Thiếu chứng cứ trực tiếp
Theo hồ sơ, Cty Huy Phú được UBND tỉnh Phú Yên cấp "giấy phép khai thác khoáng sản" số 75/2016 tại mỏ cát sông Đà Rằng (thôn Phước Bình Bắc, xã Hòa Thành, TX.Đông Hòa, Phú Yên); trữ lượng khai thác 101.104,38m3 cát nguyên khai, công suất khai thác 10.000m3 cát nguyên khai/năm, thời hạn khai thác 10 năm kể từ ngày cấp phép. Trước đó, vào ngày 03/4/2014, Cty này nhận được thông báo số 04 của UBND tỉnh Phú Yên "chấp thuận chủ trương đầu tư dự án thăm dò, khai thác khoáng sản tại H.Đông Hòa (nay là TX.Đông Hòa)".
Ngày 01/7/2023, Cty chính thức vận hành, khôi phục lại hoạt động sản xuất kinh doanh sau 16 tháng tạm dừng kể từ ngày 01/4/2022 do thực hiện quyết định (QĐ) vi phạm hành chính (7 tháng) và 9 tháng không có đường vận chuyển. Sau khi hoàn thành các thủ tục hành chính và nghĩa vụ theo đúng yêu cầu của các cơ quan liên quan, chưa đầy 1 tháng, Cty lại tiếp tục bị yêu cầu dừng hoạt động do một số thông tin sai lệch.
Trong đơn kêu cứu, từ nội dung biên bản xử lý vi phạm hành chính số 13 ngày 24/8/2023 (biên bản số 13) do Sở Tài nguyên Môi trường tỉnh Phú Yên (Sở TN-MT) ban hành, Cty đã nêu lên một số bất cập. Theo đó, về nguyên tắc xử lý vi phạm hành chính, tại khoản 2, điều 3, Luật Xử lý vi phạm hành chính 2012, sửa đổi 2020 (Luật XLVPHC) quy định "người có thẩm quyền áp dụng biện pháp xử lý hành chính có trách nhiệm chứng minh vi phạm hành chính". Tuy nhiên, căn cứ vào biên bản số 13 là cơ sở để ban hành QĐ xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực khai thác khoáng sản đối với Cty Huy Phú, song không có chứng cứ trực tiếp khẳng định Cty này vi phạm hành chính.
Cụ thể, tại hành vi 01 của biên bản số 13 cho rằng "trữ lượng cát đã khai thác ngoài diện tích cấp phép khai thác tính đến thời điểm ngày 31/07/2023 là 90.949m3 (dữ liệu này dựa vào báo cáo của đoàn địa chất 501)". Trên thực tế đến nay, Cty Huy Phú mới khai thác được gần 40.000m3 cát và có báo cáo chi tiết số liệu gửi cho các cơ quan chức năng. Việc Sở TN-MT dựa vào báo cáo của đoàn địa chất 501 để cho rằng, Cty Huy Phú khai thác ngoài diện tích cấp phép lên đến 90.000m3 cát là thiếu căn cứ, không có giá trị chứng minh.
Bởi lẽ, việc khảo sát, đo đạc, đánh giá trữ lượng cát ngoài vị trí mỏ (của đoàn địa chất 501) không phải là chứng cứ trực tiếp để khẳng định Cty này khai thác ngoài vị trí. Việc trữ lượng cát bên ngoài vị trí mỏ được cấp phép không đúng với dữ liệu của cơ quan chức năng, có thể do nhiều nguyên nhân khách quan như: xói lở, bồi đắp tự nhiên qua các mùa mưa lũ... Nhưng quan trọng không phải do Cty khai thác như biên bản nêu.
Trạm cân và camera của công ty hoạt động bình thường trong khung giờ từ 7 - 17 giờ của ngày 25/7/2023, không như trong kết luận của biên bản số 13
Biên bản số 13 nêu "ngày 31/07/2023, Sở TN-MT phối hợp với đoàn địa chất 501 tiến hành đo đạc hiện trạng thì phát hiện công ty tiếp tục khai thác ngoài vị trí được cấp phép (đào múc cát về phía Tây, khai thác ngoài mỏ)". Trên thực tế, ngày 31/7/2023, Cty không tiến hành khai thác cát vì đã tạm ngưng. Vậy Thanh tra Sở cho rằng công ty đang khai thác ngoài vị trí dựa vào đâu, hình ảnh và chứng cứ nào? Tại mục này của biên bản, Sở TN-MT khẳng định Cty Huy Phú đào múc cát nhưng trên thực tế là không có hoạt động trong nhiều ngày trước đó. Rõ ràng, căn cứ lập biên bản là thiếu cơ sở.
Tại biên bản số 13, Sở TN-MT lại tiếp tục dựa vào báo cáo của đoàn địa chất 501 để cho rằng "trữ lượng cát còn lại của mỏ cát cấp cho Cty Huy Phú là 5.589m3, từ đó Cty này đã khai thác 80.825m3" là suy diễn. Trữ lượng còn lại của mỏ cát không đồng nghĩa với việc Cty Huy Phú đã khai thác vì có thể do: điều kiện tự nhiên, mưa lũ xói lở lòng sông... Việc nêu ra những số liệu như trên để quy kết Cty Huy Phú đã khai thác cát là phi thực tế.
Biên bản số 13 còn khẳng định "Cty Huy Phú có thừa nhận vi phạm", nhưng trên thực tế tại các biên bản làm việc cũng như biên bản số 13, đại diện Cty này không thừa nhận vi phạm. Bên cạnh đó, Sở TN-MT cũng không xác định được phương tiện vi phạm, người sử dụng phương tiện để thực hiện vi phạm hành chính, thời điểm thực tế diễn ra vi phạm hành chính như nội dung biên bản nêu. Dẫn chiếu tại điểm b, khoản 1, điều 65, Luật XLVPHC quy định: "không ra QĐ xử phạt vi phạm hành chính khi không xác định được đối tượng vi phạm hành chính", thì biên bản số 13 chưa thuyết phục.
Mỏ cát sông Đà Rằng đang tạm ngưng hoạt động
Dùng hình ảnh từ năm 2022 để quy chụp?
Trình bày trong đơn kêu cứu, Cty Huy Phú cho biết, sau khi khôi phục hoạt động sản xuất kinh doanh hơn 15 ngày, Cty đã bị một tạp chí đăng bài chưa đúng sự thật, sử dụng hình ảnh các xe, phương tiện vận chuyển không thuộc Cty quản lý. Đặc biệt, các hình ảnh này có từ năm... 2022 (theo thừa nhận của ông Phạm Ngọc Hùng - Chánh Thanh tra Sở TN-MT tại buổi làm việc ngày 24/8/2023, có sự chứng kiến của đại diện Sở Tư Pháp và UBND TX.Đông Hòa) để phản ánh về việc khai thác trái phép của Cty là điều không thể chấp nhận được.
Theo biên bản số 13, Sở TN-MT Phú Yên đã đưa ra 7 hành vi để "buộc tội" Cty Huy Phú là chưa đúng với nội dung biên bản làm việc tại thời điểm kiểm tra vào các ngày: 25/7, 31/7 và 18/8/2023. Việc sử dụng những hình ảnh và video clip không rõ nguồn gốc, thời gian, địa điểm, đối tượng để quy kết lỗi vi phạm cho Cty là chưa thỏa đáng.
Vì bị cơ quan chức năng sử dụng hình ảnh từ năm 2022 để "kết tội" cho thời điểm kiểm tra ngày 25/7/2023, nên đại diện Cty Huy Phú đã gửi đơn kêu cứu đến nhiều cơ quan, ban ngành. Cty đã tố giác hành vi thông tin sai sự thật của một tạp chí đến Công an tỉnh Phú Yên để xem xét, giải quyết theo quy định pháp luật.
Ông Đặng Ngọc Anh - Giám đốc Sở TN-MT tỉnh Phú Yên cho biết, liên quan đến nội dung biên bản xử phạt vi phạm hành chính đối với Cty Huy Phú, Sở sẽ xem xét ý kiến các giải trình của Cty để đánh giá lại các chứng cứ, căn cứ pháp lý một cách thận trọng. Từ đó Sở sẽ báo cáo, tham mưu cho UBND tỉnh xem xét, ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính đúng theo quy định của pháp luật.