Xác minh không đầy đủ, doanh nghiệp chịu thiệt
Công ty TNHH Đông Tuấn Việt Nam (viết tắt là Đông Tuấn) và Công ty TNHH Summer Wind (SW) là hai doanh nghiệp có cùng một nhà đầu tư nước ngoài và cùng người đại diện theo pháp luật, trụ sở đặt tại Khu công nghiệp Quốc tế Protrade, TP.Bến Cát, tỉnh Bình Dương (nay là P.Tây Nam, TPHCM). Vào năm 2017 - 2018, hai công ty này ký với Công ty TNHH Thiết kế Xây dựng Hoàng Nguyên Long (HNL) 4 hợp đồng xây dựng nhà xưởng, trong đó hợp đồng số 05/2017 đã thực hiện xong, bàn giao và nghiệm thu công trình đưa vào sử dụng; 3 hợp đồng còn lại gồm hợp đồng số 01/2018, 01.11/2018 và 01.12/2018 bị tranh chấp.
Nguyên nhân phát sinh tranh chấp là do HNL không hoàn tất các thủ tục pháp lý (miễn phí) bao gồm: phòng cháy chữa cháy, đánh giá tác động môi trường, thẩm định bản vẽ quy hoạch 1/500, biên bản nghiệm thu của BQL Khu công nghiệp và giấy chứng nhận sở hữu công trình. Bên cạnh đó, ngay trong thời gian bảo hành, công trình đã bị hư hỏng, không bảo đảm chất lượng nhưng HNL không sửa chữa, không thực hiện nghĩa vụ bảo hành theo hợp đồng. Do vậy, Đông Tuấn và SW giữ lại khoản tiền bảo hành (tương ứng 5% giá trị hợp đồng) để thuê đơn vị khác sửa chữa các hạng mục bị lỗi, xuống cấp, hư hỏng.
Công ty SW tại Khu công nghiệp Quốc tế Protrade
Tháng 11/2021, HNL khởi kiện Đông Tuấn và SW, yêu cầu thanh toán tiền bảo hành, lãi chậm thanh toán 1,25% và chi phí xây dựng thêm một số hạng mục ngoài hợp đồng. Công ty Đông Tuấn và SW phản tố, yêu cầu HNL thực hiện xong các giấy tờ pháp lý thì sẽ hoàn trả số tiền bảo hành, ngoài ra HNL phải trả chi phí sửa chữa các hạng mục hư hỏng, xuống cấp trị giá hơn 1,6 tỷ đồng theo chứng thư thẩm định giá.
Tháng 9/2022, TAND tỉnh Bình Dương xét xử sơ thẩm; tháng 3/2023, TAND cấp cao tại TPHCM xét xử phúc thẩm cùng nhận định rằng, HNL không hoàn thành nghĩa vụ giấy tờ là tình trạng bất khả kháng, do UBND tỉnh Bình Dương có thông báo số 192/TB-UBND về việc "Tạm thời chưa xem xét giải quyết các vấn đề liên quan đến đăng ký biến động, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tại Khu công nghiệp quốc tế Protrade" - nơi thi công nhà xưởng của Đông Tuấn và SW đang tranh chấp. Do đó, HNL được quyền chấm dứt việc thực hiện hợp đồng (làm giấy tờ pháp lý), được miễn trừ trách nhiệm và không phải chịu bất kỳ chế tài nào. Hai bản án sơ thẩm và phúc thẩm tuyên bố các hợp đồng số 01/2018, 01.11/2018 chấm dứt hiệu lực, buộc Đông Tuấn và SW thanh toán cho HNL chi phí xây dựng thêm ngoài hợp đồng, tiền bảo hành công trình cùng lãi suất chậm trả, tổng cộng hơn 25 tỷ đồng; không chấp nhận yêu cầu phản tố của Đông Tuấn và SW yêu cầu HNL thanh toán tiền sửa chữa nhà xưởng bị hư hỏng vì không thực hiện thủ tục thông báo trong thời hạn bảo hành; HNL trả cho Đông Tuấn 800 triệu đồng chi phí thực hiện các giấy tờ pháp lý.
Ngày 24/9/2024, TAND tối cao ban hành Quyết định giám đốc thẩm số 17/2024/KDTM-GĐT chấp nhận kháng nghị của Chánh án TAND tối cao, hủy cả hai bản án sơ thẩm và phúc thẩm, giao hồ sơ vụ án cho TAND tỉnh Bình Dương xét xử lại theo thủ tục sơ thẩm. Quyết định Giám đốc thẩm chỉ ra 4 điểm không đúng, đó là: Dù nguyên đơn và bị đơn không yêu cầu mà tòa án sơ thẩm và phúc thẩm đều tuyên chấm dứt hiệu lực của các hợp đồng là vượt quá yêu cầu của đương sự. Về nghĩa vụ do chậm thanh toán, tòa án hai cấp áp dụng theo Bộ luật dân sự 2015 và Luật Thương mại 2005 là không đúng quy định pháp luật. Xác định HNL không hoàn thành thủ tục giấy tờ pháp lý là tình trạng bất khả kháng chưa đủ căn cứ vững chắc vì chưa làm rõ ý kiến của UBND tỉnh Bình Dương trong việc đăng ký biến động, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tại Khu công nghiệp Quốc tế Protrade. Về yêu cầu phản tố của Đông Tuấn và SW, tòa án hai cấp không đánh giá hư hỏng công trình là do lỗi thi công hay hao mòn tự nhiên để xác định trách nhiệm bồi thường, khắc phục.
"Chiếm dụng hợp pháp" tiền thi hành án
Tháng 8/2023, Cục thi hành án dân sự (THADS) tỉnh Bình Dương cưỡng chế thi hành án đối với Đông Tuấn và SW, tổng số tiền gần 26 tỷ đồng (lấy số tròn) bao gồm tiền gốc và gần 200 triệu đồng tiền lãi phát sinh trong quá trình thi hành án. Tháng 7/2024, khi có Quyết định kháng nghị Giám đốc thẩm, cơ quan này ra thông báo tạm đình chỉ thi hành án đối với khoản tiền 800 triệu đồng mà HNL phải giao lại cho Đông Tuấn.
Nhận thấy hai bản án sơ thẩm và phúc thẩm đã bị hủy, toàn bộ căn cứ để cưỡng chế thi hành án không còn hiệu lực, Đông Tuấn và SW nhiều lần khiếu nại yêu cầu Cục THADS tỉnh Bình Dương hủy kết quả thi hành án, thu hồi, hoàn trả lại số tiền bị cưỡng chế nhưng chưa nhận được quyết định giải quyết khiếu nại. Thay vào đó, Cục THADS tỉnh Bình Dương viện dẫn khoản 1 Điều 136 Luật Thi hành án dân sự cho biết: "Trường hợp quyết định giám đốc thẩm, tái thẩm tuyên hủy bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật để xét xử sơ thẩm lại hoặc xét xử phúc thẩm lại thì việc thi hành án được thực hiện theo bản án, quyết định sơ thẩm mới có hiệu lực pháp luật hoặc bản án phúc thẩm mới". Khoản 3 Điều 135 quy định: "Đối với phần bản án, quyết định của Tòa án hủy, sửa bản án, quyết định của Tòa án cấp dưới mà đã thi hành được một phần hoặc đã thi hành xong thì đương sự có thể thỏa thuận với nhau về việc hoàn trả tài sản, phục hồi lại quyền tài sản". Điều này có nghĩa Đông Tuấn và SW không thể thu hồi số tiền đã bị cưỡng chế mà phải chờ bản án mới.
Tuy nhiên, đã 1 năm trôi qua từ khi quyết định Giám đốc thẩm giao hồ sơ vụ án cho TAND tỉnh Bình Dương xét xử lại, nhưng không biết đến khi nào vụ án được xét xử lại theo quy định của pháp luật? Sự chậm trễ kéo dài gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của Đông Tuấn và SW, không chỉ gây tổn thất về tài chính, cản trở hoạt động kinh doanh mà còn tạo ra sự bất an, thiếu niềm tin trong cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt là các nhà đầu tư nước ngoài đang hoạt động hợp pháp tại Việt Nam.
Đại diện Đông Tuấn và SW lo ngại: Khoản tiền công ty chúng tôi bị cưỡng chế là rất lớn, đã bị HNL giữ suốt 1 năm qua không biết khi nào được hoàn trả và cũng không có bất kỳ bảo đảm nào, rằng sau khi vụ án được xét xử lại, bản án có hiệu lực pháp luật, HNL còn đủ khả năng tài chính để hoàn trả hay không? Ngoài ra, các hồ sơ pháp lý đi kèm với các công trình xây dựng mà HNL đã thực hiện có một số hạng mục chưa có hồ sơ pháp lý đầy đủ như đã đề cập ở trên, chúng tôi không biết phải làm như thế nào để hoàn thiện các hồ sơ pháp lý đó. Doanh nghiệp chúng tôi đứng trước nguy cơ rủi ro cao, quyền và lợi ích hợp pháp bị thiệt hại nghiêm trọng. Chúng tôi rất tuyệt vọng và tha thiết mong các cơ quan, ban ngành liên quan hướng dẫn tạo điều kiện hoàn thiện đối với các hồ sơ pháp lý trên để công ty yên tâm hoạt động đúng quy định của pháp luật.
Để giải đáp khiếu nại của Đông Tuấn và SW, phóng viên đã nhiều lần liên hệ TAND TPHCM, TAND TPHCM cơ sở 2 (TAND tỉnh Bình Dương cũ) nhưng chưa nhận được phản hồi. Chuyên đề Công an TPHCM đề nghị những người có trách nhiệm sớm đưa vụ án ra xét xử lại, bảo đảm công bằng cho các bên đương sự. Chúng tôi sẽ tiếp tục theo dõi để thông tin đến bạn đọc.