(CATP) Mua mảnh đất và xây lên 2 căn nhà để ở và cho thuê, anh Nguyễn Thanh Trí (SN 1990, quê Vĩnh Long) sau đó đã cầm cố đất và nhà cho ngân hàng để vay vốn phát triển kinh doanh. Tuy nhiên 5 năm sau, hợp đồng mua bán này bất ngờ bị Tòa tuyên vô hiệu. Quyết định của Tòa đã vấp phải sự phản ứng trái chiều của các cơ quan chức năng, bởi không chỉ khiến anh Trí rơi vào nguy cơ trắng tay, mà phía ngân hàng cũng đứng ngồi không yên vì đang cầm cố thửa đất này để bảo đảm cho 2 khoản vay của "khổ chủ”.
Cùng 1 cấp tòa, riêng 2 nhận định
Năm 2018, ông Huỳnh Văn Thơm, Huỳnh Văn Năm (ở Phường 2, TP.Vĩnh Long) khởi kiện bà Huỳnh Thị Bích Vân (ngụ huyện Vũng Liêm, Vĩnh Long) về việc yêu cầu chia thừa kế quyền sử dụng đất. Tòa án nhân dân huyện Vũng Liêm giải quyết bằng bản án dân sự sơ thẩm số 48/2018/DS-ST ngày 14/12/2018 (Bản án sơ thẩm số 48). Theo đó, chấp nhận chia cho ông Năm phần đất thuộc thửa số 94, diện tích 118,9m² + chiết thửa số 95 diện tích 30,3m² và chia cho ông Thơm phần đất thuộc thửa số 57, diện tích 122,6m² + chiết thửa số 95 diện tích 129,5m² cùng tờ bản đồ số 44 (tại ấp Thái Bình, xã Thanh Bình, huyện Vũng Liêm, Vĩnh Long).
Không đồng ý, bà Vân kháng cáo. Tại bản án dân sự phúc thẩm số 152/2019/DS-PT ngày 11/9/2019 (Bản án phúc thẩm số 152), TAND tỉnh Vĩnh Long đã tuyên xử: Chấp nhận yêu cầu kháng cáo của bà Bích Vân, sửa bản án sơ thẩm theo hướng: Không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn, công nhận bà Vân được quyền quản lý, sử dụng phần đất tại các thửa 29, 57, 94, 95, 96.
Khi bản án dân sự phúc thẩm có hiệu lực, bà Vân đã chuyển nhượng các phần đất trên cho anh Nguyễn Thanh Trí (SN 1990, con rể bà Vân).
Sau đó, ông Thơm có đơn yêu cầu giám đốc thẩm và tại Quyết định giám đốc thẩm số 208/2020/DS-GĐT ngày 11/9/2020 đã quyết định: hủy Bản án phúc thẩm số 152 và giữ nguyên Bản án sơ thẩm số 48. Ông Thơm, ông Năm yêu cầu thi hành án buộc bà Vân phải có nghĩa vụ giao cho 2 ông phần đất đã được tòa tuyên chấp nhận chia. Do bà Vân đã chuyển nhượng các phần đất trên cho anh Trí nên không còn tài sản để thi hành theo bản án dân sự sơ thẩm ngày 14/12/2018 nên năm 2021 ông Thơm, ông Năm đã khởi kiện bà Vân.
Bà Vân bên mảnh đất đã chuyển nhượng từ 5 năm trước
Ngày 05/11/2021, TAND huyện Vũng Liêm có bản án số 71/2021/DS-ST, chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn; Buộc bị đơn là bà Vân phải có nghĩa vụ trả cho nguyên đơn là ông Năm số tiền hơn 3,7 tỷ đồng, trả cho ông Thơm số tiền hơn 6,3 tỷ đồng.
Do bà Vân không còn tài sản để thi hành án nên ông Thơm, ông Năm tiếp tục khởi kiện, yêu cầu vô hiệu hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất được công chứng ngày 18/9/2019 giữa vợ chồng bà Vân - ông Cao và anh Trí. TAND huyện Vũng Liêm sau đó đã tuyên xử chấp nhận yêu cầu khởi kiện của 2 nguyên đơn, vô hiệu hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất nêu trên.
Ngày 22/01/2024, TAND tỉnh Vĩnh Long đã có bản án dân sự phúc thẩm (số 19/2024/DS-PT). Theo đó, đã chấp nhận yêu cầu khởi kiện của các đồng nguyên đơn ông Huỳnh Văn Thơm và Huỳnh Văn Năm, tuyên vô hiệu hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất giữa bà Vân - ông Cao và anh Nguyễn Thanh Trí đối với thửa đất nêu trên.
Ngân hàng đứng ngồi không yên
Quyết định của TAND tỉnh Vĩnh Long đã vấp phải nhiều phản ứng trái chiều của người dân và cơ quan chức năng, bởi anh Nguyễn Thanh Trí nhận chuyển nhượng thửa đất của vợ chồng bà Vân, ông Cao là hoàn toàn hợp pháp. Trong quá trình sử dụng đất, anh Trí đã tháo dỡ 2 căn nhà cũ, xây dựng 2 căn nhà mới và đã cho ông Đỗ Văn Bình và bà Hồ Thị Vo thuê lại từ năm 2020. Hiện, anh Trí cũng đã thế chấp các thửa đất nêu trên cho ngân hàng để bảo đảm cho 2 khoản vay với tổng số tiền 2,9 tỷ đồng.
Cơ quan Thi hành án thông báo kết quả thẩm định giá thửa đất
Cùng với việc tuyên vô hiệu Hợp đồng chuyển nhượng, Bản án dân sự phúc thẩm số 19 cũng tuyên vô hiệu một phần hợp đồng cho vay và hợp đồng tín dụng được ký kết giữa ngân hàng với vợ chồng anh Nguyễn Thanh Trí, chị Nguyễn Thị Bích Hạnh; vô hiệu đối với phần tài sản bảo đảm thế chấp là quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với các thửa đất nêu trên. Quyết định này cũng khiến phía ngân hàng đang cầm cố các thửa đất để bảo đảm cho khoản vay của vợ chồng "khổ chủ” cũng như ngồi trên đống lửa.
Theo Luật sư Trần Hồ Nam, Công ty Luật TNHH MTV Trần Nam và Cộng Sự nhận định, kể từ khi bản án dân sự phúc thẩm có hiệu lực thì quyền dân sự đã được xác lập cho bà Vân. Bà Vân là người sử dụng đất hợp pháp thì có quyền chuyển nhượng quyền sử dụng đất cho anh Trí (theo quy định tại Khoản 1 Điều 167 Luật Đất đai năm 2013.
Không những thế, ngày 26/9/2019, anh Trí sau khi hoàn tất các thủ tục nhận chuyển nhượng, đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Theo quy định tại khoản 3 Điều 8 Bộ luật Dân sự 2015 thì quyền dân sự được xác lập từ Quyết định của Tòa án, cơ quan có thẩm quyền khác theo quy định của luật.
"Còn tại Khoản 2 Điều 133 Bộ luật Dân sự 2015 quy định: "Trường hợp giao dịch dân sự vô hiệu nhưng tài sản đã được đăng ký tại cơ quan Nhà nước có thẩm quyền, sau đó được chuyển giao bằng một giao dịch dân sự khác cho người thứ ba ngay tình và người này căn cứ vào việc đăng ký đó mà xác lập, thực hiện giao dịch thì giao dịch đó không bị vô hiệu. Bà Vân đã chuyển nhượng QSDĐ cho anh Trí và anh Trí đã được cơ quan Nhà Nước cấp GCNQSDĐ vào ngày 26/09/2019. Do đó, giao dịch của bà Vân và ông Trí đã được pháp luật thừa nhận và đúng quy định của pháp luật" - luật sư Trần Hồ Nam phân tích.
Quyết định này của TAND tỉnh Vĩnh Long hiện đang khiến dư luận tại địa phương, cũng như những người bị phán quyết này khiến quyền lợi hợp pháp bị ảnh hưởng bức xúc, không phục. Nhất là vụ kiện này kéo dài đã nhiều năm, qua nhiều cấp xét xử, quyết định không đồng nhất.
Được biết, hiện nay bà Huỳnh Thị Bích Vân đã có đơn gửi TAND cấp cao tại TPHCM, đề nghị kháng nghị Giám đốc thẩm đối với bản án số 19/2024/DS-PT của TAND tỉnh Vĩnh Long. Tuy nhiên, trong thời gian chờ kháng nghị giám đốc thẩm, bà Vân và những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan lại nhận được thông báo về việc yêu cầu thi hành án và xử lý tài sản để đảm bảo thi hành án của Chi cục THADS huyện Vũng Liêm. Điều này khiến cho những người trong cuộc có phản ứng, khi cho rằng bản án phúc thẩm đưa ra phán quyết chưa đảm bảo căn cứ pháp luật, việc thi hành án gấp rút sẽ dẫn tới quyền lợi hợp pháp bị ảnh hưởng.