Vì sao hủy giải thưởng và thu hồi bức tranh ‘Biển chết’?

Việc xử lý đúng quy định hay không ? Báo CATP xin trở lại vấn đề trên.

TRAO GIẢI XONG MỚI NHẬN ĐƯỢC KHIẾU NẠI

Ngày 3-7, Hội VHNT Trà Vinh tổ chức họp báo xung quanh quyết định xử lý bức tranh Biển chết. “Tuy nhiên, những gì đăng tải trên mạng xã hội và một số tờ báo về việc thu hồi bức tranh “Biển chết” là không chính xác. Để có quyết định trên, hội đã nghiên cứu thật kỹ kể cả các thành viên Ban giám khảo cuộc thi cũng đã đồng ý”, một lãnh đạo tỉnh Trà Vinh cho biết.

Tháng 7-2016, Hội VHNT Trà Vinh tổ chức cuộc thi sáng tác mỹ thuật năm 2016. Tổng kết cuộc thi, Ban tổ chức và Ban giám khảo thống nhất trao giải ba cho tác phẩm “Biển chết” của họa sĩ Nguyễn Nhân, SN 1953, hội viên Hội VHNT tỉnh Trà Vinh. Kết quả trên, bức tranh “Biển chết” đã được Hội đồng Nghệ thuật Hội Mỹ thuật Việt Nam duyệt trưng bày tại triển lãm mỹ thuật khu vực 8 Đồng bằng Sông Cửu Long tổ chức tại Tiền Giang.

Ngày 1-6-2017, ông Lê Văn Bài, Chủ tịch Hội VHNT Trà Vinh Quyết định kỷ luật họa sĩ Nguyễn Nhân. Theo quyết định trên, Hội “cảnh cáo, thời gian thử thách là 1 năm” đối với họa sĩ Nguyễn Nhân. Ngoài ra, quyết định hủy kết quả và thu hồi giải ba cuộc thi sáng tác mỹ thuật tỉnh Trà Vinh năm 2016 đối với tác phẩm “Biển chết” bao gồm: Chứng nhận giải thưởng và tiền thưởng là hai triệu đồng, kinh phí hỗ trợ sáng tác năm 2016 là 1,2 triệu đồng; thu giữ bức tranh làm tang vật. Trong thời gian thử thách, họa sĩ Nguyễn Nhân không được tham gia cuộc thi Mỹ thuật Hội VHNT Trà Vinh tổ chức.

Bức tranh Biển chết (ảnh lớn, bên trái) của họa sĩ Nguyễn Nhân và 2 tác phẩm được ra đời trước đó

Quyết định trên được đăng tải trên mạng xã hội nội dung không đúng. Một số chủ trang facebookk cho rằng, Hội ra quyết định thu hồi vì bức tranh mang nội dung nhạy cảm. Giải thích về vấn đề trên, lãnh đạo Hội VHNT Trà Vinh cho rằng, trao giải xong, Ban tổ chức mới nhận được thông tin của nhà báo Thành Quang (bút danh khác PVT) cho rằng bức tranh “Biển chết” của họa sỹ Nguyễn Nhân có dấu hiệu sao chép lại tác phẩm nhiếp ảnh “Điêu đứng vì biển chết” của tác giả được đăng trên báo Thanh niên, số ra ngày 21-4-2016.

Ngoài ra, Hội còn phát hiện, thi thể người phụ nữ trôi trên biển trong tác phẩm Biển chết của Nguyễn Nhân giống như bức tranh sơn dầu của họa sỹ Lê Thế Anh, Hà Nội có tên là “Sông chết”, tác phẩm đạt Huy Chương Bạc của Hội đồng Nghệ thuật, Hội Mỹ thuật Việt Nam năm 2010.

QUYẾT ĐỊNH KỶ LUẬT ĐÚNG QUY TRÌNH

Để có quyết định kỷ luật, Hội đã ra soát hết sức kỹ lưỡng, đúng theo quy định. Trước thông tin trên, lãnh đạo Hội đề nghị họa sĩ Nguyễn Nhân giải trình. Họa sĩ này thừa nhận: “Bức tranh Biển chết có mượn hình ảnh đã chụp trên báo. Dù đã vẽ lại bằng bút pháp mỹ thuật nhưng tôi đã một phần nào đó sao chép “bản quyền”. Tôi xin thành thật nhận lỗi với tác giả ảnh mà tôi chưa biết tên”.

Ngày 14-3-2017, Ban Chấp hành Chi hội Mỹ thuật, Hội VHNT Trà Vinh mở cuộc họp Chi hội, có sự tham dự của họa sỹ Nguyễn Nhân, để xét và lấy ý kiến của các hội viên Chi hội Mỹ thuật về dấu hiệu vi phạm bản quyền của họa sỹ Nguyễn Nhân. Nhiều ý kiến của các họa sỹ dự họp đều khẳng định tác phẩm bức tranh “Biển chết” của họa sỹ Nguyễn Nhân là sao chép bức ảnh “Điêu dứng vì biển chết” kể cả hình ảnh, bố cục, tên tác phẩm nên rõ ràng đã vi phạm bản quyền tác giả.

Ban thường vụ Hội xử lý nghiêm theo quy định, bởi trước đây họa sỹ Nguyễn Nhân đã bị kỷ luật bằng hình thức cảnh cáo với hành vi vi phạm bản quyền của người khác (năm 2009, họa sỹ Nguyễn Nhân đã bị cảnh cáo vì vi phạm bản quyền bức ảnh “Giai điệu mùa xuân” của họa sỹ Nguyễn Lâm).

Bức Giai điệu tháng Tư của Nguyễn Nhân bị cáo buộc đã sao chép bức ảnh gốc Giai điệu mùa xuân của họa sĩ Nguyễn Lâm (ảnh dưới) được sáng tác trước đó

Ngày 17-3-2017, Ban Kiểm tra Hội tổ chức cuộc họp xử lý trường hợp vi phạm bản quyền của họa sỹ Nguyễn Nhân. Cuộc họp thống nhất đề nghị ban Thường vụ Hội các hình thức xử lý theo hình thức trên.

Ngày 29-3-2017, Hội nhận được văn bản của họa sỹ Uyên Huy, Trưởng Ban Giám khảo và họa sỹ Nguyễn Xuân Đông, thành viên Ban Giám khảo Cuộc thi Sáng tác Mỹ thuật Trà Vinh năm 2016 ghi: “Qua xem xét các hình ảnh của các tác phẩm có tính chất sao chép mà họa sỹ Nguyễn Nhân dựa vào bức ảnh của nhà báo Thành Quang (cũng như sai phạm trước đây). Đây là chứng cứ rõ ràng, tác giả cũng đã xác nhận và nhận lỗi.

Đây là điều vô cùng đáng tiếc, đáng buồn cho tình trạng vi phạm quyền tác giả. Tôi và họa sỹ Nguyễn Xuân Đông có trao đổi ý kiến về sự kiện này và đã thống nhất ý kiến nhất trí với kết luận của Ban Kiểm tra Hội Văn học Nghệ thuật Trà Vinh. Chúng tôi tin rằng Hội sẽ có cách xử lý thích hợp”.

Bức tranh 'Biển chết" bị tố sao chép của Nguyễn Nhân