Tộc người này gồm nhiều thành phần từ các chiến binh, thương nhân, cướp biển, đến những người nông dân từ nơi phát nguyên là bán đảo Scandinavia (nay là các nước Phần Lan, Na Uy, Thụy Điển, Đan Mạch) tỏa đi các hướng khác nhau từ đông sang tây theo những luồng di cư, rồi sau cùng hiện diện trên khắp châu Âu tạo nên một thời đại huy hoàng mà lịch sử gọi là Thời đại Viking.
Khi nhắc đến người Viking, người ta ấn tượng nhất với vai trò chiến binh và cướp biển. Với tài nghệ đi biển điêu luyện, người Viking đã chế tạo ra những loại thuyền dài làm từ gỗ cây sồi. Theo National Geographic, thuyền này được thiết kế gồm khoang chứa các tảng đá lớn đặt ở hai bên mạn thuyền để giữ thăng bằng phương tiện trước phong ba bão táp kết hợp với khoang chứa vũ khí ở hai bên.
Một cuốn sách viết về những chuyến thám hiểm bằng thuyền của người Viking - Ảnh: Oxford University Press
Bằng những chiếc thuyền gỗ sồi vững chắc, người Viking đã dong buồm trên khắp các vùng biển châu Âu. Đến những vùng đất nào trù phú, họ dừng lại xâm chiếm, cướp bóc. Những luồng người Viking cứ thế từ Bắc Âu tỏa đi khắp các hướng, đến định cư ở những vùng đất mới chiếm được ở Anh, Pháp, vùng biển Baltic, Nga cho đến bán đảo Iberia (ngày nay là Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha), thậm chí vượt Đại Tây Dương đến Châu Mỹ trước cả nhà thám hiểm Christopher Columbus đến 500 năm mà nay dấu tích vẫn còn lưu lại ở Canada.
Một chiến thuyền của người Viking được khai quật năm 1880, hiện đang được lưu giữ ở Bảo tàng Văn hóa Lịch sử của Đại học Oslo (Na Uy) - Ảnh: ROBERT CLARK/ National Geographic
Người Viking đã để lại dấu ấn đậm nét nhất ở Anh và Ireland với các chuyến viễn chinh của họ từ Đan Mạch đến những vùng đất này. Trong khi một nhóm khác xuất phát từ Thụy Điển đã đi theo những chuyến hải trình đến Nga. Nhánh còn lại của người Viking từ Na Uy đã du hành đến Scotland, Iceland và đảo Greenland (Đan Mạch).
Các thôn làng mà những nhóm người Viking thiết lập ban đầu trên khắp Châu Âu sau đó đã trở thành những quốc gia trung cổ của lục địa già. Theo sử sách ghi lại, người Viking bắt đầu các chuyến thảo phạt của mình từ nước Anh vào năm 793 với việc tấn công vào đảo Lindisfarn. Sau đó, tộc người này bắt đầu chiếm đóng nước Anh trong giai đoạn 793 đến 850. Có lúc nước Anh phải chia đôi với phần phía bắc thuộc về người Viking.
Thiết lập được những căn cứ vững chắc trên đất liền, người Viking bắt đầu chuyển trọng tâm sang chiếm đóng và cướp bóc, chinh phục những vùng đất mới bằng những chiến thuyền gỗ sồi có mái chèo, trang bị vũ khí tập hợp thành những hạm đội hùng mạnh. Miền tây Ireland rồi dần dần đến các bờ biển phía bắc và phía tây của đảo này cũng bị người Viking chiếm đóng trong giai đoạn từ 795 đến 840. Sau đó Ireland nằm trọn trong tay những chiến binh Viking hùng dũng.
Một thanh kiếm nghi của người Viking được khai quật ở Gnezdovo - Nga, hiện đang được lưu giữ ở Bảo tàng lịch sử Moscow - Ảnh: ROBERT CLARK/ National Geographic
Từ thế kỷ thứ 10, vương quốc Đan Mạch trở nên hùng mạnh (vương quốc của người Viking) với hàng loạt đời vua từ Svend Tveskæg đến Knud II chiếm đóng nước Anh, cho đến năm 1066 khi triều đại Viking đến hồi cáo chung.
Tây Âu cũng trở thành “nạn nhân” trong các đợt chinh phạt của người Viking, mở màn bằng việc vua Đan Mạch Godfred tổ chức tấn công thị trấn thương cảng Reric ở phía nam vùng biển Baltic. Sau khi vấp phải phản công của vua xứ này là Charlemagne, người Viking mới rút lui. Lần lượt năm 810, người Viking Đan Mạch lại xua chiến thuyền đến vùng Friesland (Hà Lan) cướp phá. Các đời vua sau của tộc người này như Horik, Sigfred hay tù trưởng Rollo tiếp tục phát huy “truyền thống” huy động các đạo quân thuyền chiến sát phạt các vùng đất nay là Pháp, Đức. Các dòng dõi của tộc người này sau đó tiếp tục đánh xuống những khu vực thuộc miền nam Châu Âu như Ý, sang phía đông tận vùng Đông Âu như Nga, hay lan đến cả những vùng đất khác như Bắc Phi, Tây Á, mà điển hình là thành phố Jerusalem.
Các đạo quân người Viking mạnh đến nỗi có lúc giữa nhóm Viking này với nhóm Viking kia mới có thể chỏi lại nhau.Sức mạnh của tộc người này đã được tái hiện trong bộ phim dài nhiều tập Vikings (Những người Viking. Tên tiếng Việt: Huyền thoại Viking) thu hút người xem khắp nơi trên toàn cầu.
Nổi bật nhất trong giai thoại của người Viking là khả năng đồng hóa về văn hóa (điều này có thể thấy ở những dân tộc khác như người Hán hay người Mông Cổ). Đến nay, nhiều từ cổ trong tiếng Anh vẫn còn gốc gác của ngôn ngữ vùng Scandinavia (nơi phát nguyên của tộc người Viking).
Một trong những giai thoại nổi bật nhất của tộc người này là năm 911, vua Pháp khi đó là Charles III phải cắn răng nhượng một phần đất của vương quốc cho tù trưởng Viking Đan Mạch Rollo để ông đồng ý giúp đánh đuổi một nhóm Viking khác. Vùng đất bị nhượng lại cho người Viking thời đó nay là vùng Normandy của Pháp (tên Normandy có ý nghĩa là vùng đất của “những người đàn ông đến từ phương Bắc”, nằm ở vùng tây bắc nước Pháp). Vùng đất này nằm đối diện qua eo biển Anh (English Channel) nơi vùng phía bắc Anh lúc đó đang nằm trong tay người Viking.
Trước đó vào năm 845, thủ lĩnh người Viking khi đó là Ragnar đã tấn công Paris (Pháp) bằng hạm đội thuyền chiến gồm 120 tàu từ bắc Đại Tây Dương ngược sông Seine vào Paris. Phát hoảng với sức mạnh quân sự của tộc người này vua Pháp khi đó là Charles II phải mang số hiện kim tương đương với 50 triệu USD (thời giá hiện nay) dâng cho đoàn tàu chiến này để họ rút đi.
Mũ giáp của một thủ lĩnh Viking được khai quật và trưng bày ở bảo tàng Đại học UPPSALA (Thụy Điển) - Ảnh: ROBERT CLARK/ National Geographic
Như vậy, chiến lợi phẩm là điều mà người Viking hướng đến: chinh phạt những vùng đất trù phú ---> chiếm làm nơi thiết đặt căn cứ ---> từ nơi mới dong tàu chiến chinh phạt tiếp ---> cướp chiến lợi phẩm là tiền vàng ---> rút đi nếu được cống nạp.Với người Viking, những khoản cống nộp (họ gọi là Danegeld – Tiền chuộc của người Dane) là vô cùng quan trọng.
Theo phát họa về những người đàn ông Viking là chiến binh đi trên các con thuyền để chinh phạt trong phim ảnh, các truyện truyền thuyết dân gian thì đó là những người cao lớn, vạm vỡ, để râu rậm kiểu quai nón, đầu đội mũ sắt khi xông trận, tay cầm kiếm sắt và khiêng sắt hiên ngang đứng trên các chiến thuyền gỗ sồi lướt qua các vùng biển, khi thấy vùng đất nào “trù phú”, họ sẽ tấp thuyền vào, đổ bộ lên bờ để đánh chiếm, cướp bóc, bắt dân vùng đó cống nạp. Cơn hãi hùng người Viking gây ra nhanh chóng lan khắp châu Âu vì vị trí của lục địa già này 3 mặt đều giáp biển.
Chân dung về những chiến binh người Viking với đầu đội mũ sắt, thân mang áo giáp cầm khiêng - Ảnh: David Guttenfelder/ National Geographic
Nếu vó ngựa của quân Mông Cổ thảo phạt trên đất liền ở phía đông thì người Viking khiến những vùng biển phía tây “dậy sóng”. Khi ra trận chỉ người chỉ huy dùng kiếm, còn lại dùng rìu hay giáo nhọn.
Mới đây vào tháng 10-2015, CNN đưa tin một người đàn ông Na Uy tên Goran Olsen khi leo núi đã bất ngờ nhặt được một thanh kiếm cổ, cách thủ đô Oslo 200km. Khi phân tích niên đại, thanh kiếm trên được cho được rèn cách đây khoảng 750 đến 800 năm, trùng vào thời đại Viking khi những cuộc thảo phạt của tộc người này bắt đầu.
Thanh kiếm phát hiện ở Na Uy năm 2015 nghi của một chiến binh người Viking - Ảnh: CNN
(còn tiếp)