(CAO) Việc cho vay ngư dân đánh bắt xa bờ theo Nghị định 67/2014/NĐ-CP bắt đầu phát sinh nợ xấu từ năm 2017 tại 11 tỉnh, thành phố với tỷ lệ 3%. Đến cuối năm 2018, tỷ lệ này lên 17% và đến nay là 27,8% tại 27 tỉnh, thành phố ven biển.
Báo cáo Quốc hội về tình hình cho vay hỗ trợ ngư dân đánh bắt xa bờ theo Nghị định số 67/2014/NĐ-CP ngày 7-7-2014 của Chính phủ, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Việt Nam Lê Minh Hưng cho biết, đến hết ngày 31-12-2017 (thời điểm dừng kí kết mới hợp đồng cho vay đóng mới, nâng cấp tàu), các ngân hàng đã ký hợp đồng tín dụng với ngư dân để cho vay đóng mới, nâng cấp 1.177 tàu (gồm 1.031 tàu đóng mới và 146 tàu nâng cấp).
Nợ xấu từ việc cho vay đóng tàu, nâng cấp tàu theo NĐ 67 đang gia tăng
Con số này chiếm 45,2% tổng số tàu cần đóng mới Bộ NN&PTNT phân bổ cho các địa phương giai đoạn 2014 – 2020 với tổng số tiền cam kết cho vay đạt trên 11.700 tỷ đồng. Tính đến cuối tháng 9-2019, dư nợ cho vay theo chương trình đạt 10.270 tỷ đồng.
Tuy nhiên, theo Thống đốc Lê Minh Hưng, nợ xấu cho vay theo Nghị định 67 đangg có xu hướng tăng nhanh tại hầu hết các tỉnh, thành phố ven biển. Nợ xấu bắt đầu phát sinh từ năm 2017 tại 11 tỉnh, thành phố với tỷ lệ 3% đã tăng lên 17% vào cuối năm 2018 và đến nay là 27,8% tại 27 tỉnh, thành phố ven biển.
Ngoài một số nguyên nhân khách quan, bất khả kháng dẫn đến việc ngư dân không trả được nợ vay, Thống đốc Lê Minh Hưng phản ánh, nhiều ngư dân có thái độ chây ì, thiếu trách nhiệm trả nợ ngân hàng, coi đây là nguồn vốn ưu đãi của Nhà nước.
Trước thực trạng này, NHNN đã rà soát, báo cáo Thủ tướng Chính phủ và đề xuất đẩy nhanh việc thực hiện một số giải pháp đồng bộ từ các Bộ, ngành trung ương đến chính quyền địa phương các cấp, các hiệp hội nhằm hỗ trợ ngư dân, hỗ trợ ngân hàng thương mại thu hồi nợ vay, hạn chế nợ xấu gia tăng.
Cùng với đó, NHNN cũng chủ động phối hợp với Bộ Tài chính quy định bổ sung một số nguyên nhân khách quan, bất khả kháng (như tàu đóng mới kém chất lượng, tàu bị thiên tai, tàu bị đâm va, chủ tàu bị bệnh tật, bị tai nạn giao thông, chuyển đổi chủ tàu theo quy định tại Nghị định số 17/2018/NĐ-CP), từ đó giúp ngư dân được các NHTM cơ cấu lại thời hạn trả nợ cũng được hưởng chính sách hỗ trợ lãi suất theo Nghị định 67 trong thời gian cơ cấu. Theo đó, các NHTM đã cơ cấu lại thời hạn trả nợ với dư nợ gần 33 tỷ đồng.
Trường hợp chủ tàu gặp khó khăn không trả được nợ vay đến hạn không phải do nguyên nhân khách quan, bất khả kháng theo quy định của Bộ Tài chính, các NHTM theo thẩm quyền đã thực hiện cơ cấu lại thời hạn trả nợ 110 tỷ đồng nhằm hỗ trợ ngư dân có thời gian thu xếp nguồn trả nợ ngân hàng.
NHNN cũng chỉ đạo các NHTM tạo điều kiện hỗ trợ ngư dân có nhu cầu chuyển đổi chủ tàu do không đủ năng lực tiếp tục đánh bắt, theo đó đã chuyển đổi cho 10 chủ tàu với dư nợ trên 58 tỷ đồng tại các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Kiên Giang, Tiền Giang. Các khó khăn, kiến nghị của ngư dân cũng được nắm bắt kịp thời để phối hợp với các cơ quan liên quan xử lý.
Đối với trường hợp ngư dân cố tình chây ì, không trả nợ, Thống đốc Lê Minh Hưng thông tin, NHNN tiếp tục chỉ đạo NHNN chi nhánh các tỉnh, thành phố tham mưu cho Ban chỉ đạo 67 của tỉnh định kỳ tổ chức họp với các ngư dân để đôn đốc nhắc nhở, vận động ngư dân thực hiện đúng trách nhiệm và nghĩa vụ trong quan hệ tín dụng. Trường hợp cần thiết có biện pháp xử lý phù hợp (như khởi kiện theo quy định). Số liệu báo cáo từ 4 NHTM Nhà nước cho thấy, hiện có 39 trường hợp đang khởi kiện chủ tàu ra tòa.
Một giải pháp nữa được Thống đốc Lê Minh Hưng đề cập đến để giải quyết cho trường hợp ngư dân muốn chuyển đổi nghề khai thác do nghề khai thác hiện tại không hiệu quả. Cụ thể, NHNN đã có Công văn số 4933/NHNN-TD ngày 2-7-2018 đề nghị Bộ NN&PTNT làm việc và thống nhất với Bộ Tài chính và các đơn vị liên quan hoặc báo cáo để xin ý kiến chỉ đạo của Chính phủ để thông báo cho người dân được biết.
Tới đây, để chính sách tín dụng đạt hiệu quả, NHNN tiếp tục chỉ đạo các NHTM chủ động phối hợp khách hàng thu nợ, kịp thời nắm bắt và đề xuất các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho ngư dân.
Cơ quan này cũng sẽ phối hợp với NHNN chi nhánh các tỉnh, thành phố ven biển tham mưu cho Ban chỉ đạo 67 của tỉnh có biện pháp xử lý dứt điểm đối với ngư dân cố tình chây ì không trả nợ vay, đồng thời đề nghị UBND các tỉnh, thành phố ven biển hỗ trợ ngành ngân hàng thu hồi nợ vay theo văn bản số 10048/VPCP-KTTH ngày 16-10-2018.
NHNN cũng đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành liên quan sớm xử lý khó khăn cho người dân các vấn đề về chính sách bảo hiểm, bồi thường thiệt hại khi rủi ro xảy ra, hỗ trợ duy tu, bảo dưỡng tàu...
Đặc biệt, đẩy mạnh công tác truyền thông để người dân hiểu rõ, hiểu đúng về chính sách của Nhà nước, nâng cao trách nhiệm trả nợ ngân hàng theo đúng cam kết tại hợp đồng tín dụng.