Chim trời tắt tiếng
Khi cơ quan chức năng tăng cường kiểm tra, xử lý các trường hợp tàng trữ, vận chuyển, buôn bán ĐVHD ngoài thị trường thì nhiều đối tượng liền chuyển lên MXH hoạt động.
Một tài khoản Facebook có tên "Chim trời miền Tây TPHCM" rao: "Nay em có tu hú, ai muốn trải nghiệm bịa tu hú (món tu hú nướng mọi chấm muối ớt) thì alo em. Cuối mùa có thêm nhiều đặc sản: thịt nai nóng, tổ nhộng ong bò vẽ, dế cơm, châu chấu chôm, rắn mối, chim se sẻ, vạc đồng, cò đồng, cúm núm, chim tạp, bìm bịp, nhím..., cam kết hàng tươi ngon, chất lượng tốt, nói không với thịt đông lạnh. Ship 30k (30 ngàn đồng), mua 3kg trở lên miễn phí ship". Đi kèm với những lời mời chào là hình ảnh của hàng trăm con chim trời bị vặt lông trụi lủi cùng nhiều khay đặc sản đồng quê chờ khách mua.
Mặc dù bị cấm nhưng nhiều loại chim trời, thú rừng được rao bán nhan nhản trên MXH
Bỏ hàng trăm con chim se sẻ vào 2 chiếc rổ nhựa to tướng, tài khoản Facebook "Duy Quang Tran" vừa quay cảnh những con chim tội nghiệp bị nhổ lông vừa livetreams: "Chiều nay em tiếp tục có se sẻ nha cô, chú, anh, chị. Hàng tươi sống chứ em không bán hàng lạnh. Se sẻ em bán mỗi ngày, anh, em nào muốn ăn thì alo đặt hàng qua số 0334656xxx". Ngoài buôn bán chim chóc, tài khoản này còn đăng tải hàng loạt hình ảnh về sóc dừa, dơi sen, rắn và nhiều loại đặc sản đồng quê khác.
Là cơ sở chuyên kinh doanh đặc sản đồng quê, tài khoản "Hoa xương rồng" thường xuyên quay cảnh hàng trăm con chim trời như: cúm núm, trích cồ, cuốc... bị làm thịt hoặc bị nhốt trong những chiếc lồng tù túng. Nhiều con còn khỏe mạnh, nhưng nhiều con đã yếu ớt, lông lá tả tơi. Trong một livetreams chào bán chim trời, chủ tài khoản khoe: "Sáng nay người ta mới đem đến 15 con trích cồ, anh em nào dùng thì alo qua Zalo 0382989xxx, giá 250k/con, shop đóng thùng gửi tận nhà, hàng thiên nhiên em có mỗi ngày".
Tương tư, tài khoản Facebook "Thiên đường món ngon" quảng cáo: "Bạn thèm món nhậu, bạn cần món ăn lạ miệng cho bữa cơm gia đình? Chúng tôi có chim sẻ tự nhiên, chuẩn sạch, ngon giòn, thơm, chỉ cần đặt là có ngay. Hàng tươi sống bán theo con. Nhận hàng kiểm tra rồi thanh toán". Tài khoản "Trần Minh Giang" chuyên đặc sản vùng miền đăng tải công khai nhiều hình ảnh về các loại chim: cúm núm, giẽ giun, trích cồ... Có con đã làm sạch lông, có con vẫn còn sống. Khách có nhu cầu mua, chỉ cần alo là ship tận nhà.
Để tăng độ sống động trong buôn bán, nhiều tài khoản Facebook còn quay lại cảnh săn bắt, bẫy chim ngoài tự nhiên. Ngoài lời quảng cáo và ảnh chụp một số loại đặc sản đồng quê, tài khoản "đặc sản miền Tây" còn đăng nhiều video ghi lại cảnh trực tiếp săn bắt, bẫy chim trời. Một video xuất hiện trên tài khoản này được một người đàn ông giới thiệu: "Hôm nay cậu cháu em đi thăm bẫy cúm núm. Bẫy này tụi em đặt ban đêm, bây giờ bắt đầu thăm".
Nhiều tài khoản MXH còn đăng video ghi lại cảnh săn bắt, bẫy chim trời và thú rừng
Hai người đàn ông đi được vài bước chân thì họ bắt lên một con cúm núm bị dính bẫy. Một lúc sau, họ lôi từ trong chiếc túi lưới ra một "chùm" gồm 4 cúm núm bị buộc chân lại với nhau rồi khoe: "Đây là thành quả một đêm của tụi em". Sau đó, họ đưa 2 con cúm núm đã vặt lông lên ngọn lửa đang cháy để nướng mọi. Vừa nướng, người quay video vừa giới thiệu: "Mọi người ở Sài Gòn muốn ăn cúm núm thì nhắn tin cho em. Em có giao cúm núm sống. Hôm nay mình đặt hàng thì trưa mai nhận hàng".
Liên hệ với số điện thoại 0898991xxx ở quận Tân Bình (cũ), chúng tôi được người bán cho biết, bữa nay cửa hàng có tu hú, gà nước, vạc. Tu hú giá 150.000 đồng/con, gà nước 550.000 đồng/kg, vạc 280.000/kg. Tài khoản "Thu Thanh" chuyên bán đặc sản theo mùa đưa bảng giá: cò lép 160k/10 con; chim én 45k/10 con; 50 con chèo bẻo giá 22k/con; nhím thịt từ 9-12kg/con, nhận gửi hàng đi các tỉnh thành.
Tiếp tục liên hệ với số điện thoại 0777072xxx chuyên kinh doanh các loại chim trời thì được biết: tu hú 140.000 đồng/con từ 1,8-2 lạng; cúm núm giá 530 ngàn đồng/kg; vạc, giá hơn 100 đồng/con đã làm sạch lông, miễn phí ship. Chúng tôi cho rằng giá như vậy là đắt, người bán giải thích đây là hàng người ta săn bắt hoàn toàn tự nhiên nên giá bán hơi cao.
Thú rừng chảy máu
Bên cạnh chim trời, MXH cũng là mảnh đất màu mỡ cho nhiều người buôn bán các loại thịt thú rừng từ bình dân đến quý hiếm.
Chủ tài khoản Facebook có tên "Bảo nhi food0949861320ct" quảng cáo: "Hiện đang em có hoẵng giá 350k/kg. Theo chủ tài khoản: "Hàng này không nuôi được nên đừng bác nào hỏi là nuôi à. Thịt tươi tận tay không bán sống. Kiểm tra ưng ý, ngon thì thanh toán qua xe. Nội thành ship từ 1 ký, ngoại thành hoặc tỉnh từ 3 ký”. Đi đôi với những lời quảng cáo chắc như đinh hàng chuẩn rừng 100% là hình ảnh đau lòng của những chú hoẵng từ lúc bị bắt cho đến khi cạo lông, đem đi thui, giết mổ, xả thịt... Ngoài hoẵng, chủ tài khoảng còn đăng hàng loạt hình ảnh về chim cò, thú rừng, rắn... bị nuôi nhốt hoặc đang giết mổ.
Một cá nhân ở Bắc Ninh bị xử phạt vì đăng 11 bài quảng cáo bán chim trái phép trên MXH
Tài khoản "Tây Nguyên Food" thông báo: "Sáng mai em có đặc sản chim rừng gồm: tu hú, bìm bịp, gà nước, cuốc, se sẻ, le le, cu đất, cu ngói có thể làm các món: nướng nguyên con, rô ti, xào sả ớt, hấp xôi... Ship nhanh Sài Gòn, Bình Dương, Biên Hòa. Khách có nhu cầu đặt, liên hệ Zalo: 0898.99.1692. Bên cạnh chim chóc, chủ tài khoản còn chia sẻ hàng chục hình ảnh về thú rừng bị sẻ thịt không thương tiếc. Liên hệ với số điện thoại 0777152xxx chuyên bán thịt thú rừng, chúng tôi được người bán báo giá: nhím 750.000 đồng/kg, nai 380.000 đồng/kg, cheo 1,7 triệu đồng/kg chưa sơ chế, chồn hương 1,5 triệu đồng/kg... miễn phí ship.
Bên cạnh buôn bán, nhiều tài khoản còn quay cảnh săn bắt thú rừng rồi công khai đăng lên MXH. Chiều 03/11/2025, tài khoản Facebook có tên "Bẫy chim bìm bịp" đăng video ghi lại cảnh đi thăm bẫy thú. Đó là hình ảnh một con chồn khá to bị dính bẫy quằn quại kêu gào. Người đi thăm bẫy tìm cách thu hồi chiến lợi phẩm, đồng thời không quên quảng cáo về bẫy đánh chồn. Khách có nhu cầu mua bẫy thì alo qua số điện thoại 0865002xxx, bên cơ sở sẽ lên đơn gửi hàng đến tận nơi.
Tương tự, tài khoản Facebook có tên "Trùm sỉ lẻ đồ rừng" có 4,9 ngàn người theo dõi chuyên cung cấp nấu lên mâm phục vụ giao tận nhà các đặc sản đồ rừng như chồn hương, dúi, nhím, don..., đăng tải hàng loạt hình ảnh thịt thú rừng. Có loại vừa được giết mổ, có loại đang sơ chế, tẩm ướp, có loại đã được nấu nướng, lên mâm sẵn.
Ngoài các tài khoản trên, MXH còn có hàng trăm tài khoản khác công khai săn bắt, buôn bán chim trời, thịt thú rừng một cách công khai. Anh Hồ Thanh Tùng, chủ một trang trại ở Đồng Nai Cho biết: "Những tài khoản MXH công khai buôn bán, săn bắt ĐVHD trên MXH đều có dấu hiệu vi phạm pháp luật. Họ có địa chỉ, số điện thoại, hành vi vi phạm cụ thể. Do đó, bên cạnh việc kiểm tra, xử lý ở ngoài thị trường, cơ quan chức năng cần tăng cường xử lý việc kinh doanh, buôn bán ĐVHD trên không gian mạng.
Theo Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên (ENV), từ tháng 01/2019 đến tháng 8/2025, ENV ghi nhận tổng cộng 4.728 vụ việc, với 13.947 vi phạm liên quan đến các loài chim hoang dã và di cư trên toàn quốc. Trong 3.552 vụ quảng cáo và buôn bán được ENV ghi nhận, số lượng chim hoang dã lên tới 615.741 con. Có tới 66,3% số vụ quảng cáo, buôn bán chim hoang dã bản địa và di cư được phát hiện trên Internet. Trong đó, MXH Facebook chiếm tỷ trọng áp đảo với 91,9% các vụ vi phạm trực tuyến được ghi nhận trên nền tảng này. Những con số "biết nói" này cho thấy sự tàn phá hệ sinh thái nghiêm trọng từ hoạt động quảng cáo, buôn bán chim hoang dã, đặc biệt trên không gian MXH.
Mới đây, ngày 21/10/2025, Hạt Kiểm lâm liên xã Sơn Động (tỉnh Bắc) Ninh đã xử phạt 13.750.000 đồng đối với một cá nhân đăng 11 bài quảng cáo bán chim trái phép trên MXH. Bên cạnh việc xử phạt, đối tượng bị buộc gỡ bỏ toàn bộ nội dung vi phạm trên các trang cá nhân. Trước đó, từ năm 2021, tài khoản MXH này đã rao bán chim họa mi với số lượng lên đến hàng trăm con.
Theo quy định của pháp luật, bắt đầu từ năm 2025, hành vi buôn bán chim trời và động vật hoang dã trên mạng xã hội sẽ bị xử lý nghiêm, bao gồm phạt tiền lên đến 300 triệu đồng đối với cá nhân, tùy theo quy định của pháp luật. Các hình thức xử lý có thể bao gồm xử phạt vi phạm hành chính hoặc xử lý hình sự về tội "vi phạm quy định về bảo vệ ĐVHD" theo Điều 234 Bộ luật Hình sự.