Vụ đại án giai đoạn II, TAND TPHCM xử sơ thẩm vào tháng 11-2020 đã tuyên ông Trần Phương Bình (SN 1959), nguyên Tổng Giám đốc, nguyên Phó Chủ tịch HĐQT và Chủ tịch HĐTD DAB án tù chung thân.
11 bị cáo đồng phạm với ông Bình trong vụ án này gồm: Phùng Ngọc Khánh (nguyên Tổng giám đốc Công ty Cổ phần M&C); Nguyễn Thị Ngọc Vân (nguyên Phó Tổng Giám đốc DAB), Nguyễn Đức Tài, Nguyễn Chí Công (nguyên Giám đốc DAB, nguyên Phó Phòng tín dụng DAB Sở giao dịch); Phạm Huy Luận, Vũ Đức Dũng và Nguyễn Văn Bảo (nguyên Giám đốc, Phó Giám đốc và Trưởng Phòng tín dụng DAB chi nhánh quận 4); Nguyễn Quang Thọ, Phạm Chiến Quốc (nguyên Phó Giám đốc, nguyên Trưởng Phòng tín dụng DAB chi nhánh quận 9); Nguyễn Tăng Ngọc Linh, Nguyễn Chí Thiện (nguyên Phó giám đốc, nguyên cán bộ DAB chi nhánh quận 10) phải chịu mức án từ 18 năm tù giam đến 2 năm tù treo.
Các bị cáo tại toà
Theo nội dung vụ án, từ năm 2007-2013, với vai trò Tổng Giám đốc kiêm Chủ tịch HĐTD DAB, Trần Phương Bình đã chỉ đạo cấp dưới cho nhóm khách hàng Hiệp Phú Gia vay tiền gây thiệt hại trên 3.139 tỷ đồng, nhóm khách hành Đồng Tiến vay tiền gây thiệt hại 393 tỷ đồng, nhóm khách hành M&C vay tiền gây thiệt hại 3.949 tỷ đồng, nhóm Tân Vạn Hưng vay tiền gây thiệt hại trên 1.269 tỷ đồng…
Ngoài ra, Trần Phương Bình còn lợi dụng chức vụ quyền hạn để chiếm đoạt tài sản thông qua việc chỉ đạo thuộc cấp xuất quỹ sai nguyên tắc hơn 75,6 tỷ đồng nhằm trả nợ các khoản vay cá nhân và sử dụng vào mục đích riêng.
Song song đó, bị cáo Bình còn chỉ đạo cấp dưới cho 2 tổ chức, 5 cá nhân thuộc nhóm Hiệp Gia Phú vay 11 khoản với tổng số tiền 1.820 tỷ đồng và xuất quỹ chi 78 tỷ đồng để sử dụng, 1.735 tỷ đồng mua 5 tài sản của nhóm TTC và 163 tỷ đồng sử dụng cho mục đích khác.
Sau đó, ông Bình chỉ đạo cấp dưới lập chứng từ thu khống 1.349 tỷ đồng trả nợ cho 30 khoản vay liên quan đến việc mua 5 tài sản của nhóm TTC, đầu tư dự án Ricland Hill… gây thiệt hại 886 tỷ đồng.
Bị cáo Trần Phương Bình
Nhằm che giấu tình trạng nợ xấu, ông Bình đã chỉ đạo nhiều thuộc cấp cơ cấu lại những khoản vay vàng đến hạn thành dư nợ tiền mặt. Sau đó, DAB cho các cá nhân, tổ chức vay vàng vay khoản tiền mới để đảo nợ nhưng không có tài sản đảm bảo, thậm chí dùng dự án của Công ty Ba Son (đơn vị quân đội) làm tài sản đảm bảo cho nhóm khách hàng M&C vay. Hậu quả, nhiều nhóm khách hàng là công ty, cá nhân không còn khả năng trả nợ, gây thiệt hại hơn 8.827 tỷ nêu trên.
Về trách nhiệm dân sự, HĐXX cũng tuyên bị cáo Trần Phương Bình phải bồi thường 75,6 tỷ đồng, do bị cáo này lấy từ DAB để dùng cho mục đích cá nhân. Tuyên buộc bị cáo Phùng Ngọc Khánh bồi thường gần 3.500 tỷ đồng, và xử lý tài sản đã bị kê biên nhằm thu hồi số tiền thất thoát.
HĐXX phiên sơ thẩm cũng tuyên cho bị cáo Bình được quyền khởi kiện dân sự đối với các nhóm khách hàng vay những khoản vay với tài sản đảm bảo không đủ điều kiện pháp lý. Đồng thời, những bị cáo khác và những người liên quan đã vay tiền trái quy định phải hoàn trả số tiền của DAB bị thiệt hại nêu trên. Đối với những tài sản (bất động sản, vốn góp của các dự án, cổ phần…) của các bị cáo đã bị kê biên ở giai đoạn I của đại án, tiếp tục giao cho DAB quản lý để bảo đảm cho thi hành án.
Đối với nhóm TTC (gồm 11 tổ chức và 16 cá nhân) do Nguyễn Thiện Nhân (Chủ tịch HĐQT Công ty CP vốn Thái Thịnh cầm đầu, đã bỏ trốn) và các đối tượng thuộc Nhóm Hiệp Phú Gia trong khoản vay và gây thiệt hại 3.139 tỷ đồng của DABank, khi nào bắt được sẽ xử lý sau.
Vụ án xảy ra tại ngân hàng DAB giai đoạn I, Trần Phương Bình đã bị xử tù chung thân. Theo đó, bị cáo Bình chỉ đạo cấp dưới thực hiện nhiều thủ đoạn gây thiệt hại cho DABank hơn 3.608 tỷ đồng. Hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng của bị cáo Trần Phương Bình là nguyên nhân chính dẫn đến thực trạng tổng tài sản thực tế tại DABank vào thời điểm 31/12/2015 chỉ còn 47.011 tỷ đồng. Trong khi, ngân hàng lỗ lũy kế 31.076 tỷ đồng, vốn chủ sở hữu âm 25.451 tỷ đồng. Sau bản án sơ thẩm, có 10 bị cáo kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt và xem xét lại phần trách nhiệm dân sự.
HĐXX cấp phúc thẩm nhận định cấp sơ thẩm xử phạt các bị cáo tội vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng và lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản là có căn cứ.
Trong thời gian từ năm 2007 đến 2015, ông Bình với vai trò là Tổng giám đốc, Phó chủ tịch HĐQT và Chủ tịch HĐTD của DAB đã chỉ đạo cấp dưới thực hiện hành vi phạm tội gây thiệt hại lớn. Trong đó, ông Bình duyệt cho bốn nhóm khách hàng gồm: Hiệp Phú Gia - TTC (do Nguyễn Thiện Nhân điều hành và chỉ đạo), Đồng Tiến, M&C, Tân Vạn Hưng vay không đúng quy định gây thiệt hại hơn 8.751 tỉ đồng.
Ngoài ra ông Bình còn có hành vi lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt hơn 75 tỉ đồng. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến thực trạng DAB lỗ lũy kế 31.076 tỉ đồng, vốn chủ sở hữu âm 25.451 tỉ đồng và tổng tài sản thực chỉ còn 47.011 tỉ đồng.
Từ đó, HĐXX đã bác kháng cáo xin giảm án của ông Bình. Theo tòa, ông Bình đã chỉ đạo cấp dưới làm hồ sơ khống để lấy tiền trả lại các khoản cũ, mức án xử tù chung thân là đúng với hành vi. Tại phiên phúc thẩm, bị cáo không đưa ra được tình tiết mới nên toà bác.
Bị cáo Phùng Ngọc Khánh với vai trò là người đứng đầu M&C, hiểu rõ công ty không có khả năng trả nợ cho DAB nên đã bàn bạc với ông Bình thành lập các công ty con để vay tiền DAB gây thiệt hại hơn 3.900 tỉ đồng. Cấp sơ thẩm xử có vai trò đồng phạm với ông Bình trong việc vi phạm quy định về cho vay là đúng người đúng tội, không oan. Đồng thời, cũng không có tình tiết gì mới để xem xét giảm nhẹ hình phạt.
Với bị cáo Nguyễn Đức Tài là người thực hiện các yêu cầu của ông Bình cho vay không đúng quy định là đồng phạm tích cực, mức án bảy năm tù là hơi nhẹ.
Bị cáo Nguyễn Thị Ngọc Vân, nguyên phó tổng DAB cùng ông Bình ký nhiều hợp đồng vay tiền, cho vay sai quy định gây thất thoát, mức án 4 năm tù là chưa nghiêm, chưa tương xứng với hành vi. Nhưng do không có kháng cáo, kháng nghị nhưng cần phải xem xét kiến nghị tăng hình phạt.
Bị cáo Nguyễn Tăng Ngọc Linh không đưa ra tình tiết đặc biệt, VKS đề nghị đề nghị phạt 3 năm án treo là không phù hợp nên HĐXX không chấp nhận Tương tự, bị cáo Nguyễn Quang Thọ bị xét xử là đúng người, không oan, VKS đề nghị giảm là không có căn cứ. Các bị cáo khác cấp sơ thẩm đã xem xét giảm nhẹ.
Về phần hình sự, HĐXX bác toàn bộ kháng cáo giữ nguyên mức hình phạt với các bị cáo. Cụ thể, bị cáo Bình tù chung thân về hai tội. Đồng phạm tội vi phạm quy định về cho vay, bị cáo Khánh 18 năm tù và các bị cáo bị phạt từ 2 năm án treo đến 7 năm tù giam.
Về dân sự, HĐXX cũng không chấp nhận kháng cáo của các bị cáo, kháng cáo của nguyên đơn dân sự và người liên quan. HĐXX nhấn mạnh sai phạm của các bị cáo trong vụ án này gây thiệt hại đặc biệt lớn 8.827 tỉ đồng. Hồ sơ cũng như diễn biến xét xử cho thấy có nhiều khoản lãi bồi thường trái quy định hiện hành. Như việc các ngân hàng thương mại thiết lập nhiều hợp đồng lãi suất lên đến 22% để tính thiệt hại, trong khi Ngân hàng Nhà nước có quy định về lãi suất. HĐXX phúc thẩm cho rằng cách tính lãi trên không chính xác. Do giới hạn xét xử như quy định, HĐXX không thể giải quyết dứt điểm vấn đề trên. HĐXX kiến nghị Chánh án, VKS xem xét lại phần lãi suất thiệt hại trong vụ án.