Chưa đổi đất đã cưỡng chế
Bà Nguyễn Thị Hai là chủ Cơ sở gốm Long Doanh có quyền sử dụng 17.646m2 đất tại xã Bình Hòa, huyện Thuận An, tỉnh Sông Bé (nay là phường Bình Hòa, thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dương). Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (CNQSDĐ) số B 642158 do UBND tỉnh Sông Bé cấp ngày 19/6/1995 gồm hai phần: 8.850m2 đất sản xuất nông nghiệp thời hạn sử dụng 20 năm và 8.796m2 đất xây dựng cơ sở sản xuất thời hạn sử dụng lâu dài.
Năm 1996, toàn bộ thửa đất bị thu hồi để xây dựng KCN Việt Nam - Singapore do Công ty Thương mại - Đầu tư và phát triển Becamex CORP làm chủ đầu tư. Thời điểm đó, Ban chỉ đạo đền bủ giải tỏa tỉnh Sông Bé xác định trên thửa đất có hai đối tượng hưởng chính sách đền bù, gồm: bà Nguyễn Thị Hai được đền bù đất, công trình xây dựng và cây trồng trên đất; ông Vương Trạng Toàn (con bà Hai và là người quản lý lò gốm) được đền bù nhà xưởng kho tàng và các công trình xây dựng khác trên đất.
Giấy CNQSDĐ của Cơ sở gốm Long Doanh
Song song với việc thu hồi đất, Công ty Becamex do ông Bùi Văn Chiến đại diện đồng ý bán lại đất khác cho bà Hai để tái sản xuất. Cụ thể, phần 8.850m2 đất nông nghiệp được hoán đổi bằng thửa 9.000m2 đất sản xuất nông nghiệp tại ấp 4, xã An Phú (giá thu hồi 20.000 đồng/m2, giá bán quy đổi 17.000 đồng/m2), còn 8.796m2 đất xây dựng cơ sở sản xuất, Công ty Becamex hứa sẽ giao đất mới để xây dựng nhà xưởng, di dời máy móc làm gốm nhưng dây dưa nhiều năm không thực hiện.
Năm 2001 được bà Hai ủy quyền, ông Toàn khiếu nại UBND tỉnh Bình Dương yêu cầu đền bù thiệt hại vật tư, vốn sản xuất, thiệt hại do ngừng kinh doanh và đề nghị bán đất để khôi phục lò gốm. Ngày 13/9/2001, ông Trần Văn Lợi - Phó Chủ tịch UBND tỉnh ban hành quyết định số 3609/QĐ-CT bác khiếu nại không giải quyết đền bù và buộc ông Toàn tháo dỡ, di dời máy móc, giao mặt bằng cho Công ty Becamex. Việc xin mua đất phải trên nguyên tắc tự nguyện, thỏa thuận và Công ty Becamex có quỹ đất.
Chỉ 3 tháng sau, ông Trần Văn Lợi lại ký văn bản số 7682/UB.NC yêu cầu Công ty Becamex xem xét giải quyết khiếu nại của ông Toàn kiến nghị xin bán 8.646m2 đất để xây dựng lại cơ sở gốm sứ, do trước đây Công ty Becamex đã hứa bán khi tiến hành quy hoạch đất. Ngày 25/4/2002 UBND tỉnh Bình Dương ban hành tiếp văn bản số 1414/UB.NC yêu cầu Công ty Becamex xem xét giải quyết đơn của ông Toàn (lần 2) do công ty này chưa giải quyết đơn theo công văn số 7682/UB.NC của UBND tỉnh.
Mặc dù Công ty Becamex và UBND tỉnh chưa giải quyết khiếu nại cho đương sự, tháng 02/2002 UBND huyện Thuận An tiến hành cưỡng chế san ủi toàn bộ khu đất, nhà xưởng trong đó còn nhiều nguyên vật liệu và thiết bị máy móc làm gốm có giá trị. Tại buổi cưỡng chế, khi biết UBND tỉnh có văn bản chỉ đạo và Công ty Becamex chưa giải quyết hoán đổi đất cho ông Toàn xây dựng nhà xưởng mới để di dời máy móc, đoàn cưỡng chế đã chừa lại phần đất xây dựng 8.646m2 cùng một cái máy nghiền men gốm xem như trả lại cho ông Toàn. Thế nhưng không cơ quan nào có văn bản chính thức trả lại đất nên từ đó đến nay phần đất này bị bỏ hoang trong khi ông Toàn liên tục khiếu nại, mong muốn nhận lại đất để khôi phục sản xuất.
Chiếc máy nghiền men gốm trên phần đất đoàn cưỡng chế chừa lại
Nghi vấn đất thuộc diện bị thu hồi?
Đến Báo Công an TPHCM, ông Vương Trạng Toàn trình bày: Qua nhiều năm đi khiếu nại ông đã gặp một số vị lãnh đạo có trách nhiệm và được trả lời (miệng): Đất của ông đã được giải quyết xong rồi (?). Để kiểm chứng thông tin, năm 2019 ông Toàn đến Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bình Dương xin trích lục thì ngỡ ngàng khi biết Giấy CNQSDĐ số B 642158 có tổng diện tích 17.646m2 vẫn đứng tên Cơ sở gốm Long Doanh.
Năm 2020 ông Toàn làm hồ sơ xin thành lập Công ty TNHH một thành viên Long Doanh, được Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Bình Dương cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp có trụ sở chính tại số 16, Khu phố 3, phường Bình Hòa, thành phố Thuận An là nơi đất xưởng gốm Long Doanh cũ còn để lại không bị thu hồi. Theo Luật Doanh nghiệp, điều kiện bắt buộc khi thành lập Công ty TNHH là trụ sở chính của công ty phải có giấy tờ pháp lý rõ ràng, đúng quy định pháp luật.
Nhiều lần trích lục sau đó, Sở TN và MT vẫn xác nhận sổ đỏ là của Cơ sở gốm Long Doanh theo hồ sơ lưu trữ số 5047. Nếu vậy việc thu hồi đất của gia đình bà Hai có nhầm lẫn gì không? Phải chăng toàn bộ thửa đất này không thuộc diện bị thu hồi nên vẫn còn sổ đỏ? Vì sao đoàn cưỡng chế chừa lại phần đất 8.646m2 trả lại cho lò gốm mà Công ty Becamex cố tình chiếm giữ nhiều năm nay?
Trả lời khiếu nại của ông Toàn, Công ty Liên doanh TNHH Khu công nghiệp Việt Nam - Singapore (VSIP) cho biết, Công ty được cấp Quyết định số 925/QĐ-UBND ngày 06/4/2018 về việc phê duyệt đồ án điều chỉnh quy hoạch chi tiết xây dựng KCN Việt Nam - Singapore tại thị xã Thuận An, được Sở TN và MT cấp Giấy CNQSDĐ số N 070974 ngày 23/4/2001 nên có quyền sử dụng hợp pháp và có quyền cho Công ty HANA thuê đất.
Phần đất trong Giấy CNQSDĐ hiện tại bỏ trống
Sau khi thuê lô đất từ VSIP, Công ty HANA được Sở TN và MT cấp Giấy CNQSDĐ số DO 235649 ngày 29/11/2024, thông tin chi tiết: thửa đất số 954, tờ bản đồ số 40. Thế nhưng, Công ty HANA đã được VSIP cấp giấy phép khoan địa chất xây dựng công trình từ năm 2022 trước khi thuê đất và có quyền sử dụng đất. Vị trí Công ty HANA xây dựng là thửa đất 954, tờ bản đồ CD4 không trùng khớp với sổ đỏ được cấp. Ngoài ra, theo văn bản trả lời của VSIP thì cùng thời gian, cùng một thửa đất đang tồn tại nhiều Giấy CNQSDĐ cấp cho cá nhân, đơn vị khác nhau là việc bất thường cần làm rõ.
Mới đây, ngày 18/3/2025, UBND tỉnh Bình Dương có văn bản số 1497/UBND-BTCD giao Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh chủ trì, phối hợp cùng Ban Quản lý các Khu công nghiệp Bình Dương, Tổng Công ty Becamex IDC nghiên cứu làm rõ đơn khiếu nại của ông Toàn, báo cáo kết quả thực hiện về UBND tỉnh trước ngày 31/3/2025.
Ông Toàn giãi bày: "Gia đình chúng tôi có công với cách mạng, được Chủ tịch nước tặng Huy chương kháng chiến hạng Nhất. Chúng tôi ủng hộ chủ trương của Nhà nước, thực hiện nghiêm túc việc giải tỏa di dời mặc dù vào thời điểm bị thu hồi đất cơ sở gốm Long Doanh đang làm ăn phát đạt, có nhiều hợp đồng với các đối tác trong và ngoài nước. Chúng tôi tin tưởng Công ty Becamex hứa hẹn hoán đổi đất mà phải chờ đợi 30 năm, hy vọng sẽ không bị mất lòng tin một lần nữa".