Nhà biến thành "hầm", khu dân cư liên tục phải chống ngập

Mạnh ai nấy xây

Cốt nền, nói một cách dễ hiểu là độ cao nền móng khi xây dựng phải tính toán để công trình đáp ứng được tính thuận tiện, không bị ngập, thoát nước tốt... Chuẩn cốt nền được xác định trên cơ sở dữ liệu về triều cường, địa thế khu vực để bảo đảm tính ổn định lâu dài, phù hợp mỹ quan. Nó là căn cứ để cơ quan chức năng cấp giấy phép cho công trình xây dựng. Tuy nhiên, thực trạng liên quan đến cốt nền ở TPHCM đang tồn tại nhiều bất cập.

Năm 2014, anh Nguyễn Thanh Tường mua thửa đất trong con hẻm trên đường Huỳnh Tấn Phát (thuộc P.Phú Thuận, Q7 cũ) để xây nhà. Lấy vỉa hè con đường chính này làm chuẩn, anh cẩn trọng cho xây nền cao hơn gần nửa mét. Thế nhưng dọn đến ở một thời gian, qua vài đợt triều cường cuối năm 2015, anh chứng kiến mức nước mấp mé sân nhà. "Từ đó đến nay, tôi đã 3 lần nâng nền, nhưng đợt triều cường năm ngoái lại bị ngập. Không hiểu vì sao tôi đã căn cho nền nhà cao hơn mặt đường chính vừa được Nhà nước nâng cấp, mà vẫn không an toàn? Giờ trần nhà đã gần sát đầu rồi, nếu muốn nâng thêm thì cũng chịu" - anh Tường phân trần.

Nhiều nơi đường nâng cao che khuất cả mặt tiền nhà dân

Nhiều gia đình khác ở khu vực này cũng chung hoàn cảnh như anh Tường. Lúc xây nhà, họ căn độ cao nền móng theo mặt đường, giờ phải qua nhiều lần chỉnh sửa, không những tốn kém mà còn làm méo mó, bất tiện cho sinh hoạt. Dễ nhận thấy thực trạng lộn xộn tại đây: cùng dãy phố, nhưng nền nhà cái cao, cái thấp, nhấp nhô, khập khiễng. Thậm chí có trường hợp gia chủ phải xây 5 - 7 bậc tam cấp cao để ra vào nhà, rất bất tiện. Những bất cập này xảy ra, theo người dân là do không được hướng dẫn và cũng không biết độ cao nền chuẩn như thế nào cho đúng, để căn vào đó mà xây dựng.

Anh Nguyễn Quốc Khanh xây nhà rất sớm tại khu vực này và đã nếm trải cảnh ngập do triều cường nhiều nhất. Những người xây nhà sau anh, dù rút được bài học kinh nghiệm, nhưng rồi cũng "gặp nạn", vì phần lớn không dự đoán được đỉnh triều càng ngày càng cao. "Nếu muốn xây nhà ổn định ở khu vực này thì phải làm móng thật cao mới chắc ăn, nhưng vấn đề này còn phụ thuộc vào việc được cấp phép hay không. Thực tế không thể chủ quan căn theo mặt đường chính bên ngoài, vì đường cũng phải nâng lên hoài để chống ngập. Khi đó, có hối hận cũng không còn kịp nữa" - anh Khanh khuyến cáo.

Chính quyền nâng đường chống ngập nhưng nhiều khu dân cư chưa thể nâng nền theo

Đó chỉ là một trong nhiều khu dân cư tại TPHCM hiện nay đã và đang trải qua nhiều đợt phải nâng nhà, nâng đường do nước ngập, vừa khổ sở, vất vả, vừa tốn kém. Một cán bộ Sở Xây dựng thừa nhận, việc cấp phép xây dựng giờ đã có quy định bắt buộc về chuẩn cốt nền cho công trình. Tuy nhiên, việc tuân thủ trên thực tế phụ thuộc nhiều vào từng địa phương cụ thể.

"Khó khăn khách quan dễ nhận thấy nhất là hiện nay những mốc cao độ chuẩn được cắm ở các địa phương còn quá ít. Điều này dẫn đến tình trạng ở nhiều khu vực, cơ quan chức năng sở tại có muốn quản lý cũng thiếu cơ sở để thẩm định cốt nền chính xác. Phía người dân thì dù được cấp cốt nền trong giấy phép xây dựng, nhưng rất bối rối vì không biết phải căn cứ vào đâu để làm cốt nền cho hợp lý, tránh sự điều chỉnh không mong muốn về sau" - vị cán bộ Sở Xây dựng nói.

Theo kỹ sư Lê Khánh Thịnh (Giám đốc Công ty Xây dựng Đại Việt, nhà thầu nhiều năm kinh nghiệm): đối với việc xác định nền móng của công trình xây dựng nhà ở hiện nay trên địa bàn thành phố, dù giấy phép có thể hiện cốt nền hay không, vẫn chủ yếu được thực hiện trên cơ sở căn theo tuyến đường chính rồi làm cao hơn. "Nhưng có một thực trạng xảy ra lâu nay, không phải nhà làm cao hơn mặt đường là ổn. Vì hiện nay, hầu hết các con đường khi tiến hành xây dựng hoặc nâng cấp đều không làm đúng chuẩn cốt nền, dẫn đến có tuyến đường phải nâng lên cả mét chỉ sau một thời gian sử dụng. Kéo theo đó, người dân phải tiến hành sửa chữa, nâng nền nhà lên theo..." - ông Thịnh cho biết.

Dù cốt nền đường Phạm Văn Đồng đạt chuẩn nhưng nhiều căn nhà ven đường này vẫn xây nền cao hơn cả mét

"Điệp khúc"... nâng nền nhà

Một bất cập xảy ra phổ biến hiện nay là để bảo đảm tiện lợi, phù hợp cảnh quan đô thị, khi xây dựng mới hoặc sửa chữa nhà, người dân không được phép làm nền móng cao hơn vỉa hè đường chính quá 20cm, nếu vi phạm sẽ bị cơ quan chức năng xử phạt, không giải quyết cho hoàn công. Nhưng trớ trêu là một thời gian sau, Nhà nước phải tiến hành nâng hạ tầng chống ngập. Khi đó, nhà dân lại "lún" sâu hơn so với mặt đường. Để ngăn nước chảy vào nhà, người dân phải tiến hành nâng nền, nhưng không phải ai cũng sẵn điều kiện kinh tế. Có gia đình chỉ còn cách "bắc thang" để... lên mặt đường.

Đáng chú ý, tại nhiều khu đô thị mới hiện nay, chủ đầu tư cũng không áp dụng đúng chuẩn cốt nền khi xây dựng, dẫn đến tình trạng úng ngập do triều cường chỉ sau thời gian ngắn. Nhất là khu vực Q7 (cũ), cụ thể như: khu biệt thự Tấn Trường dọc đường Huỳnh Tấn Phát, đến nay đã qua vài đợt nâng đường - nhà đồng bộ, nhưng vẫn chưa thực sự an toàn. Hay tại các khu dân cư mới dọc theo đường Nguyễn Thị Thập, dù có hạ tầng tốt, xây nhà theo mẫu, nhưng cũng chung tình trạng qua vài đợt nâng đường, nâng nhà, đã bị điều chỉnh biến dạng, méo mó, phá vỡ thiết kế, trông rất khó coi và hết sức bất tiện. Ngay cả Khu đô thị mới Phú Mỹ Hưng, dù được đánh giá là kiểu mẫu hiện nay, chủ đầu tư cũng phải tiến hành nâng đường vì có những chỗ rơi vào tình trạng ngập cục bộ.

Việc nâng đường chống ngập hiện nay khiến nhiều hẻm và nhà dân trở thành "hầm"

Nhiều chuyên gia đô thị lý giải, chuẩn cốt nền hiện nay được xác định trên cơ sở bằng mực nước dâng cao nhất cộng thêm 50cm. Chẳng hạn, tại khu vực Q7, mực nước cao nhất được xác định gần 2m, nên cốt nền cho khu vực này phải là 2,5m. Nếu các công trình xây dựng đều làm theo chuẩn này thì bảo đảm không bị ngập úng, do dữ liệu đưa vào tính toán đã lường trước các yếu tố gây ngập cơ bản (lượng mưa, triều cường và tình trạng nước biển dâng do biến đổi khí hậu), nên rất an toàn. Nhưng việc lúng túng từ chính quyền địa phương dẫn tới tình trạng cả chủ đầu tư, cơ quan Nhà nước và người dân đều không tuân thủ cốt nền. Và đây là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến "điệp khúc" nâng nhà chưa có hồi kết tại nhiều khu vực trên địa bàn thành phố.