(CATP) Tỉnh Quảng Ngãi mới sau sáp nhập đã trở thành địa phương có không gian rất ấn tượng vì đi từ trung tâm TP. Quảng Ngãi lên tới cực Tây, giáp biên giới Campuchia khoảng hơn 300km. Vùng đất ven biển vốn chỉ nghe chuyện cá, tôm, cua, mực…, giờ có thêm cà phê, sầu riêng, cao su và hướng tới ngành năng lượng tái tạo lẫn nông nghiệp công nghệ cao.
Nối từ đâu?
Núi rừng miền Tây của tỉnh Quảng Ngãi vừa ngớt mưa nên đoàn công tác của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Ngãi rảo bước đến một cung đường hết sức kỳ lạ, đó là tuyến cụt dẫn từ nhánh chính của xã Ia Đal ra giáp đường biên. Hai bên cây cỏ xanh rờn, con đường nhựa phẳng lỳ vì các phương tiện cơ giới hầu như không đi vào ngả này. Cán bộ Biên phòng báo cáo "từ đây sang tới đất của tỉnh Ratanakiri, Campuchia chỉ còn... 250 mét! Đang chờ khai thông".
Tôi cố tìm một điểm cao có thể nhìn xuyên qua đồng cỏ để xem phía sau 250 mét ấy là rừng bạt ngàn hay có tuyến nối đang chờ? Vì trong những chuyến công tác sang quốc gia lân cận, câu hỏi về vùng kinh tế giáp biên và tuyến đường giao thông xuyên quốc gia kết nối với Thái Lan luôn được đặt ra với những người tìm hướng khai mở Hành lang Kinh tế Đông - Tây (EWWEC). Ở tỉnh Quảng Trị, Quốc lộ 9 nối với trục đường của huyện Sê Pôn, tỉnh Savannakhet, Lào, sau đó đi tiếp sang vùng Đông Bắc của Thái Lan. Còn tuyến đường cụt này sẽ kết nối tới đâu?
Lãnh đạo Tỉnh ủy, UBND tỉnh Quảng Ngãi kiểm tra việc vận hành chính quyền địa phương hai cấp
Tỉnh Quảng Ngãi và Kon Tum sau sáp nhập, tuyến đường thông thương là Quốc lộ 24 băng qua đồi núi, cung đường uốn lượn như dải lụa. Nếu muốn đi tuyến ít đèo dốc hơn thì có thể vào tận phường An Nhơn Tây (tỉnh Bình Định cũ, nay là tỉnh Gia Lai) để ngược lên. Ranh giới và sự khó khăn này sẽ được giải quyết sớm khi tuyến cao tốc Quảng Ngãi - Kon Tum với tổng chiều dài dự kiến khoảng 136km bắt đầu khởi công vào năm 2026, quy mô 4 làn xe, tốc độ di chuyển cho phép 80-100 km/giờ, xuyên qua đèo Violac và đèo Măng Đen.
Tại xã Ia Tơi, đoàn công tác được nghe địa phương báo cáo về không gian mới đầy hấp dẫn, đó là nơi này giống như miền Tây sông nước trên đất Tây Nguyên nhưng chưa được nhiều người biết đến. Hồ Sê San kéo dài tới 50km, trong lòng hồ có rất nhiều ốc đảo xanh tươi với nhiều hộ dân làm nghề chài lưới xuất thân từ các tỉnh miền Tây. Những ngày trời nắng đẹp, khung cảnh rừng cây xanh mướt soi bóng xuống mặt hồ cùng với những đám mây trắng in trên mặt nước tạo ra khung cảnh tuyệt đẹp nên bắt đầu thu hút du khách.
Các trung tâm hành chính công nằm ở phía Tây của tỉnh Quảng Ngãi đang vận hành chính quyền địa phương 2 cấp ổn định, mỗi ngày giải quyết 20-30 hồ sơ. Chính quyền các địa phương báo cáo luôn chú trọng vào tính hiệu quả, con số tăng trưởng, bao gồm cả lĩnh vực kinh tế và đời sống văn hóa, xã hội.
Lãnh đạo địa phương báo cáo, sau khi sáp nhập và thành lập xã Ia Tơi mới, thu ngân sách địa phương mỗi năm dự kiến trên 60 tỷ đồng. Tiến sĩ Nguyễn Hoàng Giang - Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi - đã đưa ra nhiều chỉ đạo, định hướng, lưu ý địa phương "rừng đẹp thì chim sẽ về", cần thu hút nhân lực lên biên giới từ chính sách cơ sở hạ tầng, ưu đãi đầu tư, chính sách đặc thù, đời sống văn hóa, phúc lợi xã hội...
Ông Nguyễn Hoàng Giang là Tiến sĩ Kinh tế, chuyên ngành Kinh tế Thế giới và Quan hệ Kinh tế Quốc tế, từng kinh qua các chức vụ Phó Chủ tịch Thường trực tỉnh Thái Bình, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, vì vậy ông luôn định hướng địa phương tập trung vào ngành nông nghiệp công nghệ cao, năng lượng tái tạo. "Liên quan đến yếu tố con người thì mỗi cán bộ địa phương phải nuôi dưỡng khát vọng đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới: Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, như vậy mới góp thêm vào sự bứt phá mà Chính phủ đã đặt ra với 2 kịch bản, trong đó kỳ vọng cao nhất là tăng trưởng cả năm 2025 đạt 8,3 - 8,5%" - Tiến sĩ Giang nhấn mạnh.
Tìm cực tăng trưởng
Trên thế giới có nhiều hành lang kinh tế xuyên quốc gia, như hành lang Nga - Iran; Ấn Độ qua Azerbaijan, Trung Á, dài khoảng 7.200km; hành lang kinh tế Trung Quốc - Pakistan với tổng chiều dài khoảng 3.000km; hành lang kinh tế Bắc Mỹ nối liền Mỹ - Canada và Mexico... Sau khi hàng loạt tỉnh ven biển từ Khánh Hòa, Bình Định, Bình Thuận, Quảng Ngãi sáp nhập với các tỉnh Tây Nguyên, tuyến hành lang kinh tế Đông - Tây càng được chú trọng.
Vùng cực Tây của tỉnh Quảng Ngãi đất đai màu mỡ, diện tích rộng nhưng thưa thớt dân cư, cần có chính sách thu hút người trẻ tuổi lên biên giới lập nghiệp
Trong chuyến công tác kéo dài 5 ngày dọc tuyến biên giới giáp Lào và Campuchia, đoàn của Thường trực Tỉnh ủy Quảng Ngãi đã kiểm tra việc vận hành chính quyền địa phương 2 cấp đồng thời đặt ra yêu cầu khai thông Hành lang Kinh tế Đông - Tây, trong đó có hành lang đã hình thành từ nhiều năm qua Cửa khẩu (CK) quốc tế Bờ Y. Khu vực Bờ Y, Ngọc Hồi từng được chọn là cực tăng trưởng của tỉnh Kon Tum cũ, sau đó cực này chuyển sang xã Măng Đen. Chính quyền ở tỉnh Attapeu, Lào từng đề nghị, mời doanh nghiệp Việt Nam sang tiếp tục mở rộng các dự án nông nghiệp công nghệ cao.
Tỉnh Quảng Ngãi mới sau sáp nhập có diện tích đứng thứ 5 so với cả nước, gồm 86 xã, 9 phường và 1 đặc khu, phía Tây giáp ngã ba Đông Dương (nơi tiếp giáp với Lào và Campuchia), còn phía Đông là vùng biển giàu tiềm năng. Đoàn công tác đã đến thăm phường Kon Tum, các xã: Ia Tơi, Ia Đal, Mo Ray, Bờ Y, thăm Đồn Biên phòng Hồ Le và Đồn Biên phòng CK quốc tế Bờ Y.
Xã Ia Tơi - địa phương giàu tiềm năng ở tuyến biên giới của tỉnh Quảng Ngãi - đã có 3 mã vùng trồng chuối Nam Mỹ phục vụ xuất khẩu, 12 sản phẩm được cấp giấy chứng nhận sản phẩm OCOP đạt 3 sao; đời sống người dân không ngừng được nâng lên, đến nay tỷ lệ hộ nghèo của xã giảm còn 3,8%. Ông Trần Xuân Thịnh - Bí thư Đảng ủy, Tổng giám đốc Công ty TNHH MTV cao su Chư Mom Ray - cho biết, riêng công ty có tổng diện tích cây cao su là 5.200 ha, điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng tại đây đã giúp cây cao su cho ra sản phẩm mủ đạt năng suất nằm ở top đầu so với các vùng chuyên trồng loại cây công nghiệp này ở Đông Nam Bộ.
Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi - Nguyễn Hoàng Giang đã chia sẻ tầm nhìn sau khi tỉnh có không gian mới, đó là "sự kết hợp giữa thế mạnh vùng ven biển của Quảng Ngãi với vùng cao nguyên của Kon Tum mang lại sự đa dạng về tài nguyên và mô hình kinh tế cho tỉnh. Quảng Ngãi có nền tảng công nghiệp phát triển mạnh với Khu kinh tế Dung Quất - trung tâm lọc hóa dầu quốc gia, cảng biển nước sâu và hệ thống các khu công nghiệp hiện đại; trong khi đó, Kon Tum có thế mạnh về nông - lâm nghiệp, đặc biệt là vùng nguyên liệu dược liệu quý như sâm Ngọc Linh, cùng với tiềm năng phát triển năng lượng tái tạo như thủy điện, điện gió, điện mặt trời".
Theo bà Bùi Thị Quỳnh Vân - Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi, biên giới hai nước ở khu vực là vựa trồng mì lớn, nếu mở được CK sẽ tạo điều kiện lớn cho người dân dọc biên giới giao thương và phát triển công nghiệp chế biến nông sản. Thời gian tới sẽ chỉ đạo xúc tiến mạnh mẽ hơn, tháo gỡ những vướng mắc để thủ tục mở CK phụ Hồ Le được phía Campuchia thông qua, tạo điều kiện cho vùng miền phát triển, đời sống nhân dân 2 bên biên giới ngày càng ấm no, xây dựng tình đoàn kết.