Ngoài giấy tờ cần mang theo khi điều khiển phương tiện, gồm: giấy CMND hoặc thẻ căn cước công dân, giấy đăng ký xe, bằng lái, chủ xe còn phải mua bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự cho xe còn thời hạn. Để tránh bị xử phạt, nhiều người đổ xô đi mua bảo hiểm xe máy (BHXM), dẫn đến tình trạng mặt hàng này được bày bán tràn lan, từ trên mạng ra tới lề đường.
GIÁ CẢ "NHẢY MÚA"
Vừa qua cầu Sài Gòn hướng về ngã tư Thủ Đức, người đi đường dễ dàng gặp hàng chục điểm bán bảo hiểm "dã chiến". Nhiều nhất là đoạn gần cầu Sài Gòn đến cầu Rạch Chiếc (Q2), có tới hơn 20 điểm bán BHXM. Mỗi điểm chỉ cần một cây dù lớn, bộ bàn ghế, tấm bảng quảng cáo "bán BHXM giá 10.000 đồng". Ghé vào một điểm bán BHXM trên đường này, chúng tôi được một thanh niên cho biết: "Bảo hiểm một năm, giá 70 ngàn, 2 năm là 100 ngàn, khuyến mại một bảo hiểm 10 ngàn cho người ngồi sau xe".
Cách đó khoảng chục bước chân, một phụ nữ cầm trên tay xấp BHXM của nhiều công ty, vẫy vẫy chào mời khách, không khác gì người bán vé số. Chị ta tiếp thị bán bảo hiểm của các công ty tư nhân, giá 66 ngàn đồng/năm/xe, 2 năm là 100 ngàn đồng/xe; bảo hiểm của công ty quân đội là 80 ngàn đồng/năm/xe. Cùng cách thức như trên, nhưng một số người bán BHXM ở cầu vượt Trạm Hai, trước cổng Khu công nghệ cao TP, gần cổng Khu du lịch Suối Tiên (Q9) với giá "mềm" hơn, chỉ 35 ngàn đồng/năm/xe.
Dọc QL1A cũng có hàng chục điểm bán BHXM giá "bèo". Anh Mạnh có quán nước giải khát vỉa hè kiêm bán BHXM gần Trạm thu phí An Sương - An Lạc (Q.Bình Tân) cho biết, bảo hiểm của các công ty tư nhân có giá từ 50 - 70 ngàn đồng/năm/xe. Người mua chỉ cần cung cấp thông tin cần thiết là có ngay một giấy bảo hiểm mang đi. Tại một số chỗ như: chân cầu vượt dẫn vào đường cao tốc TPHCM - Trung Lương, ngã tư Bà Hom, vòng xoay An Lạc..., BHXM giá rẻ cũng được bày bán nhan nhản, giá cả mỗi nơi một kiểu.
Bảo hiểm xe máy giá "bèo" rao bán nhan nhản trên vỉa hè
Nhộn nhịp nhất phải kể đến đường Ba Tháng Hai (Q10), hai bên có hàng chục người bán BHXM túa ra chèo kéo khách. Người bán bảo hiểm rất đa dạng, từ nhân viên của công ty bảo hiểm đến người buôn bán nhỏ, xe ôm, sinh viên làm thêm... Để thu hút khách, người bán dựng những tấm biển quảng cáo ngay trên lề đường rồi ra sức chèo kéo, gây mất an toàn giao thông. Cách đó không xa, ven đường Lý Thái Tổ (Q3) cũng có nhiều người bán BHXM dạo giá "mềm". Chỉ trong vòng 30 phút, đã có hàng chục người dân tấp xe máy vào mua bảo hiểm, còn những người bán liên tục ghi nội dung vào giấy bảo hiểm để đưa cho khách. Có lúc, người bán kê lên yên xe, lên đầu gối, thậm chí kê lên thanh bó vỉa hè ghi chép lia lịa mà vẫn không kịp giao cho khách.
Thắc mắc về giá bảo hiểm quảng cáo một đằng, thực tế bán lại một nẻo, anh Tùng (bán BHXM trên đường Lý Thái Tổ) huỵch toẹt: "Tụi em trưng biển quảng cáo để... "câu" khách thôi, chứ làm gì có bảo hiểm 10 ngàn cho người điều khiển xe máy? Anh phải mua loại BHXM 66 ngàn thì tụi em mới bán kèm cho anh loại bảo hiểm tự nguyện là 10 ngàn".
Mặc dù được quảng cáo rành mạch về giá cả, lợi ích khi mua bảo hiểm, nhưng khi chúng tôi hỏi về các khoản chi phí bồi thường nếu lỡ tai nạn xảy ra, hầu hết người bán BHXM vỉa hè đều mù mờ, thậm chí không biết. Có người trả lời buâng quơ: "Em chỉ bán lẻ "ăn" hoa hồng, có gì anh liên hệ với công ty để biết thêm". Mỗi khi bán một BHXM, người bán nhận được 20% hoa hồng. Cho nên những người trực tiếp bán bảo hiểm tìm mọi cách để thuyết phục khách mua, chứ không có chuyện công ty bảo hiểm lại "đại hạ giá” như lời quảng cáo.
Khảo sát một số tuyến đường như: Nguyễn Văn Linh (Q7), Võ Văn Kiệt, Phạm Văn Đồng, QL13, ngã tư Bình Triệu..., chúng tôi thấy các điểm bán BHXM vỉa hè nhiều vô kể. Không chỉ ở TPHCM, hai bên các tuyến đường ở tỉnh Bình Dương, như: ngã ba Đại lộ Bình Dương - Huỳnh Văn Lũy (TP.Thủ Dầu Một), nhiều con đường quanh các KCN Sóng Thần (TX.Dĩ An), Ngã tư 550, KCN VSIP II, đường ĐT743 (TX.Thuận An)..., điểm bán BHXM giá rẻ "mọc lên như nấm". Chưa kể BHXM còn được rao bán rầm rộ trên các mạng xã hội, như: Facebok, Sendo, Lazada..., với giá cả chênh lệch khác nhau.
NHIỀU RỦI RO
Sau khi biết dạo này lực lượng CSGT tăng cường kiểm tra các loại giấy tờ của người điều khiển xe máy, anh Nguyễn Văn Thành (SN 1987, ngụ Q.Bình Tân) ghé vào một điểm bán BHXM giá rẻ gần Trạm thu phí An Sương - An Lạc, mua 2 cái, một cái cho xe mình và một cái cho xe của người thân. Đọc xong thông tin cá nhân để ghi vào giấy chứng nhận bảo hiểm, anh móc ví lấy 20 ngàn đồng ra trả, nhưng người bán bảo anh phải trả 140 ngàn đồng.
Anh Thành thắc mắc tại sao lại lấy giá đắt như vậy, người bán giải thích: "Loại 10 ngàn là bảo hiểm tự nguyện, mua thêm cho người ngồi sau xe máy, loại này bán kèm với BHXM giá 70 ngàn/năm thì mới có giá trị. Mua loại 10 ngàn, nếu xảy ra tai nạn, nạn nhân ngồi sau xe được bồi thường 10 triệu/người/vụ/năm. Còn mua bộ bảo hiểm 2 loại, gồm người ngồi sau xe và người điều khiển xe, nếu xảy ra tai nạn, sẽ được công ty bồi thường 70 triệu/người/vụ/năm".
Ngớ người với chiêu "treo đầu dê, bán thịt chó” của người bán, nhưng lỡ cầm 2 giấy chứng nhận bảo hiểm trên tay, anh Thành đành ngậm ngùi bỏ ra hơn 140 ngàn đồng để trả, nhưng chẳng biết giá trị của bảo hiểm có giống như lời quảng cáo hay không. Theo anh Thành, anh mua BHXM chủ yếu để không bị lực lượng chức năng xử phạt, chứ không hiểu tường tận điều kiện, quyền lợi từ các loại bảo hiểm này. Trước đây, khi bị tai nạn giao thông, anh từng gặp "cảnh trần ai" khi đòi quyền lợi bảo hiểm. Do thủ tục quá nhiêu khê nên anh đành bỏ cuộc, tự móc tiền túi ra chi trả.
Một cán bộ CSGT cho biết, Thông tư số 22/2016/TT-BTC của Bộ Tài chính quy định: Chủ xe cơ giới khi tham gia giao thông phải tham gia bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe. Trường hợp người điều khiển môtô, xe máy không có hoặc không mang theo giấy chứng nhận bảo hiểm trách nhiệm dân sự còn hiệu lực, sẽ bị phạt từ 100 - 200 ngàn đồng, theo quy định tại Nghị định số 100/2019/NĐ-CP.
Luật sư Nguyễn Hữu Thục (Đoàn Luật sư TPHCM) cho biết: Người dân cần phân biệt 2 loại hình bảo hiểm cho xe cơ giới, gồm: bảo hiểm bắt buộc và bảo hiểm tự nguyện. Hai loại hình bảo hiểm này có thể được chia làm 4 sản phẩm: bảo hiểm trách nhiệm dân sự, bảo hiểm vật chất xe, bảo hiểm mất cắp, bảo hiểm tai nạn cho người ngồi trên xe.
Khi tham gia giao thông, bắt buộc phải có bảo hiểm trách nhiệm dân sự, nếu không sẽ bị xử phạt. Đây là loại bảo hiểm mà công ty bảo hiểm sẽ thay mặt chủ xe chi trả, bồi thường cho nạn nhân (bên thứ ba) khi không may chủ xe gây tai nạn, chứ không phải chi trả cho chủ xe, người cầm lái hoặc người ngồi trên xe. Người đi xe máy không có hoặc không mang theo giấy chứng nhận bảo hiểm trách nhiệm dân sự thì bị phạt theo quy định của pháp luật. Còn bảo hiểm bán ngoài đường với giá 10 ngàn đồng/năm/xe là bảo hiểm tự nguyện, dành cho người ngồi phía sau người lái. Để tránh bị xử phạt, người điều khiển xe máy cần phải mua bảo hiểm bắt buộc.
Theo luật sư Thục, bên cạnh quy định về bảo hiểm bắt buộc đối với người điều khiển phương tiện giao thông, Nhà nước cần siết lại công tác quản lý thị trường BHXM, có kế hoạch kiểm tra, xử lý các điểm bán thông tin lập lờ, nâng giá, cố tình lừa khách hàng. Đặc biệt, khi xảy ra tai nạn giao thông, cần tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người mua BHXM khi yêu cầu công ty bán bảo hiểm bồi thường theo quy định.
Theo quy định của Bộ Tài chính, doanh nghiệp bảo hiểm không được khuyến mại BHXM bắt buộc dưới mọi hình thức và phải bán đúng giá. Những trường hợp khuyến mại bảo hiểm tại vỉa hè, có thể do các đại lý nhỏ lẻ muốn đạt chỉ tiêu doanh số, chấp nhận lỗ. Phần lớn những mẩu rao vặt bán bảo hiểm giá rẻ là từ cộng tác viên của các đại lý. Nếu mua bảo hiểm ở lề đường, người mua dễ gặp rủi ro, thậm chí lừa đảo, vì khi gặp tai nạn, có thể bị doanh nghiệp bảo hiểm từ chối chi trả tiền bồi thường. Khách hàng nên mua bảo hiểm tại văn phòng của các doanh nghiệp bảo hiểm, bưu điện... để được đảm bảo quyền lợi khi có rủi ro xảy ra.
Đặc biệt, theo quy định về bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới, thông tin người đăng ký bảo hiểm phải được đăng ký trên hệ thống thông tin bảo hiểm. Thế nhưng tại các điểm bán BHXM trên vỉa hè, người bán chỉ lấy bút điền thông tin trực tiếp trên giấy chứng nhận bảo hiểm rồi đưa cho khách hàng, chứ không nhập vào hệ thống bảo hiểm.