm theo, khi mua một số lượng lớn xe tăng mới như: bảo dưỡng, kho bãi.…
Những xe tăng hiện đại nhất trên chiến trường hiện tại có giá không hề rẻ
Chiến tranh hiện đại nhấn mạnh vai trò của không quân và hải quân
Dù đã phục vụ lâu năm trong biên chế quân đội nhân dân Việt Nam nhưng hiện T-54 vẫn đóng vai trò chủ lực trong lực lượng tăng – thiết giáp. Theo ước tính, quân đội ta đang sở hữu khoảng 850 chiếc T-54/55, 220 chiếc T-62, 350 chiếc Type-59, 100 chiếc T-34 (chủ yếu dùng trong huấn luyện).
Lực lượng xe tăng đã có thể tự nâng cấp một số trang thiết bị hiện đại, trong đó có giáp phản ứng nổ
Để tránh lỗi thời, ta cũng đã hợp tác với Israel để nâng cấp một số lượng lớn phiên bản cũ lên biến thể, cùng với bọc giáp phản ứng nổ mà quân đội đã có khả năng tự sản xuất.
Tuy nhiên, xu hướng chiến thuật của chiến tranh hiện đại đã khiến xe tăng đóng vai trò ít hơn trước khi không quân và hải quân mới là lực lượng chủ lực. Trong khi đó, nếu sử dụng xe tăng không hợp lý thì chúng dễ trở thành mục tiêu di động cho hai lực lượng trên.
Đơn cử các cuộc chiến gần đây, như cuộc chiến Afghanistan năm 2001, chiến tranh Libya năm 2011 đã cho thấy sự thay đổi này, khi liên quân Mỹ - NATO chỉ sử dụng không quân và hải quân (bắn tên lửa) để tiêu diệt Taliban, đánh bại quân đội chính phủ Libya mà ít hoặc không cần sử dụng đến lực lượng mặt đất.
Những cuộc chiến tranh trên bộ với sự tham gia của hàng trăm, hàng ngàn xe tăng như trận vòng cung Kursk (trận đấu tăng lớn nhất trong lịch sử) trong chiến tranh thế giới thứ hai đã là dĩ vãng.
Các nước lớn trên thế giới như Mỹ, Nga, Anh, Trung Quốc… đều dành sự ưu tiên ngân sách cho lực lượng không quân, hải quân. Điều đó cũng cho thấy yếu tố quyết định và then chốt của một trận chiến không còn phụ thuộc quá nhiều vào nhữnh chiếc “bò mộng” chiến trường nữa.
Vũ khí chống tăng hiện đại được phát triển chóng mặt
Với sự phát triển nhanh chóng của các loại vũ khí chống tăng mới làm cho xe tăng chiến đấu chủ lực ngày càng “mỏng manh” trên chiến trường. Việc tăng độ dày của giáp, trang bị lớp bảo vệ phản ứng nổ… trở nên vô nghĩa khi mà khả năng xuyên phá của các vũ khí chống tăng trở nên khủng khiếp đến mức có thể nung chảy cả lớp giáp dày nhất.
Một chiếc xe tăng chiến đấu chủ lực T-55 lạc hậu, hay một chiếc xe tăng chiến đấu chủ lực tối tân Merkava MK IV khi đối diện với các loại vũ khí chống tăng cá nhân thì cũng tan nát như nhau.
Một chiếc Merkava IV bị bắn cháy khi giao chiến
Hình ảnh xe tăng T-72 của Nga bị đập tơi tả trong chiến tranh Iraq, xe tăng Merkava MK4 của Israel, M1A2 của Mỹ, Challenger-II của Anh liên tiếp bị RPG-29 thiêu trụi cho thấy xe tăng không còn được xem là một thành phần có thể làm thay đổi cục diện cuộc chiến.
Clip tên lửa điều khiển chống tăng BGM-71 TOW diệt tăng T-72:
Đó là chưa kể vô vàn hạn chế từ góc bắn, chẳng hạn xung quanh xe tăng luôn tồn tại những “điểm mù”. Điều đó, đồng nghĩa với việc nếu tác chiến trong môi trường đô thị, xe tăng sẽ rất dễ bị hạ nếu các tay súng diệt tăng núp trên các vị trí cao, nơi khả năng của đạn pháo xe tăng không thể vươn tới.
Khi chiến đấu trong môi trường đô thị, xe tăng có khá nhiều "điểm mù"
Khả năng tác chiến của xe tăng cũng rất hạn chế, nếu ở địa hình rộng rãi thì xe tăng sẽ dễ dàng làm chủ chiến trường. Nhưng nếu tác chiến ở đô thị, xe tăng dễ dàng làm mồi ngon cho các vũ khí chống tăng hiện đại như: RPG-29, AT-3, AT-4, AT-5, RPG-7, Lahat,…
Xe tăng có quá nhiều "kẻ thù"
Chưa kể đến khả năng săn tăng cực kì hiệu quả của các máy bay chiến đấu hiện đại. Có thể dễ dàng biến hàng loạt xe tăng thành đống sắt vụn chỉ trong phút chốc. Không chỉ riêng máy bay chiến đấu, mà máy bay trực thăng hay thiết giáp chở quân cũng có thể dễ dàng trang bị thêm những vũ khí diệt tăng mạnh mẽ nhất.
Xe tăng trong thời điểm hiện tại, có quá nhiều "kẻ thù"
Thực tế đã chứng minh năm 2006 Israel mở cuộc chiến chống Hezbollah. Khi cuộc chiến kết thúc, một thống kê thiệt hại đặc biêt được chú ý là có 52 đơn vị tăng thiết giáp bị bắn hỏng, trong đó có 46 xe tăng, 14 xe thiết giáp, 5 chiếc xe tăng hoàn toàn không thể sửa chữa được nữa. Trong đó có 2 chiếc bị trúng mìn, 3 chiếc bị bắn cháy bởi súng chống tăng các loại.
Các cuộc chiến gần đây cũng cho thấy sự yếu thế và ngày một suy tàn của những chú “bò mộng” mà ngày xưa từng được ví là “vua của chiến trường”. Tuy nhiên, trong một số địa hình nhất định, xe tăng vẫn là lựa chọn khó thay thế nhưng việc áp dụng chiến thuật để sử dụng hiệu quả lực lượng này, luôn là một bài toán nan giải.
Clip quân nổi dậy Syria bắn tung hầm đạn xe tăng T-72 bằng súng phóng lựu RPG-29 Vampir:
Clip khoảnh khắc tên lửa chống tăng tiêu diệt mục tiêu: