1. Đảng và Nhà nước tiếp tục quan tâm chỉ đạo phát triển giáo dục và đào tạo
Bộ Chính trị ban hành Kết luận số 91-KL/TW: Sau 10 năm thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo theo tinh thần Nghị quyết 29 của Ban Chấp hành Trung ương khoá XI, năm 2024 đánh dấu một dấu mốc quan trọng đối với sự phát triển giáo dục và đào tạo đất nước, đó là việc Bộ Chính trị ban hành Kết luận số 91- KL/TW ngày 10/8/2024 về việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW.
Kết luận 91-KL/TW của Bộ Chính trị đánh giá: Sau 10 năm triển khai thực hiện Nghị quyết 29, giáo dục và đào tạo nước ta đã đạt được nhiều kết quả quan trọng. Kết luận 91 cũng đồng thời đặt ra 8 nhiệm vụ trọng tâm với yêu cầu các cấp uỷ đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội tiếp tục quán triệt, thực hiện nghiêm túc, hiệu quả các quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp đã nêu trong Nghị quyết 29-NQ/TW, Nghị quyết Đại hội XIII và các nghị quyết khác của Đảng về giáo dục và đào tạo. Thời gian qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo được Chính phủ giao chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành, cơ quan liên quan xây dựng Chương trình hành động triển khai Kết luận số 91. Chương trình hành động đã được trình Chính phủ để xem xét ban hành làm căn cứ cho việc triển khai thực hiện.
Lãnh đạo Đảng, Nhà nước gặp mặt, động viên, chúc mừng nhà giáo nhân dịp 20/11: Cùng với những chủ trương, định hướng lớn, năm 2024 tiếp tục khẳng định sự quan tâm của Đảng, Nhà nước dành cho giáo dục và đào tạo thông qua các cuộc gặp gỡ, ghi nhận, động viên giáo viên và toàn ngành Giáo dục của lãnh đạo Đảng, Nhà nước.
Tại cuộc gặp mặt đại diện nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục nhân ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định: “Trong suốt tiến trình cách mạng, Đảng, Nhà nước ta luôn khẳng định giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là tương lai dân tộc; luôn luôn đặc biệt quan tâm chăm lo, có nhiều chủ trương, chính sách đầu tư cho giáo dục, xác định là đầu tư cho phát triển và ưu tiên, đi trước so với các lĩnh vực khác. Lịch sử cách mạng Việt Nam cho thấy, giáo dục đào tạo có vai trò đặc biệt quan trọng đối với những kỳ tích phát triển của dân tộc”.
Ghi nhận những kết quả cụ thể ngành Giáo dục đã làm được trong thời gian qua, đồng thời đặt ra yêu cầu, gợi mở những việc cần làm ngay để phát triển giáo dục và đào tạo, Tổng Bí thư gửi gắm: “Tôi tin tưởng rằng, với một đất nước, một dân tộc có truyền thống hiếu học, quý trọng hiền tài; đội ngũ thầy giáo, cô giáo tâm huyết, yêu nghề, sẵn sàng hy sinh, gắn bó với nghề cùng sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ của cả hệ thống chính trị, toàn ngành Giáo dục sẽ khắc phục mọi khó khăn, vượt qua mọi thách thức, thực hiện thành công công cuộc đổi mới giáo dục và đào tạo”.
Cũng nhân kỷ niệm ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã gặp mặt, động viên, chúc mừng nhà giáo tiêu biểu; Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn gặp mặt đại biểu Quốc hội là nhà giáo, nguyên là nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục...
Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn (ảnh CTV)
2. Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu 21 Nhà giáo nhân dân, 1.167 Nhà giáo ưu tú năm 2024
Năm 2024 là năm đầu tiên việc thực hiện xét tặng danh hiệu Nhà giáo Nhân dân, Nhà giáo Ưu tú được thực hiện theo Nghị định mới của Chính phủ (Nghị định số 35/2024/NĐ-CP ngày 2/4/2024) quy định về xét tặng danh hiệu Nhà giáo Nhân dân, Nhà giáo Ưu tú. So với Nghị định số 27/2015/NĐ-CP ngày 10/3/2015 của Chính phủ quy định về xét tặng Nhà giáo Nhân dân, Nhà giáo Ưu tú, Nghị định số 35/2024/NĐ-CP có một số điểm mới để giải quyết vướng mắc trong thực tiễn áp dụng thời gian vừa qua và tiếp cận yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.
Trong đó, Nghị định mới quy định rõ hơn cách tính thời gian, nhóm đối tượng và tiêu chuẩn xét tặng; dành sự quan tâm tới nhóm đối tượng đặc thù; bổ sung tiêu chuẩn mới để đánh giá tài năng sư phạm của nhà giáo; cắt giảm thủ tục hành chính, rút gọn quy trình xét tặng.
Năm 1985, Hội đồng Nhà nước ban hành Pháp lệnh quy định danh hiệu vinh dự Nhà nước để tặng các nghệ sĩ, nhà giáo, thầy thuốc. Từ năm 1986 đến năm 2024, qua 16 lần xét tặng, Chủ tịch nước đã ký Quyết định phong tặng 671 Nhà giáo nhân dân và 10.248 Nhà giáo ưu tú.
Năm 2024, Chủ tịch nước ký Quyết định phong tặng 21 Nhà giáo Nhân dân, 1.167 Nhà giáo Ưu tú.
3. Phát triển lực lượng nhà giáo
Dự thảo Luật Nhà giáo nhận được sự ủng hộ lớn từ các đại biểu Quốc hội và dư luận xã hội. Ngày 9/11/2024, trong khuôn khổ Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, trình bày trước Quốc hội nội dung tóm tắt tờ trình Dự thảo Luật Nhà giáo với nhiều nhóm chính sách thúc đẩy sự phát triển lực lượng nhà giáo.
Tại Kỳ họp, dự thảo Luật đã được thảo luận, cho ý kiến tại hội trường và thảo luận, cho ý kiến tại tổ đại biểu Quốc hội. Sau gần 20 năm ấp ủ, hơn 1 năm gấp rút chuẩn bị, bằng sự tận tâm, tận lực của đội ngũ chuyên gia, cán bộ, chuyên viên được giao xây dựng dự thảo Luật, cùng với quyết tâm của toàn ngành, dự thảo Luật Nhà giáo trình lần đầu tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, đã nhận được sự ủng hộ, đồng thuận cao của đại biểu Quốc hội.
Các ý kiến của đại biểu Quốc hội góp ý dự thảo Luật Nhà giáo đã được Ban soạn thảo tiếp thu, hoàn thiện với tinh thần thực hiện đúng ý kiến chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm trong phiên thảo luận tại tổ Quốc hội: “Phải làm sao để Luật Nhà giáo ra đời sẽ được các thầy cô chào đón. Phải làm sao để người thầy đón nhận Luật Nhà giáo thực sự phấn khởi, thực sự là tôn vinh, thực sự tạo điều kiện thuận lợi cho người thầy”.
Hiện nay, Bộ Giáo dục và Đào tạo đang phối hợp với Uỷ ban Văn hoá, Giáo dục của Quốc hội, chuẩn bị tài liệu phục vụ các phiên họp của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội và hoàn thiện bộ hồ sơ dự án Luật Nhà giáo phục vụ Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khoá XV. Theo dự kiến, dự thảo Luật Nhà giáo sẽ được xem xét, thông qua tại Kỳ họp này.
Đại hội lần thứ V của Hội Cựu giáo chức Việt Nam Lực lượng nhà giáo đang công tác trong ngành Giáo dục hiện có gần 1,6 triệu người. Bên cạnh sự đóng góp của lực lượng đang công tác, kết quả của đổi mới giáo dục và đào tạo trong giai đoạn vừa qua còn có sự đóng góp của lực lượng gần 1 triệu cựu giáo chức trong cả nước.
Năm 2024, Đại hội đại biểu Hội Cựu giáo chức lần thứ V (2024 - 2029) đã được tổ chức, trong đó xác định mục tiêu tiếp tục phát huy tốt hơn nữa tiềm năng trí tuệ, phẩm chất tốt đẹp của cựu giáo chức để có những đóng góp tích cực, cụ thể vào hoạt động giáo dục tại địa phương; đóng góp tích cực với ngành Giáo dục tiếp tục thực hiện Nghị quyết 29- NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo theo Kết luận số 91-KL/TW của Bộ Chính trị.
4. Hoàn thành chu trình đầu tiên của quá trình triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đối với ba cấp học đồng bộ trên cả nước
Năm 2024 đánh dấu thời điểm hoàn thành chu trình đầu tiên triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đối với ba cấp học, đồng bộ trên cả nước. Danh mục sách giáo khoa từ lớp 1 đến lớp 12 đã hoàn thành 4 việc thẩm định và phê duyệt. Việc tăng cường quản lý, bảo đảm sách giáo khoa theo hình thức xã hội hóa là một trong những nhân tố quan trọng góp phần hoàn thành chu trình đầu tiên đổi mới giáo dục phổ thông.
Thời điểm hoàn thành chu trình đầu tiên của Chương trình giáo dục phổ thông 2018 còn ghi dấu bằng Kỳ thi tốt nghiệp THPT cuối cùng theo chương trình 2006, được tổ chức thành công và công tác chuẩn bị khẩn trương, tích cực, chất lượng cho Kỳ thi đổi mới từ năm 2025. Bộ Giáo dục và Đào tạo đã công bố phương án thi, cấu trúc định dạng đề thi, đề thi tham khảo Kỳ tốt nghiệp THPT từ 2025 theo Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018.
Theo đó, lần đầu tiên đánh giá theo hướng năng lực thay vì nội dung, kiến thức ở kỳ thi diện rộng cấp quốc gia và đạt ba mục tiêu: Xét tốt nghiệp; đánh giá quá trình dạy và học; làm căn cứ tuyển sinh đại học và giáo dục nghề nghiệp. Cùng với quá trình đổi mới thi tốt nghiệp THPT, những chuẩn bị cho đổi mới tuyển sinh phổ thông, tuyển sinh đại học, cao đẳng cũng đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo triển khai trong năm 2024 thông qua việc sửa đổi, bổ sung các quy chế hiện hành.
Năm 2024 đồng thời là năm mà số lượng thí sinh dự tuyển và nhập học đại học tăng cao; các ngành sư phạm và các ngành đào tạo về trí tuệ nhân tạo. Đặc biệt, ngành vi mạch bán dẫn có sức hút mạnh cho thấy những bước tiến ban đầu theo chủ trương, kế hoạch lớn của Chính phủ về đào tạo nhân lực ngành bán dẫn.
Trao tặng danh hiệu Nhà giáo nhân dân năm 2024 (ảnh CTV)
5. Chuyển đổi số trong giáo dục tiếp tục đạt nhiều kết quả quan trọng
Năm 2024 tiếp tục là một năm ngành Giáo dục dành sự quan tâm cho công tác chuyển đổi số và đạt thêm nhiều kết quả quan trọng. Cụ thể, đã hoàn thành xây dựng 100% các cơ sở dữ liệu của ngành và kết nối thành công với các cơ sở dữ liệu quốc gia.
Việc ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ Kỳ thi tốt nghiệp THPT và công tác tuyển sinh đại học đã được triển khai đồng bộ, triệt để từ đăng ký dự thi, đăng ký nguyện vọng xét tuyển, nộp phí xét tuyển và xác nhận nhập học được thực hiện theo hình thức trực tuyến đối với tất cả thí sinh.
Năm 2024, ngành Giáo dục đã triển khai thí điểm học bạ số ở cấp tiểu học, đến nay, bước đầu đã mang lại hiệu quả tích cực trong quản lý, quản trị trường học làm căn cứ cho việc triển khai đại trà trong thời gian tới. Cũng trong năm 2024, nhiều hội thảo, hội nghị, tọa đàm, tập huấn về đẩy mạnh ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong dạy và học đã được tổ chức.
Để tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số trong giáo dục đại học và bảo đảm nguồn nhân lực thúc đẩy chuyển đổi số trong các lĩnh vực, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã hoàn thiện Đề án thí điểm mô hình giáo dục đại học số và Đề án đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ công nghệ cao trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Bên cạnh đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã xây dựng dự thảo và sẽ sớm ban hành khung năm lực số cho người học từ mầm non đến đại học (bao gồm năng lực ứng dụng AI) nhằm nâng cao năng lực số cho người học, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số quốc gia. Dự kiến các Đề án và khung năng lực số nói trên sẽ được triển khai ngay từ năm 2025, ngay sau khi được cấp có thẩm quyền phê duyệt.
6. Gia tăng thứ hạng các cơ sở giáo dục Việt Nam trong khu vực và thế giới
Tiếp nối thành tích của những năm trước, năm 2024, xếp hạng các cơ sở giáo dục đại học khu vực châu Á và quốc tế tiếp tục có sự gia tăng ấn tượng. Theo công bố của Tổ chức xếp hạng QS (Quacquarelli Symonds - Anh) về xếp hạng đại học thế giới QS World University Rankings: Sustainability 2025; cho 1.751 cơ sở giáo dục đại học trên toàn thế giới, Việt Nam có 10 cơ sở giáo dục đại học góp mặt, tăng 2 cơ sở so với năm trước.
Đặc biệt ở lần xếp hạng này, Đại học Quốc gia Hà Nội có sự thăng tiến mạnh về vị trí khi được xếp hạng 325 thế giới (tăng 456 bậc so với vị trí xếp hạng trong top 781 - 790 tại kỳ xếp hạng 2024), xếp vị trí 51 của khu vực châu Á và số 1 Việt Nam.
Trong năm 2024, Việt Nam còn có 17 cơ sở giáo dục đại học trong Bảng xếp hạng hàng đầu châu Á của QS, trong đó có 4 cơ sở giáo dục đại học nằm trong top 200; 9 cơ sở giáo dục đại học trong bảng xếp hạng đại học tốt nhất thế giới của Tổ chức Times Higher Education (THE), trong đó có 4 cơ sở giáo dục đại học nằm trong top 1000; 13 cơ sở giáo dục đại học trong Bảng xếp hạng tầm ảnh hưởng của THE.
7. Giáo dục Việt Nam tiếp tục ghi dấu ấn tích cực tại các cuộc thi quốc tế
Năm 2024, Việt Nam có 7 đoàn học sinh tham dự các kỳ thi Olympic khu vực và quốc tế với 38 lượt học sinh tham gia. Các đoàn học sinh Việt Nam đã mang về thành tích vượt trội khi tất cả đều đoạt giải, với 12 Huy chương Vàng, 15 Huy chương Bạc, 10 Huy chương Đồng và 1 Bằng khen; tăng 4 Huy chương Vàng, 3 Huy chương Bạc so với năm 2023. Các đoàn học sinh của Việt Nam dự thi đều đạt thứ hạng cao, giữ vững vị trí tốp 10 của thế giới; nhiều học sinh Việt Nam đạt điểm số trong tốp cao nhất, đặc biệt điểm thi thực hành tăng so với các năm trước đó.
Năm 2024, đoàn học sinh Việt Nam tham dự Hội thi khoa học kỹ thuật quốc tế tại Hoa Kỳ cũng đã giành 1 giải Nhì - đây là giải cao nhất kể từ năm 2013 đến nay. Thành tích xuất sắc của học sinh Việt Nam tại các cuộc thi quốc tế tiếp tục khẳng định chất lượng giáo dục phổ thông; sự cố gắng, nỗ lực trong học tập, rèn luyện của học sinh, giáo viên và các nhà trường. Đồng thời, khẳng định hướng đi đúng trong công tác phát hiện, tuyển chọn và bồi dưỡng học sinh giỏi của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
8. Chung tay, nỗ lực khắc phục hậu quả thiên tai, bão lũ
Đầu tháng 9/2024, cơn bão số 3 (Yagi) cùng hoàn lưu bão đã gây ra những thiệt hại rất nặng nề cho các tỉnh khu vực Bắc bộ nước ta. Ngành Giáo dục cũng gánh chịu ảnh hưởng, thiệt hại rất lớn. Theo tổng hợp thiệt hại của ngành Giáo dục đến ngày 16/9/2024: Có 52 học sinh, trẻ em bị tử vong, 3 học sinh bị mất tích, 8 học sinh bị thương; 3 giáo viên tử vong, 1 giáo viên mất tích.
Tổng thiệt hại về cơ sở vật chất và thiết bị dạy học ước tính là 1.260 tỷ đồng. Trước, trong và sau cơn bão, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có những chỉ đạo ứng phó, khắc phục hậu quả đồng bộ, kịp thời. Trong bối cảnh khó khăn, thiệt hại, toàn ngành Giáo dục đã chung tay, nỗ lực khắc phục hậu quả để sớm nhất ổn định việc dạy và học.
Ngành Giáo dục cũng đã nhận được nhiều hỗ trợ kịp thời, hiệu quả từ các đơn vị, tổ chức, cá nhân trong cả nước. Trước những tình cảm và sự giúp đỡ, sẻ chia kịp thời của các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân đối với ngành Giáo dục trong thiên tai, hoạn nạn, ngày 19/9/2024, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn gửi thư cảm ơn các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân đã ủng hộ, hỗ trợ, chung tay, tiếp sức cùng ngành Giáo dục khắc phục thiệt hại do bão số 3 gây ra.
Trong thư, Bộ trưởng viết: “Sự chung tay, tiếp sức của các cấp, các ngành và cộng đồng là động lực to lớn, động viên tinh thần, ý chí cho cán bộ, nhà giáo, người lao động và học sinh, sinh viên trong toàn ngành quyết tâm vượt qua thời khắc khó khăn này; sớm ổn định cuộc sống và đưa hoạt động dạy và học trở lại bình thường”.
9. Tổ chức thành công những sự kiện thể thao học đường lớn, mang tầm quốc gia, quốc tế
Việt Nam đã đăng cai tổ chức thành công Đại hội Thể thao học sinh Đông Nam Á lần thứ 13 với chủ đề “Kết nối cùng toả sáng”.
Đại hội quy tụ 1.300 vận động viên học sinh, huấn luyện viên đến từ 10 7 quốc gia trong khu vực, gồm: Brunei, Campuchia, Indonesia, Lào, Malaysia, Myanmar, Philippines, Singapore, Thái Lan và chủ nhà Việt Nam. Các vận động viên tham gia tranh tài ở 6 bộ môn: Bơi, điền kinh, cầu lông, bóng rổ, pencak silat, vovinam với 107 nội dung thi đấu và 107 bộ huy chương. Đại hội Thể thao học sinh Đông Nam Á lần thứ 13 đã thể hiện trọn vẹn thông điệp “Kết nối cùng tỏa sáng. Đại hội không chỉ là nơi tôn vinh tài năng thể thao mà còn đề cao sự kết nối của học sinh các quốc gia trong khu vực, cùng đoàn kết vì một thế hệ trẻ Đông Nam Á hội nhập và phát triển.
Cũng trong năm 2024, Hội khỏe Phù Đổng toàn quốc lần thứ X đã được tổ chức thành công. Trải qua hơn 40 năm với 10 lần tổ chức đại hội, Hội khoẻ Phù Đổng toàn quốc năm 2024 là kỳ đại hội thể thao học đường lớn nhất từ trước tới nay, với hơn 20.000 vận động viên học sinh và cán bộ của 63 tỉnh, thành phố tham gia tranh tài ở 15 môn thể thao.
10. Thúc đẩy phong trào thi đua xây dựng xã hội học tập, học tập suốt đời
Năm 2024, ngành Giáo dục tiếp tục triển khai thực hiện Đề án “Xây dựng xã hội học tập giai đoạn 2021-2030” và phong trào “Cả nước thi đua xây dựng xã hội học tập, đẩy mạnh học tập suốt đời giai đoạn 2023-2030”.
Trong năm, lần đầu tiên Hội nghị toàn quốc các giám đốc trung tâm giáo dục thường xuyên được Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức, thể hiện tinh thần tích cực trong việc thúc đẩy giáo dục thường xuyên, xây dựng xã hội học tập, học tập suốt đời.
Cũng trong năm 2024, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hiệp quốc (UNESCO) đã công bố danh sách 64 thành phố đến từ 35 quốc gia được công nhận là thành viên "Mạng lưới thành phố học tập toàn cầu", trong đó có hai thành phố của Việt Nam là Thành phố Hồ Chí Minh và thành phố Sơn La, tỉnh Sơn La.
Cho tới nay, Việt Nam có tổng số 5 thành phố được công nhận là thành viên "Mạng lưới các thành phố học tập toàn cầu". Đây là sự ghi nhận của quốc tế đối với những nỗ lực của các thành phố trong quá trình thúc đẩy học tập suốt đời cho mọi người dân ở địa phương.
Đồng thời, thể hiện những bước triển khai cụ thể các chủ trương, chinh sách của Đảng, Nhà nước Việt Nam về hội nhập quốc tế, khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.
Để tiếp tục thúc đẩy phong trào thi đua xây dựng xã hội học tập, học tập suốt đời, Bộ Giáo dục và Đào tạo đang trong quá trình nghiên cứu, đề xuất xây dựng Luật Học tập suốt đời.