Ngày 19/8, TAND TPHCM mở lại phiên xét xử phúc thẩm lần 3 "kỳ án’’vụ kiện mua máy in C1100- Konica Minolta sau khi tạm ngừng phiên xử vào ngày 15/11/2024 để thẩm định lại máy in nhưng “không có căn cứ để định giá’’, HĐXX đã tuyên hợp đồng vô hiệu do lừa dối, bị đơn phải trả lại tiền cho nguyên đơn như quan điểm của Viện kiểm sát, nhưng máy đã hỏng nên nguyên đơn không phải trả lại máy... Tòa cũng tuyên hãng Konica không có trách nhiệm liên đới và nghĩa vụ liên quan đến giao dịch mua bán máy C1100 giữa nguyên đơn và bị đơn.
Như Báo Công an TPHCM đã đưa tin, vụ kiện do nguyên đơn là Công ty TNHH Phát hành sách Sài Gòn (Saigonbook) khởi kiện khi cho rằng mình bị lừa dối trong việc mua máy in C1100- hãng Konica Minolta; bị đơn là Công ty TNHH Thương mại - Tư vấn - Kỹ thuật Sao Nam (Công ty Sao Nam); người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan gồm: Công ty TNHH Konica Minolta Business Solutions Việt Nam (KMV), Công ty TNHH MTV cho thuê tài chính Ngân hàng ÁChâu. Vụ án này đã kéo dài 10 năm, trải qua 3 bản án sơ thẩm, 2 bản án phúc thẩm, VKS đã 2 lần kháng nghị giám đốc thẩm, TAND cấp cao tại TPHCM (cũ) đã ban hành 2 quyết định giám đốc thẩm, hủy 2 bản án phúc thẩm giao hồ sơ về TAND TPHCM xử phúc thẩm lại lần 3. Năm 2023, khi phiên xử phúc thẩm lần 3 quyết định tạm ngừng để thẩm định máy, hồ sơ vụ án từng ‘‘di giao’’ từ TAND TPHCM đến TAND tối cao.
Vật chứng vụ kiện đã 'trùm mền' 10 năm, được mở ra để thẩm định và ông Lương Vĩnh Kim (góc phải) người đã phải đóng cửa doanh nghiệp khi mua máy in C1100 để đi kiện
Tại tòa, sau 10 năm vụ việc xảy ra, phía bị đơn muốn thương lượng nhưng nguyên đơn không chấp nhận vì cho rằng đã quá đau lòng. Phía nguyên đơn cũng cho rằng phiên xử tiếp tục nên không quay lại việc hỏi, không tranh luận thêm bất cứ điều gì vì tất cả tài liệu và chứng cứ đều có trong hồ sơ, cứ đúng luật mà thực hiện.
Hãng Konica - người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan trong vụ án vẫn giữ nguyên đề nghị HĐXX bác toàn bộ yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn, Konica không có trách nhiệm liên đới và nghĩa vụ liên quan đến giao dịch mua bán máy C1100 giữa nguyên đơn và bị đơn.
Theo hồ sơ, ngày 15/8/2014, Saigonbook ký hợp đồng mua máy in C1070P của nhà cung cấp là KMV thông qua đại lý là Công ty Sao Nam với giá 1,32 tỷ đồng. Trong lúc máy C1070P đang chạy thử thì KMV và Sao Nam giới thiệu với Saigonbook mô hình Printing shop đang thịnh hành ở Châu Âu và Bắc Mỹ. Với vị trí đắc địa của Trung tâm sách Sài Gòn (số 474 Nguyễn Thị Minh Khai, Quận 3) của Saigonbook, KMV và Sao Nam hứa giúp đỡ, tài trợ để Saigonbook xây dựng mô hình Printing shop đầu tiên ở Việt Nam.
Ngày 20/10/2014, Saigonbook đã ký với Sao Nam mua máy in C1100 trong điều kiện được khuyến mại giảm giá đặc biệt 20%, với giá hơn 3,4 tỷ đồng. Saigonbook đã thanh toán hơn 500 triệu đồng đợt đầu ngay khi ký hợp đồng mua máy. Đến kỳ thanh toán tiếp theo để nhận máy, do kẹt dòng tiền nên Saigonbook, Sao Nam và công ty cho thuê tài chính ngân hàng ký lại hợp đồng, phụ lục hợp đồng để cho thuê tài chính thanh toán mua máy. Theo tư vấn và thiết kế của KMV, Saigonbook đã sửa chữa Trung tâm sách Sài Gòn thành Printing Shop mang màu xanh đặc trưng của Konica Minolta. KMV đã gắn bảng hiệu Printing Shop-Konica Minolta, tại trụ sở của Saigonbook.
Tuy nhiên, khi đưa máy vào hoạt động, Saigonbook nhận ra giá trang in của mình quá cao so với giá thị trường hiện hành. Qua tìm hiểu, Saigonbook cho rằng mình bị lừa dối ngay từ chiếc máy đầu tiên. Saigonbook mua máy in C1070P của Sao Nam với giá 1,32 tỷ đồng; trong khi đó Công ty Giải pháp công nghệ Sài Gòn (STS) báo giá chỉ có 760 triệu đồng; Sao Nam bán máy C1100 hơn 3,4 tỷ đồng, thì STS bán chưa đến 1,3 tỷ đồng. Tổng giá trị hai máy Saigonbook mua từ Sao Nam chênh lệch đến 2,66 tỷ đồng. Để chứng minh điều này, Saigonbook đặt mua chiếc máy C1100 thứ hai của Công ty STS với giá chỉ hơn 1,2 tỷ đồng, đem về trưng ở trung tâm của mình làm bằng chứng. Điều đặc biệt là cả hai chiếc máy cùng model C1100 này đều từ một nhà cung cấp là KMV, Sao Nam và STS chỉ là hai đại lý thương mại của KMV.
Sau khi thu thập chứng cứ, Saigonbook yêu cầu Sao Nam và KMV thu hồi máy trả lại tiền. Ngày 6/8/2015, Sao Nam đã thỏa thuận nhận lại cả hai máy và trả lại tiền đầy đủ cho Saigonbook. Ngày 14/8/2015, Sao Nam và KMV đã thu hồi máy C1070P, trả lại đủ 1,32 tỷ đồng. Ngày 18/8/2015, Sao Nam đề nghị làm thủ tục thu hồi máy C1100 bằng hợp đồng mua bán, vì cho rằng máy C1100, Saigonbook khó khăn về tài chính nên đã ký hợp đồng thuê tài chính từ ACBL, do vậy máy này là tài sản của ACBL. Trên thực tế, Saigonbook đã tất toán khoản vay tài chính mua máy C1100 cho ACBL, nên Saigonbookb từ chối ký bán vì cho rằng mình ‘‘trả máy chứ không bán máy’’.
Sau đó, Saigonbook nộp đơn khởi kiện ra tòa án, yêu cầu KMV và Sao Nam hoàn trả số tiền mua máy và các khoản thiệt hại với số tiền gần 3,8 tỷ đồng. Ngày 19/4/2016, TAND Quận 3 mở phiên sơ thẩm, tuyên buộc Công ty KMV và Công ty Sao Nam phải trả lại cho Saigonbook chỉ số tiền mua máy hơn 3,4 tỷ đồng (không chấp nhận yêu cầu về các khoản thiệt hại) và nhận lại máy C1100. Sau bản án sơ thẩm, cả Công ty KMV, Sao Nam và Saigonbook đều kháng cáo. Ngày 22/9/2016, TAND TPHCM xét xử phúc thẩm, tuyên bác toàn bộ yêu cầu khởi kiện của Saigonbook.
Ngay sau khi có bản án phúc thẩm lần 1, Saigonbook đã đề nghị kháng nghị theo thủ tục Giám đốc thẩm, nhưng đến 4 năm sau, ngày 22/9/2020, Chánh án TAND cấp cao tại TPHCM mới ban hành quyết định kháng nghị bản án phúc thẩm ngày 22/9/2016 của TAND TPHCM.
Ngày 6/11/2020, Ủy ban Thẩm phán của TAND Cấp cao tại TPHCM đã ban hành quyết định số 49/2020/KDTM-GĐT. Theo nhận định tại quyết định giám đốc thẩm: Về tố tụng cho thấy, Saigonbook là bên mua máy và là chủ sở hữu của chiếc máy in C1100 hiệu Konica Minolta, nên Saigonbook khởi kiện Công ty Sao Nam về việc Tranh chấp hợp đồng mua bán hàng hóa là đúng quy định của pháp luật! Công ty KMV liên quan với tư cách là bên ủy quyền, Công ty Sao Nam là đại lý được ủy quyền bán chiếc máy in C1100 cho Saigonbook, công ty cho thuê tài chính ngân hàng là bên cung cấp tài chính một phần (bên cho vay) theo thủ tục cho thuê tài chính.
Sau khi xem xét hồ sơ, Ủy ban Thẩm phán TAND cấp cao tại TPHCM (cũ) đã chấp nhận kháng nghị của Chánh án, quyết định huỷ bản án phúc thẩm ngày 22/9/2016 của TAND TPHCM, giao hồ sơ vụ án cho TAND TPHCM xét xử phúc thẩm lại.
Ngày 15/6/2021, TAND TPHCM xét xử phúc thẩm lần 2, đã quyết định hủy án sơ thẩm ngày 19/4/2016 của TAND Quận 3, giao hồ sơ vụ án cho cấp sơ thẩm để giải quyết lại từ đầu. Saigonbook lại đề nghị kháng nghị Giám đốc thẩm lần 2, và lần này, Chánh án TAND cấp cao cũng kháng nghị, đề nghị hủy án bản án phúc thẩm lần 2.
Tại phiên giám đốc thẩm lần 2, Ủy Ban Thẩm phán nhận định: Tại quyết định Giám đốc thẩm số 49/2020/KDTM-GĐT của Tòa án nhân dân cấp cao tại TPHCM có hiệu lực pháp luật đã xác định Hợp đồng 038, Hợp đồng 03 và Phụ lục hợp đồng 03 đều vô hiệu do lừa dối, hủy bản án phúc thẩm, giao hồ sơ vụ án cho tòa án cấp phúc thẩm xét xử lại theo thủ tục phúc thẩm. Quá trình giải quyết lại vụ án, tòa án cấp phúc thẩm xác định Hợp đồng 038, Hợp đồng 03 và Phụ lục hợp đồng 03 đều vô hiệu do lừa dối là đúng với quyết định giám đốc thẩm nêu trên. Tuy nhiên, tòa án cấp phúc thẩm không tuyên bố các hợp đồng này vô hiệu mà lại hủy toàn bộ bản án sơ thẩm, giao hồ sơ vụ án cho cấp sơ thẩm để giải quyết lại từ đầu là không đúng.
Theo đó, tòa nhận định, việc tòa án cấp phúc thẩm nhận định tại phiên tòa phúc thẩm phát sinh tình tiết mới là hiện nay máy in C1100 đã bị hư hỏng, không còn như hiện trạng ban đầu nên phải giao cấp sơ thẩm thực hiện việc xem xét, định giá để giải quyết hậu quả pháp lý của hợp đồng vô hiệu. Tuy nhiên, theo quyết định Giám đốc thẩm thì “việc này là không cần thiết, nếu cấp phúc thẩm xét thấy cần tiến hành trưng cầu giám định thì cấp phúc thẩm vẫn tiến hành được theo thẩm quyền!.
Quyết định Giám đốc thẩm cũng chỉ ra rằng, cấp phúc thẩm cho rằng tòa sơ thẩm chưa thu thập đủ tài liệu, chứng cứ về yêu cầu bồi thường thiệt hại của nguyên đơn, nhưng vấn đề này thực tế cấp sơ thẩm đã thu thập, chứng từ có trong hồ sơ.
Quyết định Giám đốc thẩm lần 2 cũng nói rõ: “...Tòa án cấp sơ thẩm không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn về việc tuyên bố Hợp đồng 038 vô hiệu, nhưng về hậu quả pháp lý của Hợp đồng 038 vô hiệu đã được tòa án cấp sơ thẩm giải quyết chung trong hậu quả pháp lý của Hợp đồng 03 vô hiệu. Do đó, trong trường hợp này, tòa án cấp phúc thẩm chỉ cần sửa bản án sơ thẩm, tuyên bố Hợp đồng 038, Hợp đồng 03 và Phụ lục hợp đồng 03 vô hiệu và giải quyết hậu quả pháp lý của cả hai hợp đồng vô hiệu trên, mà không cần thiết phải hủy bản án sơ thẩm và chuyển hồ sơ vụ án cho tòa án cấp sơ thẩm giải quyết lại vụ án theo thủ tục sơ thẩm...”.
Từ đó, Ủy Ban Thẩm phán quyết định Giám đốc thẩm lần 2, chấp nhận đề nghị kháng nghị của nguyên đơn, kháng nghị của Chánh án, hủy toàn bộ án phúc thẩm lần 2, yêu cầu xét xử phúc thẩm lại lần 3.
Phát biểu tại phiên xét xử phúc thẩm lần 3, đại diện Viện kiểm sát thống nhất với Quyết định giám đốc thẩm rằng hợp đồng 038, hợp đồng 03, phụ lục hợp đồng 03 vô hiệu do lừa dối. Tuy nhiên, phần giải quyết hậu quả hợp đồng vô hiệu do lừa dối thì Đại diện Viện Kiểm sát cho rằng Saigonbook không bảo quản máy in C1100 mới (zin 100%) để hoàn trả cho phía Konica Minolta nên phải chịu thiệt hại 50% và giữ lại máy in C1100, còn Sao Nam chỉ chịu 50%, tức là trả cho Saigonbook 1,7 tỉ đồng và không phải nhận lại máy in. Konica Minolta không liên đới vì không ký hợp đồng trong giao dịch này.
HĐXX phúc thẩm lần 3 đã tuyên hợp đồng vô hiệu do lừa dối, bị đơn phải trả lại tiền cho nguyên đơn như quan điểm của Viện kiểm sát, nhưng máy đã hỏng nên nguyên đơn không phải trả lại máy. Tòa cũng tuyên hãng Konica không có trách nhiệm liên đới và nghĩa vụ liên quan đến giao dịch mua bán máy C1100 giữa nguyên đơn và bị đơn.