Trong một khu vực vốn đã căng thẳng, các cuộc không kích của Trump đặt ra nhiều lựa chọn cho Iran, các nhà phân tích cho biết. Tất cả đều tiềm ẩn những rủi ro đối với Iran và sự tồn vong trong tương lai của các nhà lãnh đạo nước này.
Một số động thái của Iran có thể xảy ra sau đây:
Một là Iran có thể quay trở lại bàn đàm phán hạt nhân
"Đó là (một) động lực to lớn để chấm dứt chiến tranh và cứu chế độ này" - Amos Yadlin, cựu giám đốc Tình báo Quân đội Israel nói với CNN.
Iran có thể "tuyên bố rằng họ sẽ đến đàm phán và yêu cầu chấm dứt chiến tranh. Đàm phán trên cơ sở không làm giàu (uranium)" - Yadlin nhận định.
Yadlin cho biết Iran cũng có thể rời khỏi Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT) của Liên hợp quốc, theo đó nước này đã cam kết không phát triển bom. Tuy nhiên, "khả năng (chế tạo bom) của Iran sẽ không tồn tại trong một hoặc hai năm tới" - ông nói thêm.
Nhưng liệu những người theo đường lối cứng rắn, bảo thủ của Iran có chấp nhận một phản ứng hoàn toàn mang tính ngoại giao đối với một cuộc tấn công của lực lượng Mỹ trên đất Iran không? vẫn là một câu hỏi còn để ngỏ.
Những toà nhà chung cư đổ sụp sau đòn không kích trả đũa của Iran nhắm vào thành phố Tel Aviv, Israel vào sáng ngày 22/6 - Ảnh: Reuters
Hai là Iran có khả năng sẽ trả đũa
Nếu chọn theo hướng này, Iran có khả năng kéo Mỹ và khu vực Trung Đông rộng lớn hơn vào một cuộc xung đột phức tạp và kéo dài.
Iran đã nói "nhiều lần" rằng nếu Mỹ "tham gia cuộc chiến này và tấn công các cơ sở hạt nhân của họ, họ sẽ trả đũa các lực lượng Mỹ trong khu vực, chống lại các lợi ích của Mỹ, và có rất nhiều lợi ích như vậy" - nhà phân tích chính trị và các vấn đề toàn cầu của CNN Barak Ravid cho biết.
Iran cũng có thể chọn đóng eo biển Hormuz, một tuyến đường vận chuyển dầu quan trọng, trao cho họ quyền lực để tác động đến "toàn bộ hoạt động vận chuyển thương mại ở Vùng Vịnh" - Ravid nhận định.
"Điều này sẽ làm tăng giá năng lượng, ảnh hưởng đến toàn bộ nền kinh tế thế giới" - ông nói thêm.
Một cố vấn nổi tiếng của nhà lãnh đạo tối cao Iran đã kêu gọi tấn công bằng tên lửa và đóng eo biển Hormuz.
“Sau cuộc tấn công của Mỹ vào cơ sở hạt nhân Fordow, giờ đến lượt chúng ta” - Hossein Shariatmadari, tổng biên tập tờ báo có đường lối cứng rắn Kayhan, một tiếng nói bảo thủ nổi tiếng, người trước đây tự nhận mình là “đại diện” của Khamenei, cảnh báo.
Đòn bẩy địa lý đối với vận chuyển dầu toàn cầu mang lại cho Iran “khả năng gây sốc trên thị trường dầu mỏ, đẩy giá dầu lên cao, thúc đẩy lạm phát, làm sụp đổ chương trình nghị sự kinh tế của Trump” - học giả về Trung Đông Mohammad Ali Shabani nói với CNN.
Dù đi theo hướng nào thì đều không có lựa chọn dễ dàng cho Lãnh tụ Tối cao Iran – Khamenei.
Ông Khamenei “phải đưa ra quyết định” và có khả năng sẽ phản ứng, nhà phân tích Aaron David Miller của CNN cho biết, đồng thời nói thêm rằng “gần như không thể” tưởng tượng rằng “nhà lãnh đạo 86 tuổi này, người có mục tiêu về cơ bản là bảo tồn cuộc cách mạng và truyền lại cho một trong những người kế nhiệm, lại có thể không làm gì cả”.
“Ông ấy có thể phải hiệu chỉnh phản ứng của mình, nhưng tôi nghi ngờ rằng chúng ta chưa xong chuyện này” - vị chuyên gia này nhận định.
Nước láng giềng Iraq đã cảnh báo rằng các cuộc tấn công của Mỹ vào các cơ sở hạt nhân của Iran đe dọa đến sự ổn định của Trung Đông.
"Sự leo thang quân sự này tạo nên mối đe dọa nghiêm trọng đến hòa bình và an ninh ở Trung Đông và gây ra những rủi ro nghiêm trọng đối với sự ổn định của khu vực" - người phát ngôn của chính phủ Iraq - Basim Alawadi cho biết trong một tuyên bố.
Alawadi cảnh báo rằng các cuộc tấn công liên tục sẽ có nguy cơ "leo thang nguy hiểm với những hậu quả vượt ra ngoài biên giới của bất kỳ quốc gia nào, đe dọa đến an ninh của toàn bộ khu vực và thế giới".
Không ảnh cơ sở hạt nhân Fodo của Iran bị Mỹ tập kích sáng ngày 22/6 - Ảnh: NASA
Iraq kêu gọi hạ nhiệt ngay lập tức và cho biết cộng đồng quốc tế cần được nhắc nhở "rằng chiến tranh chỉ để lại sự hủy diệt", tuyên bố cho biết.
Bộ Ngoại giao Iran trong khi đó tuyên bố Hoa Kỳ đã bắt đầu một "cuộc chiến nguy hiểm chống lại Iran" bằng cách tấn công các cơ sở hạt nhân của nước này vào ngày 22/6, theo một tuyên bố được hãng thông tấn bán chính thức Tasnim của Iran chia sẻ.
"Thế giới không được quên rằng chính Hoa Kỳ đã phản bội lại ngoại giao trong quá trình ngoại giao" - tuyên bố của bộ này cho biết. Mô tả chế độ tại Israel là "diệt chủng và vô luật pháp", tuyên bố cáo buộc Hoa Kỳ đã phát động "một cuộc chiến tranh nguy hiểm chống lại Iran".
Tuyên bố cho biết các cuộc tấn công là vi phạm hiến chương Liên Hợp Quốc và luật pháp quốc tế, và rằng chính phủ Hoa Kỳ "hoàn toàn chịu trách nhiệm về hậu quả nghiêm trọng và hậu quả khủng khiếp này".
Vị trí 3 cơ sở hạt nhân Iran bị Mỹ tập kích vào sáng 22/6 - Ảnh: Daily Mail
Bộ này cảnh báo rằng Iran có "quyền hợp pháp để hoàn toàn và kiên quyết chống lại hành động xâm lược quân sự của Hoa Kỳ và bảo vệ an ninh quốc gia, lợi ích của Iran bằng mọi biện pháp cần thiết".
Tuyên bố kêu gọi Liên Hợp Quốc và các cơ quan khác nhau của Liên Hợp Quốc, bao gồm cả cơ quan giám sát hạt nhân của Liên Hợp Quốc là Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế "khẩn trương giải quyết hành động bất hợp pháp trắng trợn này". Tuyên bố kêu gọi Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc tổ chức phiên họp khẩn cấp để lên án các cuộc tấn công.