ẢNH HƯỞNG TỪ SỨC KHỎE ĐẾN KIẾN THỨC
Thời gian qua, các cơ quan chức năng đã phát hiện, xử lý nhiều trường hợp liên quan đến SGK giả. Dẫu vậy vẫn có hiện tượng SGK giả được bày bán, trà trộn với sách thật trong một số hiệu sách và các sàn thương mại điện tử. Đối với HS khi mua phải SGK giả, các em sẽ không được sử dụng (SD) những cuốn SGK chất lượng, được bảo hộ nguồn gốc từ các nhà xuất bản (NXB). Hình ảnh, nội dung trong sách bị nhòe, mờ, không rõ nét dẫn đến việc thị lực suy giảm nếu SD sách kém chất lượng trong thời gian dài. Ngoài ra, chất lượng giấy và mực in của sách giả không bảo đảm, làm ảnh hưởng đến sức khỏe HS.
Những cuốn SGK giả hầu hết đều là sản phẩm sao chụp (scan/photo) rồi in lại với nội dung, cách thức trình bày giống sách thật. Tuy nhiên, có tình trạng một số nội dung trong sách giả được đánh máy, nhập liệu và dựng lại hình ảnh nhưng chưa qua các khâu kiểm duyệt như sách thật nên khó tránh khỏi việc sai lệch kiến thức.
Đặc biệt, với những đầu SGK có tích hợp kho học liệu trực tuyến đi kèm thì khi mua nhầm sách giả, sách in lậu, HS không thể kích hoạt và SD hệ thống học liệu, ứng dụng bổ trợ cần thiết cho học tập. Ví dụ, khi cào mã thẻ trên mỗi quyển SGK Tiếng Anh Global Success và kích hoạt thành công Hệ sinh thái Học liệu số hoclieu.vn đi kèm, HS sẽ được SD những tiện ích như sách điện tử với hệ thống gợi ý đáp án, âm thanh, hình ảnh động, video, trò chơi trực quan, sinh động; toàn bộ file audio theo từng đơn vị bài học của Sách HS và Sách bài tập Tiếng Anh Global Success; hệ thống video hướng dẫn phát âm theo bảng phiên âm quốc tế IPA (International Phonetic Alphabet) cùng hệ thống video hoạt hình (dành cho cấp tiểu học)...
Chia sẻ với phóng viên, chị Trần Thị Kim Hạnh - phụ huynh (PH) có con đang theo học tại 1 trường tiểu học ở Q12 - phản ánh: Chị mua 5 cuốn sách Tiếng Anh tại 1 nhà sách có tiếng trong khu vực. Khi làm theo hướng dẫn, chị mới phát hiện cả 5 cuốn đều có chung mã kích hoạt. Sau khi gọi điện thoại đến đường dây nóng của NXB Giáo dục Việt Nam, chị mới biết đã mua nhầm sách giả.
Sai kiến thức, chất lượng sách kém, không có tiện ích và tài nguyên hỗ trợ học tập đi kèm là những tác hại rõ ràng của SGK giả. Như vậy, dù vô tình hay cố ý sử dụng SGK giả thì hậu quả, thiệt hại mà các em HS gánh chịu thật sự khôn lường!
PHƯƠNG THỨC PHÁT HÀNH SÁCH IN LẬU
Các đối tượng in lậu thường chào bán sách lậu với giá rất rẻ/chiết khấu cao (do không phải trả chi phí bản quyền, nhuận bút, phí quản lý..., đặc biệt là trốn thuế) để kích thích các nhà sách, đơn vị, cơ sở phát hành nhận sách in lậu bán chung với sách thật để người tiêu dùng mua, mang về SD tưởng lầm là sách thật, làm ảnh hưởng lớn tới uy tín của các NXB.
Các nhà sách, đơn vị, cơ sở kinh doanh sách in lậu, sách giả thường mua số lượng nhỏ sách thật của các đơn vị thành viên và Công ty Sách - Thiết bị trường học tại các tỉnh, thành phố thuộc hệ thống phát hành sách của các NXB với đầy đủ hóa đơn chứng từ, sau đó kèm vào, trà trộn lượng lớn sách in lậu, sách giả để đưa xuống các cửa hàng và cơ sở giáo dục nhằm qua mặt cơ quan chức năng rồi bán cho người SD.
LÀM SAO PHÂN BIỆT SÁCH GIÁO KHOA THẬT - GIẢ?
Đầu tiên, PH và HS có thể dựa vào chất lượng in ấn để phân biệt. Chi phí làm SGK giả chắc chắn sẽ thấp hơn nhiều so với giá thành thực tế của cuốn sách. Ngoài việc không phải thực hiện quy trình xuất bản theo quy định, không trả chi phí bản quyền theo Luật Sở hữu trí tuệ cho tác giả thì chất lượng in ấn cũng là yếu tố giúp chi phí làm sách giả thấp hơn sách thật.
Mỗi cuốn sách của NXB Giáo dục Việt Nam sẽ được cấp 1 mã định danh riêng. Phụ huynh/học sinh cào nhẹ lớp nhũ bạc trên tem, quét mã QR để xác thực nguồn gốc sản phẩm trước khi sử dụng
Sách giáo khoa giả thường chỉ được scan/photo, gõ lại nội dung trong sách thật và in ấn kém chất lượng hơn sách thật, dẫn đến các phần tử in thường bị nhòe mực, vỡ, đứt nét; phần hình ảnh sao chụp tối và mờ hơn, màu sắc không đồng đều. Nếu chú ý vào độ đậm và tính sắc sảo của chữ in, hình ảnh trên trang giấy, người SD có thể nhận biết được cuốn nào là sách giả, cuốn nào là sách thật.
Tiếp đó, dựa vào chất lượng giấy in và kỹ thuật đóng sách. Để tinh giản chi phí sản xuất và tăng lợi nhuận một cách tối đa, các cơ sở in lậu sẽ lựa chọn loại giấy xấu hơn, mỏng hơn, kém chất lượng. Tất cả điều này làm giá thành cuốn sách thấp hơn. Giấy này thường không được SD trong các nhà in chất lượng vì mỏng, không bảo đảm, mực dễ lem. Vì vậy, sách giả khi cầm trên tay sẽ có cảm giác mềm hơn và không chắc tay như sách thật.
Bên cạnh chất lượng in ấn, những cuốn SGK giả cũng có thể được nhận biết thông qua mức độ chỉn chu khi đóng sách. Sách giả thường bị cắt xén, khổ nhỏ hơn so với sách thật, đóng gáy cẩu thả, gáy sách mỏng dễ bị bong rời các trang, thiếu trang.
Sách thật và sách giả cũng có thể phân biệt bằng các loại tem, mã thẻ cào trên bìa. Để bảo hộ bản quyền cho các sản phẩm chính thống và bảo vệ người tiêu dùng, NXB Giáo dục Việt Nam đã nghiên cứu, phát hành tem chống sách giả. Tem được in ở bìa 4 của sách, mỗi cuốn SGK sẽ được định danh 1 mã code riêng bằng công nghệ bảo mật tiên tiến.
Cũng theo NXB Giáo dục Việt Nam, từ tháng 6 trở lại đây đã tiếp nhận nhiều thông tin, phản ánh từ người tiêu dùng (PH/HS/GV) về việc mua nhầm sách giả/sách in lậu dẫn đến hậu quả không kích hoạt được sách điện tử.
Sách giả, sách in lậu đã tồn tại từ lâu, tuy nhiên việc cảnh báo, nhận biết dành cho người SD còn gặp nhiều khó khăn bởi thói quen mua sắm cũng như hình thức của sách giả còn tinh vi và thay đổi theo thời gian.
Cơ quan chức năng tiêu hủy sách giáo khoa giả, sách in lậu tại tỉnh Cà Mau trước năm học 2023 - 2024
Theo NXB, để ngăn SGK giả tràn lan không chỉ cần sự vào cuộc quyết liệt của các cơ quan chức năng mà còn cần sự "tỉnh táo", thông thái và sự ủng hộ của chính người SD. Để bảo vệ quyền lợi của chính mình, lời khuyên dành cho các vị PH và các em HS khi lựa chọn mua SGK như sau:
Phụ huynh/học sinh trên địa bàn tỉnh/thành phố nên tham khảo đặt mua sách tại trường học - cơ sở giáo dục mà con em đang theo học, hoặc lựa chọn các đơn vị phát hành SGK trực thuộc NXB Giáo dục Việt Nam như Công ty CP Đầu tư và Phát triển Giáo dục, Công ty Sách - Thiết bị trường học tại địa phương và Hệ thống nhà sách FAHASA trên toàn quốc. Ngoài ra, không nên mua sách từ các nguồn trôi nổi trên thị trường, nhất là ở các vùng nông thôn hay địa bàn mà các đối tượng buôn bán sách giả thường hướng tới. Khi phát hiện mua phải sách giả hãy liên hệ ngay với Đội Quản lý thị trường hoặc Công an trong khu vực để ngăn chặn hành vi vi phạm.
Thực hiện theo đúng quy định của Nhà nước, để bảo đảm nguồn SGK chất lượng cho các em HS, NXB Giáo dục Việt Nam sẽ tiếp tục phối hợp với các ban ngành liên quan kiểm tra các mặt hàng SGK, sách Tiếng Anh, xuất bản phẩm..., từ đó kịp thời phát hiện, ngăn chặn đối với các cơ sở kinh doanh buôn bán SGK, xuất bản phẩm... không rõ nguồn gốc, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của người tiêu dùng.