Diễn biến phức tạp
Theo thống kê của Công an TPHCM và một số tỉnh phía Nam, dịp Tết Nguyên đán 2024, lực lượng chức năng đã phát hiện hơn 200 vụ vận chuyển và tàng trữ trái phép pháo nổ, thu giữ trên 10 tấn pháo các loại. Riêng tại tỉnh Tây Ninh, nơi giáp biên giới Campuchia, các đường dây vận chuyển pháo nổ thường xuyên hoạt động, đưa pháo từ bên kia biên giới qua đường tiểu ngạch vào Việt Nam.
Nhu cầu mua pháo dịp Tết vẫn rất cao, người dân ưa chuộng các loại pháo nổ nhập lậu bởi giá cả thấp hơn, đa dạng về chủng loại như pháo hoa, pháo dù, pháo bi. Các loại pháo này không chỉ gây nguy hiểm cho người dùng mà còn là mối đe dọa lớn đến an ninh cộng đồng. Các đối tượng buôn bán pháo nổ trái phép thường xuyên thay đổi phương thức vận chuyển nhằm qua mắt lực lượng chức năng. Một số thủ đoạn phổ biến được ghi nhận như: sử dụng đường mòn, lối mở tại các tỉnh biên giới. Tây Ninh và An Giang là hai địa bàn thường xuyên bị lợi dụng bởi đường biên giới dài, nhiều kênh rạch và lối đi nhỏ, tạo điều kiện cho việc vận chuyển pháo qua đường thủy hoặc đường bộ.
Tiếp đến, pháo nổ được ngụy trang, giấu lẫn trong các mặt hàng hợp pháp như gỗ, trái cây hoặc đồ gia dụng, thậm chí là thực phẩm đông lạnh để tránh bị phát hiện. Ngoài ra, việc mua bán trái phép pháo nổ còn diễn ra ở các trang mạng xã hội như Facebook, Zalo, nhóm chợ online. Các đối tượng chào hàng, thương lượng và thậm chí hướng dẫn cách nhận hàng qua các dịch vụ chuyển phát nhanh, gây khó khăn cho lực lượng kiểm soát.
Nhận thức rõ nguy cơ từ việc vận chuyển pháo nổ, Công an và các đơn vị biên phòng các tỉnh phía Nam đã triển khai nhiều biện pháp nhằm ngăn chặn tình trạng này. Riêng tại tỉnh Long An, trong năm 2024, lực lượng chức năng đã triệt phá 17 vụ vận chuyển pháo lậu, thu 4 tấn pháo và bắt giữ 25 đối tượng. Công an Tây Ninh cũng tổ chức các đợt kiểm tra đột xuất tại các điểm nghi vấn, nhà kho, bãi đỗ xe, bến cảng và cửa khẩu. Không chỉ kiểm soát tại các "điểm nóng", lực lượng chức năng còn triển khai các chốt chặn lưu động, tổ chức tuần tra, kiểm soát phương tiện giao thông. Tại các cửa khẩu, công tác soi chiếu, kiểm tra xe tải, xe khách cũng được tăng cường để phát hiện các hành vi vận chuyển pháo nổ ngụy trang.
Mới đây nhất, lúc 20 giờ 30 ngày 20/10, Tổ tuần tra phòng chống tội phạm Công an xã Khánh Hưng phối hợp Trạm kiểm soát Biên Phòng Kênh 28 tuần tra trên đường Bờ Nam kênh 28 (thuộc ấp Cả Trốt, xã Khánh Hưng, huyện Vĩnh Hưng, Long An), phát hiện một đối tượng điều khiển xe máy BS: 62H2-0839 chở 2 thùng màu đen có biểu hiện nghi vấn nên tiến hành dừng phương tiện để kiểm tra. Bất ngờ đối tượng tăng ga bỏ chạy, vứt lại hàng ven đường. Lực lượng tuần tra truy đuổi và bắt được đối tượng, thu 2 thùng pháo.
Tại cơ quan Công an, Dương Tuấn Tài (SN 1995, ngụ ấp Cả Trốt, xã Khánh Hưng, huyện Vĩnh Hưng) khai được một người Campuchia thuê chở 28 hộp pháo (57kg) từ khu vực biên giới giáp ấp Cả Trốt về Việt Nam với giá 500.000 đồng/hộp. Hiện Cơ quan CSĐT Công an huyện Vĩnh Hưng tạm giữ Tài để điều tra về hành vi "vận chuyển hàng cấm". Trước đó, ngày 21/9, tại khu vực huyện Tân Hưng, Công an tỉnh và lực lượng biên phòng phát hiện một lô hàng 250kg pháo nổ. Chủ hàng khai mua pháo từ một đối tượng không rõ danh tính bên kia biên giới và có ý định tiêu thụ trong nước để kiếm lời.
Các đối tượng cùng tang vật
Từ các vụ việc này cho thấy, tình trạng buôn lậu pháo qua biên giới Tây Nam vẫn diễn ra phức tạp. Lực lượng chức năng đã và đang tăng cường tuần tra, kiểm soát nhằm ngăn chặn và xử lý nghiêm.
Khó khăn và thách thức
Mặc dù các nỗ lực đã đạt được một số kết quả tích cực, tuy nhiên công tác ngăn chặn vận chuyển pháo nổ vẫn còn đối diện với nhiều khó khăn. Đầu tiên là nhân lực và trang thiết bị còn hạn chế. Với địa bàn biên giới rộng lớn, nhiều đường mòn, lối mở và sông ngòi, lực lượng Biên phòng và Công an không thể kiểm soát hết mọi lối đi, nhất là khi thủ đoạn của các đối tượng ngày càng tinh vi và liều lĩnh.
Việc bọn chúng sử dụng mạng xã hội để mua bán, quảng bá pháo nổ đòi hỏi lực lượng chức năng phải có công cụ giám sát và đội ngũ nhân lực có chuyên môn về công nghệ để kiểm soát và xử lý kịp thời. Bên cạnh đó, do nhu cầu trong nước vẫn cao, bất chấp lệnh cấm và những rủi ro liên quan, nhiều người vẫn tìm cách mua pháo để sử dụng, khiến tình trạng buôn bán pháo lậu trở nên khó kiểm soát.
Trước tình trạng buôn lậu pháo qua biên giới Tây Nam diễn biến phức tạp dịp Tết Nguyên đán 2025, các cơ quan chức năng đã triển khai nhiều biện pháp đồng bộ để ngăn chặn và xử lý. Lực lượng Biên phòng, Hải quan và Công an tại các tỉnh biên giới đã phối hợp chặt chẽ, tổ chức tuần tra liên tục, đặc biệt tại các khu vực đường mòn, lối tắt và bờ sông. Các đồn biên phòng cũng tăng cường lực lượng, duy trì chốt kiểm soát 24/7 nhằm giám sát khu vực dễ bị lợi dụng vận chuyển pháo.
Song song đó, các cơ quan chức năng đã xác lập chuyên án điều tra nhắm vào các đầu mối và đường dây buôn lậu lớn. Việc này giúp nhắm vào những đối tượng cầm đầu, phá vỡ đường dây cung cấp, từ đó làm giảm nguồn cung pháo lậu qua biên giới. Công tác kiểm tra hàng hóa được tăng cường bằng việc áp dụng các thiết bị kiểm tra hiện đại, giúp phát hiện nhanh pháo nổ được giấu trong các loại hàng hóa khác. Các biện pháp nghiệp vụ cũng được triển khai để ngăn chặn buôn lậu từ gốc.
Ngoài ra, việc tuyên truyền nâng cao nhận thức người dân cũng được chú trọng. Lực lượng chức năng phối hợp với chính quyền địa phương đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giúp người dân hiểu rõ nguy cơ của pháo nổ, đồng thời kêu gọi họ không tham gia hoặc tiếp tay cho buôn lậu pháo. Công tác tuyên truyền cần được đẩy mạnh, nhất là ở các khu vực biên giới và vùng sâu, vùng xa.
Tại TPHCM, các cơ quan chức năng tổ chức các đợt tuyên truyền tại trường học, khu dân cư nhằm nâng cao nhận thức của người dân về tác hại của pháo nổ và các hình phạt nếu vi phạm; phát động phong trào toàn dân tố giác, người dân có thể trở thành tai mắt giúp lực lượng chức năng phát hiện và ngăn chặn pháo nổ; xử lý nghiêm đối tượng vi phạm. Các vụ vi phạm cần được xử lý nhanh chóng, nghiêm minh để tạo tính răn đe.
Từ đầu năm 2024, Công an Tây Ninh đã xử lý 100% các vụ vận chuyển pháo nổ với mức xử phạt tối đa, trong đó có 5 đối tượng bị truy tố với án tù giam. Nhờ các biện pháp này, lực lượng chức năng đã ngăn chặn và thu giữ hàng tấn pháo lậu, đồng thời răn đe những đối tượng vi phạm, góp phần bảo đảm an ninh trật tự tại các khu vực biên giới.
Ngăn chặn vận chuyển pháo nổ dịp Tết Nguyên đán là nhiệm vụ cần thiết và cấp bách để bảo đảm an ninh trật tự và bảo vệ tính mạng của người dân. Dù khó khăn còn nhiều, sự phối hợp chặt chẽ của các lực lượng chức năng cùng sự đồng thuận của người dân là yếu tố quyết định giúp ngăn chặn, đẩy lùi vấn nạn pháo nổ trái phép, mang lại mùa Tết an toàn, vui tươi cho mọi người.
Theo quy định của pháp luật Việt Nam, hành vi "vận chuyển, tàng trữ, kinh doanh pháo nổ" có thể bị xử lý dưới các hình thức hành chính và hình sự, tùy theo tính chất, mức độ vi phạm.
1. Xử lý hành chính: Các cá nhân, tổ chức vi phạm có thể bị phạt tiền từ 5-10 triệu đồng cho hành vi sản xuất, tàng trữ, mua bán hoặc vận chuyển pháo nổ trái phép. Từ 20 - 40 triệu đồng, áp dụng cho việc mang pháo nổ qua biên giới trái phép. Toàn bộ số pháo sẽ bị tịch thu và xử lý theo quy định của pháp luật.
2. Xử lý hình sự: Nếu lượng pháo nổ từ 6kg trở lên, người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với tội "sản xuất, buôn bán hàng cấm" hoặc "tàng trữ, vận chuyển hàng cấm" theo Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi năm 2017. Hình phạt cho tội này có thể là phạt tiền từ 50 triệu đến 1 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 10 năm tùy theo khối lượng pháo vi phạm. Trường hợp vi phạm nghiêm trọng, số lượng lớn hoặc có tính chất lặp lại, mức phạt có thể lên đến 15 năm tù.
Ngoài ra, hành vi đốt pháo trái phép gây ảnh hưởng đến trật tự công cộng cũng có thể bị xử lý với phạt tiền hoặc tù giam đến 7 năm nếu vi phạm tái diễn hoặc gây nguy hiểm cho cộng đồng.