Đừng xúc phạm người đã khuất(!)
Phiên tòa sáng 26/9/2026 có mặt bà Phạm Thị Ấm (SN 1971, ngụ xã Lê Trì, nay là xã Ba Chúc, tỉnh An Giang) là em ruột của cả nguyên đơn Phạm Thị Quang và bị đơn Phạm Văn To. Trước đó, bà Ấm cùng chồng đã gửi đơn đề nghị HĐXX phúc thẩm xem xét. Bà Ấm cho rằng, Bản án 96 ngày 18/7/2024 của TAND tỉnh An Giang do Thẩm phán Nguyễn Ngọc Tuấn làm Chủ tọa là không khách quan khi tuyên bà Quang thắng kiện, xâm phạm đến tài sản hợp pháp của mẹ bà là cụ Trần Thị Nhung, gây oan sai, xúc phạm người đã khuất.
Liên quan đến vụ tranh chấp này, Chuyên đề (Báo) Công an TPHCM đã có bài phản ánh (tựa đề: Lạ kỳ bản án "soi đâu, sai đó”) đăng ngày 12/9/2024. Theo đó, vợ chồng cụ Nhung và cụ Phạm Văn Nhỏ (cùng SN 1934, ngụ xã Lê Trì) có 7 con chung. Sau khi cụ Nhỏ mất năm 2007, gia đình xảy ra mâu thuẫn liên quan đến quyền sử dụng đất (QSDĐ), cụ Nhung nhờ xã giải quyết.
Phiên tòa phúc thẩm sáng 26/9/2025
Ngày 20/5/2010, Chủ tịch UBND xã Lê Trì chủ trì cuộc họp hòa giải, tham dự có đại diện các ban, ngành xã. Sau khi bàn bạc, thống nhất, cụ Nhung và 7 người con cùng điểm chỉ vào "Biên bản hòa giải phân chia tài sản QSDĐ" (BB ngày 20/5/2010"), cụ thể: Bà Quang được chia 5.000m2 đất rẫy; bà Phạm Thị No được 15 công đất rẫy và 15 công đất trên núi; hai bà Phạm Thị Thắm và Phạm Thị Út Thôi mỗi người 3,5 công đất rẫy; bà Phạm Thị Lại và ông To mỗi người 4 công đất ruộng.
Cụ Nhung được hưởng phần đất ở 1.687,7m2, chia cho 2 con. BB ngày 20/5/2010 nêu rõ: "Chia cho bà Phạm Thị Ấm phía mặt đường nhựa chiều ngang 6 mét, dài tới sát bờ ao (423,7m2); diện tích còn lại 1.264m2, chia cho bà Quang cùng căn nhà trên đất. Đồng thời, bà Quang có trách nhiệm chăm sóc, nuôi dưỡng cụ Nhung...".
Trình bày trước HĐXX, bà Ấm xác định: Đại diện nguyên đơn cho rằng, bà Quang được cha mẹ cho căn nhà vào năm 1990 là sai. Thời điểm đó, anh chị em bà ở chung trong căn nhà với cha mẹ; riêng bà Quang có chồng rời khỏi địa phương. Sau khi chồng chết, bà Quang đưa các con nhỏ về tá túc nhờ cha mẹ. Bà Quang không nuôi dưỡng cha mẹ.
Ông Nguyễn Văn Diều (SN 1957, công tác tại xã Lê Trì suốt 30 năm) là người tham gia cuộc họp và ký vào BB ngày 20/5/2010 với tư cách là cán bộ Tư pháp xã Lê Trì. Trước khi qua đời, ông Diều viết "Bản trường trình và xác nhận sự việc" (đã được gửi đến HĐXX phúc thẩm), xác định: "Bà Quang cam kết với gia đình chăm sóc, nuôi dưỡng cụ Nhung nhưng không thực hiện, cụ Nhung nhiều lần đến UBND xã Lê Trì trình bày, kêu cứu. Ngày 20/7/2010, cụ Nhung làm "Tờ tường trình" gửi UBND xã Lê Trì và "Đơn trình bày" gửi Ban Tư pháp xã”, nội dung: "Sau khi nhận nhà đất, Quang bỏ mặc, không chăm sóc, nuôi tôi. Trong khi đau ốm, To đưa tôi đi bệnh viện khám và đưa về nhà nuôi. Quang đã làm cam kết trước gia đình và pháp luật nhưng không thực hiện, cố tình không nuôi dưỡng và chăm sóc tôi lúc ốm đau, bệnh tật, đã làm sai lương tâm, đạo đức của con đối với người mẹ. Vậy, tôi làm giấy này giao lại nhà đất cho con trai tôi Phạm Văn To bảo quản, sử dụng, đồng thời nuôi dưỡng tôi cho đến khi tôi chết. Rất mong UBND xã xác nhận cho tôi".
Đơn tường trình ngày 20/7/2010 của cụ Nhung gửi Tư pháp xã Lê Trì
Vị cựu cán bộ Tư pháp nêu: "Căn cứ từ thực tế và đơn tường trình của cụ Nhung, ngày 14/12/2010, UBND huyện Tri Tôn đã cấp cho cụ Nhung QSDĐ 1.264m2, gồm 2 giấy chứng nhận (GCN). Tôi xác nhận vụ việc để cơ quan chức năng xem xét, giải quyết, không gây oan sai, đừng xúc phạm cụ Nhung đã khuất".
Mong chờ bản án công tâm
Bảo vệ quyền lợi cho ông To, các Luật sư chứng minh Bản án 96 vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng. Thứ nhất, Bản án 96 có dấu hiệu "xử lụi". Toàn bộ các văn bản tố tụng, Bản án 96 đều căn cứ vào Thông báo thụ lý số 85/2021/TLST-DS ngày 01/11/2021 (TB số 85) nhưng không hề có thông báo này. Khi ký Quyết định "sửa chữa" Bản án 96 do có quá nhiều vi phạm, Thẩm phán Nguyễn Ngọc Tuấn vẫn căn cứ vào TB số 85, vi phạm khoản 1 Điều 5 Bộ luật Tố tụng dân sự (BLTTDS) 2015.
Thứ hai, vụ án lúc đầu do TAND huyện Tri Tôn thụ lý ngày 22/12/2020 với bị đơn là ông To và vợ Viên Thị Thủy, trong khi bà Thủy đã qua đời ngày 13/7/2020. Vụ án được chuyển lên trên giải quyết, TAND tỉnh An Giang trong nhiều văn bản và cả Bản án số 96 vẫn thể hiện bà Thủy là "người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan" (?). Bà Thủy chết trước khi Tòa án thụ lý vụ án, Bản ản 96 xác định ông To và 2 con là người "kế thừa quyền và nghĩa vụ tố tụng" bà Thủy là không đúng theo Điều 74 BLTTDS.
Ngoài ra, Tòa cấp sơ thẩm xác định bà Phạm Thị Lài (SN 1960) là người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan trong vụ án cũng không đúng, do bà Lài chết năm 1982.
Thứ ba, nguyên đơn yêu cầu hủy hợp đồng tặng cho QSDĐ giữa cụ Nhung với ông To lập tại Văn phòng công chứng (VPCC) Tri Tôn và di chúc lập tại UBND xã Lê Trì. Suốt quá trình giải quyết vụ án, Tòa cấp sơ thẩm không đưa VPCC và UBND xã Lê Trì vào vụ án, vi phạm khoản 4 Điều 68 BLTTDS.
Tờ tường trình của ông Nguyễn Văn Nhiều
Thứ tư, GCN QSDĐ số S185768 do UBND huyện Tri Tôn cấp ngày 16/11/2004 cho "hộ ông Phạm Văn Nhỏ” nhưng Tòa sơ thẩm không thu thập xác minh các thành viên hộ gia đình của cụ Nhỏ để đưa vào tham gia tố tụng là trái pháp luật.
Thứ năm, Tòa sơ thẩm sử dụng chứng thư thẩm định giá do Công ty TNHH Định giá Châu Á phát hành ngày 18/4/2021 để làm căn cứ xét xử, nhưng không có ý kiến của đương sự về thời hiệu là không đúng, bởi chứng thư này đã hết thời hạn về giá trị áp dụng.
Thứ sáu, Bản án 96 tuyên "2 GCN QSDĐ không còn giá trị pháp luật" là trái với Điều 152 Luật Đất đai. Điều luật này quy định rõ các trường hợp "đính chính, thu hồi và hủy GCN QSDĐ", không có quy định "không còn giá trị pháp luật".
Thứ bảy, nguyên đơn khởi kiện yêu cầu công nhận cho bà Quang được quyền sở hữu căn nhà, nhưng Bản án 96 tuyên: "Giao cho bà Quang tiếp tục quản lý sử dụng căn nhà gắn liền với diện tích đất". Nội dung tuyên án này là không đúng với yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn, vi phạm khoản 1, Điều 5 BLTTDS.
Thứ tám, cụ Phạm Văn Nhỏ chết không để lại di chúc, Tòa sơ thẩm không công nhận các văn bản thỏa thuận phân chia tài sản nhưng không xác định lại quan hệ pháp luật tranh chấp mà căn cứ vào lời khai của nguyên đơn để công nhận và giao QSDĐ cho bà Quang là không đúng quy định của pháp luật.
Thứ chín, ngoài những sai phạm về tố tụng và nội dung, Bản án số 96 có hàng chục lỗi chính tả, nhiều lỗi mang tính chất nghiêm trọng, dẫn đến sự hiểu nhầm của đương sự về tính khách quan trong quá trình giải quyết vụ án. Liên quan đến nội dung này, Chuyên đề CATP đã phản ánh, chỉ rõ Bán 96 không chỉ be bét về chính tả, nhiều câu được viết tùy hứng, lúc thừa, lúc thiếu, có câu dài 768 từ - hơn 1 trang giấy (!).
Ông Phạm Văn To (bìa trái) và người thân trước trụ sở Tòa phúc thẩm TAND Tối cao tại TPHCM
Với những sai phạm và vi phạm không thể bổ sung được ở cấp phúc thẩm, các Luật sư đề nghị HĐXX căn cứ khoản 3, Điều 308 và Điều 310 BLTTDS, tuyên hủy toàn bộ Bản án 96, chuyển hồ sơ vụ án cho Tòa cấp sơ thẩm giải quyết lại theo thủ tục sơ thẩm.
Dù phía bị đơn và các Luật sư đã trình bày rõ tại phiên tòa, nhưng đại diện Viện kiểm sát đề nghị HĐXX không chấp nhận kháng cáo, giữ nguyên Bản án 96 (?!).
Trao đổi với PV, đại diện bị đơn bày tỏ: "Chúng tôi rất bất ngờ trước quan điểm của Viện kiểm sát. Bản án 96 lộ rõ thiên vị, nhiều tình tiết mâu thuẫn, không phù hợp thực tế, bóp méo sự thật, xúc phạm cụ Nhung; tước đoạt tài sản hợp pháp của cụ giao cho bà Quang trái pháp luật. Trong khi đó, tài sản mà bà Quang và các đồng thừa kế khác đã được phân chia cùng lúc với cụ Nhung theo BB ngày 20/5/2010 thì HĐXX sơ thẩm giữ nguyên. Nếu cho rằng việc phân chia tài sản trước đây trái luật, thì tại sao HĐXX sơ thẩm không tuyên hủy toàn bộ kết quả, gom tất cả tài sản đã chia các đồng thừa kế để phân chia lại theo đúng quy định pháp luật. Với niềm tin vào công lý, chúng tôi tin tưởng HĐXX phúc thẩm xem xét toàn diện vụ án, từ đó có phán quyết công tâm, khách quan, thể hiện sự thượng tôn pháp luật, tính ưu việc của nền pháp chế XHCN...".