TPHCM: Hậu quả khôn lường từ khai thác cát trái phép

Bà Nguyễn Thị Thanh Mỹ - Phó giám đốc Sở Tài Nguyên Môi trường, thông tin kết quả thực hiện đề án năm 2019-2022, TPHCM đã bắt và xử lý hơn 300 trường hợp khai thác, kinh doanh, vận chuyển cát không rõ nguồn gốc hợp pháp, tổng số tiền xử phạt vi phạm hành chính khoảng 6 tỷ đồng. Trong quá trình thực hiện đề án, các đơn vị đã gặp nhiều khó khăn.

Trong giai đoạn 2023-2026, đề án triển khai một số giải pháp, đó là tiếp tục kiểm soát nguồn gốc cát xây dựng, cát san lắp tại các bãi kinh doanh vật liệu xây dựng, đặc biệt là công tác quản lý hóa đơn thuế đối với việc mua bán cát, sỏi ngăn chặn hành vi mua hóa đơn, hợp thức hóa chứng từ. Tiếp tục mở rộng phạm vi các biện pháp nghiệp vụ, để kiểm tra, rà soát nguồn gốc cát san lấp, cát xây dựng của các dự án trên địa bàn TP. Tăng cường công tác phối hợp, chia sẻ thông tin giữa các địa phương đến xã, phường vùng giáp ranh với TP, tăng cường công tác phối hợp các lực lượng chức năng...

Thượng tá Phạm Văn Thắng - Phó Chỉ huy trưởng nghiệp vụ Bộ đội Biên phòng TPHCM, đánh giá thủ đoạn của các đối tượng rất tinh vi, thường khai thác cát từ 21 giờ hôm trước đến 4 giờ sáng hôm sau. Địa điểm khai thác thường chọn những vùng biển xa bờ từ 6 đến 10 hải lý và là địa bàn giáp ranh giữa TPHCM với tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, Tiền Giang, Bến Tre...

Để hợp thức hóa nguồn gốc cát, nhiều đối tượng sử dụng hóa đơn khống. Cụ thể, khi bị cơ quan chức năng kiểm tra, họ cung cấp các hóa đơn của các công ty doanh nghiệp có chức năng kinh doanh, mua bán vật liệu để trình và nhằm qua mặt cơ quan chức năng hoặc quay vòng hóa đơn, hoặc tìm cách hợp thức hóa bằng các hợp đồng mua bán vận chuyển cát có sẵn. Nhằm nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý hoạt động khoáng sản vùng giáp ranh với các tỉnh, TP đã đưa ra nhiều giải pháp để thực hiện, trong đó có việc ngăn chặn thủ đoạn của những đối tượng mua bán hóa đơn để hợp thức hóa nguồn gốc cát.

Phó giám đốc Sở Tài Nguyên Môi trường Nguyễn Thị Thanh Mỹ

Đại diện Phòng Cảnh sát môi trường (Công an TPHCM) cho biết, thời gian tới đơn vị sẽ thực hiện tốt Quy chế phối hợp, thiết lập "đường dây nóng" với các tỉnh. Việc này nhằm thu thập thông tin, tài liệu về hoạt động của các mỏ khoáng sản đã được cấp phép, trữ lượng được cấp quyền khai thác, phương tiện vận chuyển, đơn vị tiêu thụ... để triển khai các biện pháp nghiệp vụ, tăng cường công tác nắm tình hình, kịp thời phát hiện các phương thức, thủ đoạn mua bán hóa đơn để hợp thức hóa nguồn gốc cát trái phép.

Đồng thời, chỉ đạo Công an các đơn vị tăng cường phối hợp với các cơ quan chức năng thuộc Sở Kế hoạch Đầu tư, Cục Thuế, Sở TNMT thường xuyên trao đổi, cung cấp thông tin về tình hình hoạt động và việc kê khai nộp thuế tài nguyên, thuế thu nhập doanh nghiệp và việc xuất hóa đơn giá trị gia tăng của doanh nghiệp liên quan đến việc cung cấp cát san lấp, cát xây dựng cho các dự án, công trình xây dựng, bến bãi kinh doanh cát trên địa bàn TP.

Tang vật khai thác cát trái phép

Ông Ngô Minh Châu - Phó Chủ tịch UBND TPHCM, cho biết trữ lượng nguồn cát xây dựng, cát san lấp không đủ phục vụ nhu cầu xây dựng trên địa bàn thành phố và các tỉnh lân cận, chênh lệch rất lớn giữa nhu cầu sử dụng và nguồn cung ứng. Một số quy định pháp luật về khoáng sản còn nhiều kẽ hở, quy định xử phạt đối với hành vi khai thác cát trái phép còn nhẹ, chưa đủ sức răn đe; các phương tiện và trang thiết bị phục vụ công tác kiểm tra, truy bắt các đối tượng khai thác cát trái phép còn thiếu và không đáp ứng được trong điều kiện địa hình, thời tiết phức tạp... Do vậy, tình trạng khai thác cát trái phép trên địa bàn TP diễn ra dai dẳng và chưa xử lý dứt điểm.

Theo ông Ngô Minh Châu, hoạt động khai thác cát, kinh doanh cát trái phép được đánh giá là siêu lợi nhuận, kinh phí đầu tư không nhiều. Vì vậy, các đối tượng khai thác cát trái phép dùng mọi thủ đoạn để đối phó với lực lượng chức năng, sẵn sàng chống trả quyết liệt, đánh chìm phương tiện để tẩu thoát, gây khó khăn cho công tác quản lý. "Hậu quả khai thác cát trái phép làm thất thoát tài nguyên, gây ra tình trạng xói mòn, sạt lở bờ sông, tác động xấu công trình ven bờ, gây nguy hiểm đến tính mạng, tài sản người dân" - ông Ngô Minh Châu nói.

Phó Chủ tịch UBND TPHCM nhận định, mặc dù gặp nhiều khó khăn trong quá trình triển khai đề án nhưng việc triển khai cũng đạt được thành tựu nhất định trong 3 năm qua.