(CAO) Hôm 26/9, CNN đưa tin vào năm 1990, một hộp sọ của người cổ đại được khai quật tại tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc đã bị biến dạng nghiêm trọng trong quá trình hóa thạch.
Một phân tích mới đây chỉ ra rằng hộp sọ này thuộc về một nhánh sớm của một dòng dõi chị em với loài người chúng ta. Đây là một phát hiện có thể làm thay đổi hiểu biết về cách thức tiến hóa của loài người diễn ra trong khoảng một triệu năm qua.
Các nhà nghiên cứu đã sử dụng các kỹ thuật quét và tái tạo kỹ thuật số tinh vi để xác định hình dạng ban đầu của hộp sọ, có niên đại từ 940.000 đến 1,1 triệu năm và so sánh nó với hơn 100 hóa thạch người khác.
Họ cho biết đây dường như là thành viên lâu đời nhất được biết đến của một dòng dõi tiến hóa bao gồm người Denisova bí ẩn, những người sau này đã lang thang khắp Châu Á và giao phối với loài Homo sapiens (người tinh khôn) của chúng ta.
Theo nhà nhân chủng học Xijun Ni thuộc Đại học Phúc Đán, người đứng đầu nghiên cứu được công bố hôm 25/9 trên tạp chí Science thì hộp sọ này có tên Yunxian 2 (Vân Tiên 2) dường như là của một người đàn ông khoảng 30 đến 40 tuổi.
Các loài trong dòng tiến hóa của loài người được gọi là Tông người (Hominin). Hộp sọ trước đây được phân loại tạm thời là thuộc loài Homo erectus (người đứng thẳng), có tỷ lệ cơ thể giống với chúng ta nhưng kích thước não nhỏ hơn và các đặc điểm khuôn mặt khác nhau. Các nhà nghiên cứu cho biết phân tích mới cho thấy hộp sọ có những đặc điểm cho thấy nó không phải là Homo erectus.
"Nó có hộp sọ dài, thấp và trán lõm phía sau một gờ trán cao, nhưng kích thước não ước tính là lớn nhất từ trước đến nay đối với bất kỳ Tông người nào ở độ tuổi đó. Khuôn mặt to nhưng có xương gò má phẳng và hướng về phía trước, cùng một chiếc mũi lớn với sống mũi nhô ra, nhưng không có phần giữa mặt nổi bật như chúng ta thấy ở người Neanderthal" - nhà nhân chủng học và đồng tác giả nghiên cứu Chris Stringer của Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên ở London cho biết.
Hộp sọ Vân Tiên 2 được phân tích - Ảnh: Reuters
Hộp sọ đã bị nghiền nát một phần và hình dạng của nó bị biến dạng do áp lực và chuyển động trên mặt đất trong nhiều năm trong và sau quá trình hóa thạch.
Các nhà nghiên cứu đã xếp hộp sọ này vào một dòng dõi Tông người tập trung ở châu Á, bao gồm loài Homo longi, được biết đến từ các hóa thạch, bao gồm một hộp sọ được phát hiện gần thành phố Cáp Nhĩ Tân của Trung Quốc, cũng như người Denisova.
Nhà nhân chủng học Xijun Ni cho biết hộp sọ này có chung các đặc điểm với các thành viên khác của dòng dõi này, chẳng hạn như vòm miệng rộng và đồ sộ, xương gò má phẳng và thấp, vùng mở rộng ở phía sau đầu và một số đặc điểm của vùng tai.
Sự tồn tại của người Denisova vẫn chưa được biết đến cho đến khi các nhà nghiên cứu công bố phát hiện hài cốt của họ trong Hang Denisova ở Siberia vào năm 2010, với các hóa thạch sau đó được khai quật ở những nơi khác tại Châu Á. Cả người Denisova và người Neanderthal đều trải qua những tương tác đáng kể với người tinh khôn (Homo sapiens), bao gồm cả việc giao phối, trước khi biến mất ngay sau đó vì những lý do chưa được hiểu rõ. Do sự giao phối xảy ra từ xa xưa, nhiều người ngày nay từ Châu Á và một số nơi khác mang ADN của người Denisova.
Những phát hiện này có thể thay đổi hiểu biết về con đường tiến hóa của loài người trong khoảng một triệu năm qua, liên quan đến các thành viên của chi Homo - một nhóm các loài có họ hàng gần với con người.
Các nhà nghiên cứu đề xuất giả thuyết rằng năm nhánh chính của người não lớn ở Châu Phi, Châu Âu và Châu Á đã bắt đầu phân tách khỏi nhau hơn một triệu năm trước. Những nhánh này dẫn đến việc hình thành người tinh khôn (Homo sapiens); Homo longi và người Denisova; người Neanderthal (Homo neanderthalensis) và Homo heidelbergensis - lần đầu tiên được biết đến từ một xương hàm được tìm thấy ở Đức và người đứng thẳng (Homo erectus).
Khung cảnh sinh hoạt của
người cổ đại được phục dựng từ hộp sọ Vân Tiên 2 - Ảnh: Reuters
"Nhánh Homo longi khá thành công ở châu Á, chiếm một khu vực rất rộng lớn với môi trường đa dạng trong hơn một triệu năm. Họ có lẽ sống thành những nhóm nhỏ, biệt lập và ít tương tác với các nhóm khác. Do đó, họ thể hiện sự đa dạng hình thái đáng kể" – nhà nghiên cứu Ni cho biết.
Các nhà nghiên cứu cho biết hộp sọ Vân Tiên 2 cung cấp bằng chứng cho thấy quá trình phân kỳ giữa các dòng dõi loài người diễn ra sớm hơn so với những gì đã được đề xuất trước đây.
"Dựa trên khám phá mới này, chúng tôi đã thách thức các mốc thời gian tiến hóa cũ của loài người" – nhà nghiên cứu Ni nhận định.
Hóa thạch người tinh khôn (Homo sapiens) cổ nhất được biết đến có niên đại khoảng 300.000 năm trước ở châu Phi. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu đề xuất rằng dòng dõi dẫn đến loài chúng ta đã tách ra khỏi các dòng dõi người khác từ hàng trăm nghìn năm trước - hoặc có thể hơn một triệu năm trước.
Tác giả nghiên cứu Stringer cho biết hộp sọ này có thể giúp giải quyết một vấn đề nan giải được gọi là "sự hỗn loạn ở giữa", một tập hợp các hóa thạch người phức tạp có niên đại từ 300.000 đến một triệu năm.
Nếu hộp sọ Vân Tiên 2 nằm gần nguồn gốc của cả dòng dõi Homo longi/Denisovan và Homo sapiens thì "nó có thể đại diện cho một trong những cửa sổ quan trọng nhất từ trước đến nay về quá trình tiến hóa đã hình thành nên chi của chúng ta khoảng một triệu năm trước” - Stringer nhận định.