CHỢ XƯA VANG BÓNG
Là một trong những ngôi chợ “có tuổi” được xây dựng từ những năm đầu của thế kỷ trước, chợ Tân Định không chỉ nổi tiếng với vị trí đắc địa mà còn có lối kiến trúc độc đáo, mang dấu ấn của Sài Gòn xưa.
Vị trí của chợ vốn là chợ Phú Hòa, thuộc làng Phú Hòa xưa. Từ những năm 1870 - 1880, chợ Phú Hòa đã là một trong những ngôi chợ quan trọng ở phía Bắc Sài Gòn. Năm 1926, Hội đồng TP.Sài Gòn thông qua việc xây mới chợ với kinh phí 110.000 piastre (còn gọi là đồng bạc Đông Dương), do nhà thầu Pháp Société Indochinoise d'Études et de Constructions (SIDEC) thiết kế và thi công. Chợ được khánh thành vào ngày 26/07/1927.
Lúc bấy giờ, chợ Tân Định được xem là “chợ nhà giàu” vì giá bán thường cao hơn các chợ khác. Nguồn hàng là rau củ quả và thịt cá tươi ngon, sản xuất từ Gia Định. Nơi đây cũng được xem như vựa kinh doanh vải vụn lớn và rẻ nhất Sài Gòn.
Chợ Tân Định luôn là cái tên “hot” đối với khách hàng và khách du lịch
Chợ có quy mô 3.000m2, lối kiến trúc mang phong cách châu Âu, nổi bật với hệ thống cột, kèo mạnh mẽ, kết hợp các chi tiết trang trí tinh tế, màu sắc hài hòa. Chợ sử dụng vật liệu xi măng, sắt, thép, gạch, đá, gỗ, ngói với các gam màu vàng đất, trắng, xanh lá, đỏ làm chủ đạo. Kết cấu bê tông cốt thép dạng vòm, mái lợp ngói, các mô típ mặt đứng mang đường nét hiện đại, mặt trước tương đồng mặt sau.
Mặt tiền chợ nổi bật với ba tháp chuông: một tháp nằm giữa, hai tháp hai bên. Vào những năm 50 - 60 của thế kỷ trước, hai bên hông chợ còn có bãi đậu xe hơi, phía sau là bến xe ngựa. Tường gạch được đúc dày. Các cửa sổ lá sách bằng gỗ vòm nhọn, cao và hẹp được bố trí xen kẽ các cột góp phần gia tăng thẩm mỹ và tạo sự lưu thông không khí cho không gian bên trong chợ.
Công trình chợ Tân Đinh vừa được UBND TPHCM công nhận là Di tích kiến trúc nghệ thuật cấp thành phố theo Quyết định 1024/2025 vào tháng 11/2025. Đây không chỉ là nơi giao thương mà còn là giá trị lịch sử, văn hóa và kiến trúc độc đáo của TP.HCM, bên cạnh chợ Bến Thành và chợ Bình Tây.
Chợ kinh doanh nhiều mặt hàng dễ cháy nên công tác PCCC luôn được đặt lên hàng đầu
Hiện nay, chợ tọa lạc tại vị trí đắc địa của khu vực Tân Định. Bao quanh chợ là bốn tuyến đường, gồm: Hai Bà Trưng, Nguyễn Hữu Cầu, Mã Lộ, Nguyễn Văn Nghĩa. Trong đó mặt tiền chính quay về hướng Nam ra đường Hai Bà Trưng.
Trải qua gần 100 năm hình thành, phát triển, chợ Tân Định luôn là cái tên “hot” đối với khách hàng và là một trong các “địa chỉ đỏ” của khách du lịch trong và ngoài nước. Người ta ghé chợ Tân Định không chỉ mua một món ăn, một món đồ lưu niệm mà còn được mua một câu chuyện về ký ức, văn hóa, truyền thống của người Sài Gòn.
Hơn 200 bình chữa cháy được bố trí khắp các lối đi trong chợ
CÔNG TÁC PCCC ĐƯỢC ĐẶT LÊN HÀNG ĐẦU
Đến chợ Tân Định, chúng tôi không khỏi ấn tượng về mức độ gọn gàng trong việc sắp xếp hàng hóa cũng như việc đảm bảo vệ sinh môi trường, PCCC. Các lối đi trong chợ được bố trí khoa học, thông thoáng; hệ thống đèn chiếu sáng, quạt điện được bố trí quy củ; CP, cầu giao, dây điện được lắp đặt ngăn nắp, bình chữa cháy có ở khắp nơi…
Trả lời câu hỏi của phóng viên về công tác PCCC tại chợ, ông Hoàng Văn Đạt, Đội trưởng Đội Bảo vệ chợ Tân Định cho biết: Chợ Tân Định nổi tiếng với nhiều mặt hàng vải vóc, quần áo, đây đều là những vật liệu dễ bắt lửa, dễ cháy. Bên cạnh đó, chợ còn nổi tiếng với khu ẩm thực đặc sắc. Để tạo ra các món ăn, tiểu thương ở chợ phải sử dụng nhiều nguồn nhiệt trong quá trình nấu nướng. Trước thực trạng đó BQL chợ luôn đặt công tác PCCC lên hàng đầu.
Để phòng ngừa cháy nổ, từ lâu BQL chợ thành lập đội PCCC cơ sở làm lực lượng nồng cốt, đáp ứng xử lý mọi sự cố xảy ra. Bố trí hơn 200 bình chữa cháy khắp các lối đi trong chợ. Các bình chữa cháy này đều được ghi tỉ mỉ về thời hạn sử dụng để nạp khí định kỳ.
Hệ thống máy bơm được kiểm tra, ghi nhật ký hàng ngày
Ban quản lý cũng vận động thương nhân chợ sử dụng an toàn các thiết bị điện. Theo đó, các quầy, sạp phải đặt CP điện đúng quy định, tiện lợi để khi có sự cố xảy ra, mọi người dễ dàng nhìn thấy để ngắt cầu giao. Nhắc nhở bà con vệ sinh lau chùi, kiểm tra độ an toàn hệ thống chiếu sáng, quạt mát, tránh để bị dơ và các sự cố rò điện. Vận động thương nhân không bày biện hàng hóa lấn chiếm lối đi, không che chắn các bình chữa cháy.
Hàng ngày, từ 19 giờ tối trở đi, lực lượng bảo vệ chợ sẽ đi kiểm tra và tắt tất cả các cầu dao, bao gồm cầu dao các sạp và cầu dao tổng. Thường xuyên kiểm tra, bảo trì các thiết bị PCCC. Chẳng hạn như máy bơm, hồ nước chữa cháy, áp lực đường ống… phải được kiểm tra hàng ngày và phải được ghi chép đầy đủ. Cán bộ viên chức nào quên kiểm tra máy bơm chữa cháy, quên ghi nhật ký máy bơm chữa cháy sẽ bị BQL chợ xử lý nghiêm.
Hàng năm, BQL chợ mời lực lượng Công an đến kiểm tra, hướng dẫn những gì còn thiếu sót để mình thực hiện. Ký hợp đồng với một đơn vị chuyên môn để bảo trì, bảo dưỡng hệ thống báo cháy, bình chữa cháy, đảm bảo chúng hoạt động tốt. Nhanh chống sửa chữa, thay thế các thiết bị bị hư hỏng.
Riêng đối với thiết bị PCCC nếu bị hư, cũ phải xử lý ngay. Đối với các trường hợp đốt vàng mã, nhang đèn thờ cúng, BQL chợ kiên quyết không cho bà con đốt ở trong chợ. Phát hiện thấy bà con nào đốt vàng mã, BQL chợ sẽ đình chỉ kinh doanh hộ đó từ 4-5 ngày, lực lượng bảo vệ ở khu vực đó cũng bị xử lý nghiêm.
Hệ thống quạt gió, đèn chiếu sáng, cầu giao điện được bố trí gọn gàng, khoa học
KHÔNG CHỈ PHÒNG CHÁY CHO CHỢ
Để công tác phòng PCCC thành công, không thể thiếu vai trò của bà con tiểu thương. Bởi BQL hay lực lượng bảo vệ không thể bao quát hết mọi ngóc ngách trong chợ, không phải lúc nào bảo vệ cũng có mặt tại mọi đểm cháy để ứng cứu.
Trao đổi với phóng viên về tầm quan trọng của việc PCCC, chị Danh Thị Minh Uyên (SN 1989), kinh doanh mặt hàng khô ở chợ Tân Định chia sẻ: Tôi thường xuyên được BQL chợ và cơ quan chức năng tổ chức các buổi tập huấn về PCCC. Sau những buổi tập huấn ấy, tôi và các tiểu thương luôn ý thức trong việc sắp xếp hàng hóa gọn gàng, sử dụng thiết bị điện tiết kiệm, không giăng mắc dây điện lung tung. Bao nhiêu tài sản, vốn liếng trong nhà đều để ở đây hết, nên lúc nào tôi cũng xem phòng chống cháy nổ là công việc hàng ngày của mình. Hàng hóa của mình có an toàn, đảm bảo thì mình mới có cái để làm “cần câu cơm”.
Xem chợ là “ngôi nhà thứ hai”, anh Nguyễn Văn Long (SN 1968), kinh doanh quần áo trẻ em và một số mặt hàng thiết yếu khác cho phóng viên biết: Công tác PCCC tại chợ Tân Đinh được thực hiện rất tốt. BQL chợ luôn quan tâm tập huấn, phổ biến kiến thức phòng ngừa cháy nổ cho bà con. Ngoài ý thức sắp xếp hàng hóa gọn gàng, lối đi thông thoáng, tiểu thương chợ Tân Định còn có chủ trương “ba không”: không đốt nhang, không đốt giấy tiền vàng bạc, không được hút thuốc trong chợ. Khi nhìn thấy vị khách nào đó vô tình hút thuốc trong chợ, tiểu thương ở đây liền nhắc nhở họ không hút thuốc.
Tiểu thương thường xuyên được lực lượng phòng cháy, chữa cháy chuyên nghiệp tập huấn về PCCC
Theo anh Long, điều quan trọng nhất trong công tác PCCC là sử dụng an toàn hệ thống điện. Do đó, bên cạnh việc lắp đặt hệ thống điện gọn gàng, khoa học thì tiểu thương phải cân đối mức tiêu thụ làm sao đó cho hài hòa, vừa đủ, bảo đảm điện không bị quá tải, đường dây không bị nóng.
Đối với những hộ kinh doanh ăn uống tại chợ Tân Định cũng có những bước chuyển biến tích cực. Trước đây, đa số bà con dùng than, củi để đun nấu, nhưng hiện nay họ đã chuyển qua nấu bằng bếp điện. Đối với các trường hợp không thể chuyển sang bếp điện được thì bà con thiết kế bếp nấu chìm xuống dưới, làm sao đó để đảm bảo an toàn phòng chống cháy.
Không chỉ đảm bảo PCCC cho chợ, BQL và lực lượng bảo vệ chợ Tân Định còn quan tâm đến công tác PCCC cho các hộ dân xung quanh. Ông Hoàng Văn Đạt chia sẻ với phóng viên: “Trong khu dân cư, có nhà họ không có kinh nghiệm, cũng như không được trang bị các thiết bị PCCC đầy đủ như ở chợ, nên khi có sự cố cháy nổ xảy ra, BQL và lực lượng bảo vệ chợ sẵn sàng đến ứng cứu”.
Theo ông Đạt, vừa rồi, một ngôi nhà bên cạnh chợ bị cháy. Nghe người dân hô hoán, anh em bảo vệ chợ liền xách 6 - 7 bình chữa cháy qua dập lửa. Thậm chí, khi phát hiện bà con xung quanh chợ đốt vàng mã, anh em bảo vệ chợ phải canh chừng, khi nào họ đốt xong, lửa tắt hết, lúc đó mình mới an tâm rời đi.
Nhờ đặt công tác PCCC lên hàng đầu nên từ khi thành lập đến nay, chưa có sự cố cháy nổ lớn nào xảy ra tại chợ Tân Định. Đây không chỉ là trách nhiệm của BQL, đội ngũ bảo vệ mà còn là sự nỗ lực không ngừng của tập thể tiểu thương chợ Tân Định - lực lượng được xem là “xương sống” trong việc phòng ngừa cháy nổ.
(CATP) Khi tiếng chuông đồng hồ ở cửa Nam chợ Bến Thành điểm nhịp 21 giờ, thì cũng là lúc báo hiệu một ngày dài náo nhiệt đã khép lại. Nhưng bên trong ngôi chợ hơn 110 năm tuổi ấy, nhịp sống chưa bao giờ ngủ yên. Dưới ánh đèn vàng hắt lên mái vòm, tiếng bước chân tuần tra vang đều trên nền gạch cũ. Đó không chỉ là bước chân của trách nhiệm, mà là nhịp đập của sự canh cánh, lo âu và gìn giữ. Giữa hàng ngàn sạp hàng im lìm, những thành viên đội
phòng cháy chữa cháy (PCCC) cơ sở của chợ vẫn miệt mài với "đôi mắt đêm" soi rọi từng góc khuất để canh chừng "giặc lửa". Bởi họ hiểu rằng, thứ họ đang bảo vệ không đơn thuần là hàng hóa, là tài sản, mà là một phần linh hồn, là biểu tượng lịch sử của Thành phố này.