(CAO) Hôm 4/9, Reuters đưa tin một thẩm phán liên bang đã ra phán quyết rằng chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã chấm dứt bất hợp pháp khoảng 2,2 tỷ đô la tiền tài trợ được trao cho Đại học Harvard và không thể tiếp tục cắt giảm tài trợ nghiên cứu cho ngôi trường danh tiếng thuộc khối Ivy League này.
Quyết định này, được tuyên bởi Thẩm phán liên bang Allison Burroughs tại Boston, đánh dấu một chiến thắng pháp lý lớn cho Harvard khi trường này tìm cách đạt được một thỏa thuận có thể chấm dứt xung đột đa phương giữa Nhà Trắng với trường đại học lâu đời và giàu có nhất quốc gia.
Ngôi trường có trụ sở tại Cambridge, bang Massachusetts đã trở thành trọng tâm trong chiến dịch lớn của chính quyền nhằm dùng nguồn tài trợ liên bang để thúc đẩy sự thay đổi tại các trường đại học Mỹ, nơi mà Tổng thống Trump cho rằng đang bị chi phối bởi các hệ tư tưởng bài Do Thái và "cánh tả cực đoan".
Chính quyền đã hủy bỏ hàng trăm khoản tài trợ được trao cho các nhà nghiên cứu của Harvard với lý do trường đã không hành động đủ để giải quyết tình trạng quấy rối sinh viên Do Thái trong khuôn viên trường.
Harvard đã kiện, lập luận rằng chính quyền đang trả đũa, vi phạm quyền tự do ngôn luận của trường sau khi trường từ chối đáp ứng yêu cầu của các quan chức về việc cải tổ hệ thống quản trị, tuyển dụng và các chương trình học thuật để phù hợp với chương trình nghị sự tư tưởng của họ.
Bà Burroughs, người được Tổng thống Barack Obama bổ nhiệm trước đó, đồng tình, cho rằng mặc dù Harvard đã dung túng cho hành vi thù hận quá lâu, nhưng chính quyền Tổng thống Trump đã "sử dụng chủ nghĩa bài Do Thái làm bình phong cho một cuộc tấn công có chủ đích, xuất phát từ động cơ tư tưởng nhắm vào các trường đại học hàng đầu của đất nước".
Bà nói thêm, chiến dịch gây sức ép của chính quyền đã dẫn đến việc họ chấm dứt các khoản tài trợ của Harvard mà không tuân thủ luật pháp và trả đũa trường, vi phạm quyền tự do ngôn luận theo Tu chính án thứ nhất của Hiến pháp Mỹ.
Khuôn vỉên Đại học Harvard - Ảnh: Reuters
Theo bà Burroughs, nhiệm vụ của tòa án là bảo vệ quyền tự do học thuật và "đảm bảo rằng các nghiên cứu quan trọng không bị chấm dứt tài trợ một cách tùy tiện và thiếu thủ tục".
Bà đã cấm chính quyền chấm dứt hoặc đóng băng bất kỳ khoản tài trợ liên bang bổ sung nào cho Harvard và ngăn chặn trường tiếp tục giữ lại các khoản tài trợ hiện có hoặc từ chối cấp thêm tài trợ cho trường trong tương lai.
Người phát ngôn Nhà Trắng Liz Huston tuyên bố, chính quyền sẽ kháng cáo phán quyết, đồng thời nhấn mạnh rằng Harvard "không có quyền hiến định đối với tiền đóng thuế của người dân và vẫn không đủ điều kiện nhận tài trợ trong tương lai".
Hiệu trưởng Harvard Alan Garber trong một thông điệp gửi đến cộng đồng trường cho biết phán quyết này "xác nhận các lập luận của chúng tôi trong việc bảo vệ quyền tự do học thuật, nghiên cứu khoa học quan trọng và các nguyên tắc cốt lõi của giáo dục đại học Mỹ".
Garber không đề cập đến tình trạng đàm phán dàn xếp với chính quyền, điều mà Tổng thống Trump trong cuộc họp nội các tuần trước đã nói rằng ông muốn thấy kết quả là Harvard phải trả "không dưới 500 triệu đô la".
Garber cho hay, ngay cả khi trường thừa nhận các nguyên tắc chính mà phán quyết của Burroughs khẳng định, Harvard vẫn sẽ "lưu tâm đến bối cảnh đang thay đổi mà chúng tôi đang tìm cách hoàn thành sứ mệnh của mình".