Phong trào được triển khai dựa trên định hướng tại Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 03/6/2020 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt "Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030", cùng các chỉ đạo về phát triển nguồn nhân lực số và xây dựng xã hội số nhằm trang bị cho mỗi công dân những kiến thức cơ bản để không ai bị bỏ lại phía sau trong kỷ nguyên số. Tại TPHCM, hiện đang tích cực thực hiện hành trình"xóa mù chữ số" nhằm trang bị kiến thức, kỹ năng số cho người dân, đặc biệt là người cao tuổi, lao động phổ thông để bắt kịp cách mạng 4.0, khai thác hiệu quả tiện ích công nghệ, làm chủ công nghệ, tham gia kinh tế số và xã hội số, bảo đảm mọi người dân đều được hưởng lợi từ chuyển đổi số.
Trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghệ 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ, TPHCM là đầu tàu kinh tế của cả nước, đang dẫn dắt hành trình chuyển đổi số với mục tiêu xây dựng một đô thị thông minh, hiện đại và nhân văn. Từ năm 2023 đến nay, TPHCM đã triển khai hàng loạt chương trình, đề án nhằm thúc đẩy chính quyền số, kinh tế số và xã hội số.
Phổ cập kỹ năng cơ bản để xóa "mù chữ số"
Đặc biệt trong năm 2025, các nỗ lực tập trung vào việc "xóa mù chữ số", phổ cập kỹ năng số cơ bản, quan tâm đặc biệt đến đối tượng yếu thế và xây dựng chính quyền số phục vụ dân tại cấp cơ sở. Những hoạt động này không chỉ nhằm nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước mà còn bảo đảm mọi tầng lớp Nhân dân đều được hưởng lợi từ công nghệ, góp phần thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về chuyển đổi số quốc gia. TPHCM đã tổ chức hàng trăm lớp học, hội thảo và ngày hội chuyển đổi số, thu hút hàng chục nghìn lượt tham gia. Trong đó, Trung tâm Chuyển đổi số TPHCM đã phối hợp với các quận, huyện để triển khai phong trào "Bình dân học vụ số". Phong trào này nhấn mạnh việc "đi từng ngõ, gõ từng nhà, hướng dẫn từng người" để phổ cập kỹ năng số, giúp người dân làm chủ công nghệ trong đời sống hàng ngày. Đồng thời, Thành phố chú trọng bảo vệ đối tượng yếu thế như người cao tuổi, người thu nhập thấp, người ở vùng sâu vùng xa đô thị, thông qua các hỗ trợ "cầm tay chỉ việc". Chính quyền số tại cấp cơ sở, với các mô hình như tổ công nghệ số cộng đồng, đã mang dịch vụ công đến tận cửa nhà dân, giảm thời gian xử lý hồ sơ và tăng tính minh bạch.
UBND TPHCM và Ủy ban MTTQ Việt Nam TPHCM ký kết chương trình phối hợp về triển khai phong trào "Bình dân học vụ số" trên địa bàn Thành phố, giai đoạn 2025-2026
"Xóa mù chữ số" là một trong những trụ cột quan trọng nhất trong chiến lược chuyển đổi số của TPHCM, nhằm giúp mọi người dân làm chủ công nghệ, từ việc sử dụng điện thoại thông minh đến truy cập dịch vụ công trực tuyến. Phong trào "Bình dân học vụ số" được phát động từ tháng 10/2025, lấy cảm hứng từ phong trào "Bình dân học vụ” diệt giặc dốt năm 1945 do Bác Hồ phát động, với mục tiêu chuyển từ "biết đọc, biết viết" sang "biết mở máy tính, sử dụng dịch vụ công và giữ an toàn thông tin". Trung tâm Chuyển đổi số TPHCM đã tổ chức hơn 50 lớp đào tạo, hội thảo, thu hút hơn 10.000 lượt tham gia từ cán bộ đến Nhân dân, tập trung vào các kỹ năng cơ bản như nộp hồ sơ trực tuyến và tra cứu thông tin.
Tại các quận huyện, hoạt động được triển khai sâu rộng. Cụ thể, ở phường Đông Hòa, quận Bình Tân (cũ), đã thành lập 16 tổ công nghệ số cộng đồng với 80 thành viên, hỗ trợ 8.774 người dân đăng ký chữ ký số và sử dụng ứng dụng Công dân số TPHCM. Mục tiêu đến năm 2025 đạt 95% người dân trong độ tuổi lao động biết sử dụng ứng dụng này và dịch vụ công trực tuyến. Sở Khoa học - Công nghệ TPHCM tổ chức hai buổi tập huấn chuyên sâu cho 10.405 lượt cán bộ từ 168 xã, phường, trang bị kiến thức để phổ cập kỹ năng số tại cơ sở...
Thách thức lớn nhất là nhận thức và e ngại của người dân trước thực trạng lừa đảo mạng, cũng như sự phức tạp của một số dịch vụ công. Để khắc phục, TPHCM đề xuất đào tạo an toàn thông tin thực tế, sử dụng video ngắn và mô phỏng dễ hiểu, kết hợp truyền thông đa kênh. Trung tâm Chuyển đổi số TPHCM cũng đã tổ chức "Cà phê chuyển đổi số" để chia sẻ ứng dụng số và phòng tránh lừa đảo, khuyến khích tự nguyện tham gia. Đến năm 2026, mục tiêu là 100% người dân trưởng thành nắm kỹ năng số cơ bản, sử dụng thành thạo VNeID và thanh toán không tiền mặt.
Quan tâm đặc biệt đến đối tượng yếu thế
Trong tiến trình chuyển đổi số, TPHCM đặc biệt quan tâm đến đối tượng yếu thế như người cao tuổi, người thu nhập thấp, người khuyết tật và người ở vùng sâu đô thị, nhằm bảo đảm không ai bị bỏ lại phía sau. Người cao tuổi là nhóm được ưu tiên hàng đầu. Tại phường Bình Thới, lớp học "xóa mù số" giúp họ vượt qua e ngại, học cách dùng VNeID và ứng dụng Công dân số, kết nối với con cháu và hòa nhập đời sống. Bà Nguyễn Thị Thiệp, Trưởng ban Công tác Mặt trận, ghi chép cẩn thận để hỗ trợ bà con, nhấn mạnh nếu không cập nhật kiến thức sẽ không giúp được cộng đồng. Ở phường Bình Tân, 59 tổ công nghệ số hỗ trợ hộ khó khăn nộp hồ sơ trợ cấp xã hội trực tuyến, với cán bộ đến tận nhà vào buổi tối để hướng dẫn.
Công an phường Phú Nhuận, TPHCM hướng dẫn người dân cài đặt ứng dụng "SOS An ninh, trật tự"
Ứng dụng An sinh xã hội số TPHCM, ra mắt ngày 30/11/2025, quản lý người thụ hưởng minh bạch, kích hoạt hỗ trợ khẩn cấp cho người gặp thiên tai, theo dõi kết quả để thoát nghèo bền vững. Ban Vận động cứu trợ đã phân phối gần 2.800 tấn hàng hóa trị giá 280 tỷ đồng cho các tỉnh bị bão lũ. Tại phường Chợ Lớn, với đông người Hoa và hộ kinh doanh, ngày hội hỗ trợ cập nhật thông tin cư trú cho trẻ em dưới 6 tuổi và tư vấn thuế trực tuyến cho người dân được tổ chức. Bà Phạm Thị Hồ (78 tuổi) được tư vấn thủ tục đất đai, giúp người lớn tuổi làm quen công nghệ. Quá trình "xóa mù chữ số" vẫn gặp một số trở ngại như người dân mắt kém, thiếu điện thoại thông minh và lo sợ lừa đảo. Để khắc phục, TPHCM huy động đoàn viên thanh niên, sinh viên hướng dẫn lặp lại để hỗ trợ người dân hiệu quả.
"Chuyển đổi số tận cửa nhà" để phục vụ dân
Chính quyền số tại cấp cơ sở là nền tảng để TPHCM mang dịch vụ công đến gần dân hơn, với mô hình "chuyển đổi số tận cửa nhà". Trung tâm Chuyển đổi số TPHCM đóng vai trò "bộ não số", kết nối dữ liệu qua hệ thống dữ liệu địa phương để cán bộ phường truy cập thời gian thực, hỗ trợ quyết sách minh bạch. Tại phường Tân Định, "Trợ lý ảo tư vấn thủ tục hành chính" sử dụng AI giúp tra cứu và thực hiện thủ tục qua website, Zalo. Còn tại phường Đông Hòa cung cấp 99 thủ tục trực tuyến toàn trình, 100% hồ sơ thu phí thanh toán trực tuyến.
Mô hình "SOS An ninh, trật tự" giúp người dân TPHCM báo tin khẩn cấp về tội phạm, an ninh, cháy nổ qua ứng dụng trên điện thoại di động
Ở phường Bình Tân, 12 điểm tiếp nhận trực tuyến tại khu phố giảm xếp hàng, với Zalo OA có hơn 1.500 lượt quan tâm và 500 lượt hỗ trợ hồ sơ. Trung tâm Phục vụ hành chính công phường Gia Định xử lý hơn 13.000 hồ sơ trong 2 tháng, tỷ lệ đúng hạn 99,69%, với dịch vụ đặt lịch trực tuyến và nhắn tin thông báo. Ông Nguyễn Văn Vần (75 tuổi) đã khen ngợi sự nhanh chóng, tiện ích và giảm đi lại khi thực hiện các thủ tục hành chính.
Tại phường Chợ Lớn, Ngày hội Chuyển đổi số cung cấp dịch vụ công trực tiếp, như cấp đổi căn cước và cập nhật VNeID, với cán bộ hỗ trợ chỉ cần 2 loại giấy tờ. Ứng dụng An sinh xã hội số công khai thông tin phân phối nguồn lực, kết nối tổ chức với người cần hỗ trợ tại cơ sở.
TPHCM áp dụng KPI chuyển đổi số cho cán bộ, kiện toàn Tổ thực hiện Đề án 06 và Tổ ứng cứu công nghệ. Đến 2025, giao tiếp hành chính cơ bản trên nền tảng số, phát triển Digital Twin từ IoT để dự báo rủi ro hạ tầng. Những mô hình này không chỉ rút ngắn thời gian xử lý (giảm 70% ở một số nơi) mà còn xây dựng niềm tin, với cán bộ coi mình là "người phục vụ”.
Những chương trình phổ cập kỹ năng số cho thấy rõ cam kết của chính quyền Thành phố: chuyển đổi số không chỉ là công nghệ mà còn là công cụ để nâng cao chất lượng cuộc sống, bảo đảm công bằng xã hội. Hành trình chuyển đổi số của TPHCM đang đạt những bước tiến đáng kể, với trọng tâm xóa mù chữ số, hỗ trợ yếu thế và xây dựng chính quyền số gần dân. Từ phong trào "Bình dân học vụ số" đến các ứng dụng như Công dân số và An sinh xã hội số, Thành phố đã tạo nền tảng cho một xã hội số bao trùm. Với cam kết không để ai bị bỏ lại phía sau, TPHCM không chỉ dẫn đầu về hạ tầng số mà còn góp phần xây dựng Việt Nam số bền vững.
Còn tiếp...