(CAO) Venezuela và Guyana đã đồng ý tổ chức một cuộc họp cấp cao về tình trạng của khu vực giàu dầu mỏ Essequibo đang tranh chấp, sau một loạt hoạt động ngoại giao có sự tham gia của lãnh đạo cả hai nước cũng như Tổng thống Brazil Luiz Inacio Lula da Silva và Tổng thư ký Liên hợp quốc António Guterres.
Sau cuộc trưng cầu dân ý toàn quốc vào tuần trước, chính phủ Venezuela đã tiến tới kế hoạch sáp nhập khu vực Essequibo có diện tích chiếm khoảng 2/3 lãnh thổ Guyana. Venezuela từ lâu đã khẳng định rằng họ có yêu sách lịch sử đối với khu vực này, điều mà Guyana bác bỏ. Biên giới hiện tại của hai nước được thiết lập theo phán quyết năm 1899 của các trọng tài quốc tế.
Cuộc họp được đề xuất sẽ diễn ra vào ngày 14 tháng 12 tại St. Vincent và Grenadines vì “nhu cầu cấp thiết phải giảm leo thang xung đột và thiết lập một cuộc đối thoại trực tiếp thích hợp”.
St. Vincent và Grenadines cũng cho biết tổng thống Lula của Brazil sẽ được mời tham dự cuộc họp. Brazil có chung đường biên giới rộng lớn với cả hai nước và với lãnh thổ tranh chấp.
Cả Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro và Tổng thống Guyana Irfaan Ali đều đã đồng ý về nguyên tắc tổ chức một cuộc gặp, nhưng chưa xác nhận ngày tháng.
“Venezuela bày tỏ sự hài lòng và chấp nhận lời kêu gọi đáp ứng sự chấp thuận và cam kết” - một tuyên bố do Bộ Ngoại giao Venezuela công bố hôm 9-12 nói thêm rằng họ phê chuẩn “quan điểm lịch sử về quyền chủ quyền không thể nghi ngờ của Venezuela” đối với khu vực Essequibo.
Essequibo - vùng lãnh thổ giàu dầu mỏ giữa hai nước
Chính phủ Guyana cho biết trên mạng xã hội rằng Ali đã chấp nhận gặp mặt, nhưng “nhắc lại rằng ranh giới trên đất liền của Guyana không được đưa ra để thảo luận, vì nó hiện đang được đưa ra trước Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) và khi được xét xử, Guyana sẽ hoàn toàn tôn trọng phán quyết”.
Tuyên bố của Guyan cho biết thêm: “Tổng thống, trong nhiều trường hợp, đã nói rõ ràng rằng vụ việc trước ICJ sẽ không phải là vấn đề để thảo luận song phương”. Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc - Guterres trước đây đã cảnh báo rằng tình trạng bế tắc về tranh chấp ở Essequibo nên được giải quyết thông qua “các biện pháp hòa bình duy nhất” và kêu gọi cả hai nước hợp tác với Tòa án công lý quốc tế.
Rosemary Di Carlo – quan chức Liên Hợp Quốc về xây dựng hòa bình và các vấn đề chính trị, đã thông báo tóm tắt cho Hội đồng bảo an về tình hình vào ngày 8-12. ICJ có trụ sở tại Hague đã xem xét tranh chấp lãnh thổ của hai nước này từ năm 2018 và sẽ tổ chức phiên tòa vào mùa xuân, sau nhiều thập kỷ đàm phán thất bại giữa hai nước thông qua cơ chế của Liên Hợp Quốc.
Tòa án đã ra phán quyết vào tháng trước rằng “Venezuela sẽ phải kiềm chế thực hiện bất kỳ hành động nào có thể làm thay đổi tình hình hiện đang diễn ra trên lãnh thổ tranh chấp”. Tuy nhiên, Venezuela không công nhận thẩm quyền của tòa án về vấn đề này.