(CAO) Hôm 3/5, Reuters đưa tin chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đề xuất cắt giảm 163 tỷ USD ngân sách liên bang. Theo đó, Nhà Trắng sẽ cắt giảm mạnh chi tiêu cho giáo dục, nhà ở và nghiên cứu y tế vào năm tới, đồng thời tăng chi tiêu cho quốc phòng và an ninh biên giới.
Chính quyền cho biết, ngân sách đề xuất sẽ tăng chi tiêu cho an ninh nội địa gần 65% so với mức được ban hành năm 2025 trong bối cảnh ông Trump đang mạnh tay trấn áp tình trạng nhập cư bất hợp pháp.
Chi tiêu tùy ý không phải cho quốc phòng, không bao gồm các chương trình An sinh xã hội và Medicare và các khoản thanh toán lãi suất tăng đối với nợ của quốc gia, sẽ bị cắt giảm 23% xuống mức thấp nhất kể từ năm 2017, theo Văn phòng Quản lý và ngân sách Nhà Trắng (OMB) tuyên bố.
Đề xuất này sẽ cắt giảm hơn 2 tỷ đô la tiền thu từ thuế từ Sở Thuế vụ và sẽ cắt giảm hơn 40% ngân sách của Viện Y tế quốc gia và Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC). Động thái này là nhằm thực hiện lời hứa tăng chi tiêu cho an ninh biên giới trong khi cắt giảm bộ máy hành chính liên bang.
Các đảng viên Dân chủ tại Quốc hội chỉ trích việc cắt giảm chi tiêu trong nước của ông Trump là hành động quá tay trong khi một số đảng viên Cộng hòa kêu gọi tăng chi tiêu cho quốc phòng và các lĩnh vực khác.
"Vào thời điểm quan trọng này, chúng ta cần một ngân sách lịch sử - một ngân sách chấm dứt tình trạng tài trợ cho sự suy thoái của chúng ta, đặt người Mỹ lên hàng đầu và cung cấp sự hỗ trợ chưa từng có cho quân đội và an ninh nội địa của chúng ta" - Giám đốc OMB - Russ Vought nói.
Vought, khi còn làm việc tại Heritage Foundation, là kiến trúc sư của Dự án 2025, một dự án với lộ trình thu hẹp phạm vi hoạt động của chính phủ liên bang.
Tổng thống Mỹ Donald Trump - Ảnh: Reuters
Ông Trump đã phủ nhận nỗ lực đó trong chiến dịch tranh cử nhưng sau khi nhậm chức, ông đã đưa Vought lên làm chuyên gia ngân sách của mình. Chính phủ liên bang đang phải gánh khoản nợ 36 nghìn tỷ đô la và mức nợ này ngày càng tăng.
Một số người bảo thủ về tài chính và chuyên gia ngân sách lo ngại rằng đề xuất của Trump về việc gia hạn cắt giảm thuế năm 2017 sẽ làm tăng thêm khoản nợ này.
Đề xuất ngân sách cũng kêu gọi cắt giảm 50 tỷ đô la tại Bộ Ngoại giao khi tiếp quản Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID).
OMB cũng kêu gọi cắt giảm mạnh tiền tài trợ cho chương trình mặt trăng của Cơ quan Hàng không, vũ trụ Mỹ (NASA) và các cơ quan thực thi pháp luật liên bang bao gồm Cục điều tra Liên bang Mỹ (FBI) và Cục Rượu, thuốc lá, súng và chất nổ.
Đề xuất này cũng được thúc đẩy bởi lời hứa của Trump về việc đóng cửa hoặc cắt giảm đáng kể Bộ Giáo dục, khi cắt giảm khoảng 15% ngân sách của bộ.
Nguồn tài trợ cho Bộ Nhà ở và phát triển Đô thị, đơn vị giám sát các chương trình hỗ trợ nhà ở, sẽ bị cắt giảm gần một nửa.
"Những ngày tháng giả vờ là người theo chủ nghĩa dân túy của Donald Trump đã kết thúc" - Thượng nghị sĩ Dân chủ hàng đầu của Mỹ - Chuck Schumer đến từ New York nhận định.
"Các chính sách của ông ta chẳng khác gì một cuộc tấn công toàn diện vào những người Mỹ chăm chỉ làm việc" - vị quan chức này chỉ trích.
Chính quyền cho biết ngân sách sẽ tăng chi tiêu quốc phòng tùy ý lên 13%, nhưng Thượng nghị sĩ Cộng hòa Roger Wicker đến từ bang Mississippi, hiện là Chủ tịch Ủy ban quân vụ Thượng viện, cho rằng chi tiêu quốc phòng sẽ vẫn ở mức do người tiền nhiệm của Trump là Biden đặt ra, tức là cắt giảm do lạm phát.
Theo các quan chức, Nhà Trắng tin rằng đảng Cộng hòa tại Quốc hội sẽ tăng thêm chi tiêu quốc phòng như một phần của quá trình thông qua dự luật cắt giảm thuế của Trump bằng một cuộc bỏ phiếu theo đường lối của đảng, bỏ qua sự cản trở của Thượng viện.
Văn phòng ngân sách quốc hội cũng thông tin, chi tiêu trong năm tài chính 2024, kết thúc vào ngày 1/10 lên tới 6,8 nghìn tỷ đô la.
Các nhà lập pháp thường đưa ra những thay đổi đáng kể trong yêu cầu ngân sách của Nhà Trắng, nhưng Trump có sức ảnh hưởng bất thường đối với các nhà lập pháp Cộng hòa và có thể đạt được nhiều điều ông mong muốn.
Những nghị sĩ đảng Cộng hòa tại Quốc hội hy vọng sẽ ban hành dự luật cắt giảm thuế vào ngày 4/7 và đang nỗ lực thu hẹp những chia rẽ nội bộ về các khoản cắt giảm chi tiêu liên bang được đề xuất để chi trả cho dự luật này.
Họ có thể phải tính đến căng thẳng ngày càng tăng trong nền kinh tế Hoa Kỳ do các đợt tăng thuế quan của Trump đang làm đảo lộn hoạt động thương mại toàn cầu.
Nhà Trắng cũng kêu gọi thêm 500 triệu đô la chi tiêu tùy ý để tăng cường an ninh biên giới và hỗ trợ cho nỗ lực trục xuất hàng loạt của Trump, cũng như 766 triệu đô la để mua các thiết bị công nghệ phục vụ an ninh biên giới và tài trợ để duy trì 22.000 nhân viên tuần tra biên giới và thuê thêm nhân viên hải quan và bảo vệ biên giới.