Người anh hùng của Serbia sau 101 năm

Ngày 28-07-1914 đế quốc Áo-Hung tuyên chiến với Serbia (Serbie). Đại chiến thế giới thứ nhất, làm tan rã các đế quốc vương triều, chỉ chấm dứt vào ngày 11-11-1918.

Tượng đồng Gravilo Princip tại Belgrad, khánh thành sau 101 năm, ngày 28-06-2015

Cuộc ám sát này nổi tiếng trong lịch sử loài người vì nó đã làm bùng nổ cuộc "khủng hoảng tháng 7" năm 1914 rồi trở thành nguyên do trực tiếp mở đầu cho Đại thế chiến thế giới lần thứ nhất (1914-1918).

Tổng thống Tomislav Nikolic tuyên bố trong buổi lễ:  "Ngày nay chúng ta không sợ sự thật lịch sử. Gavrilo Princip là một người anh hùng, một biểu tượng cho lý tưởng Tự do, người đã giết một kẻ hung ác, người đã trở thành cột trụ cho ý tưởng châu Âu giải phóng áp bức nô lệ...Những quốc gia khác muốn nghĩ gì thì tùy ý họ."

Góc của ngôi nhà phía bên tay trái, nơi xảy ra vụ ám sát ông bà Đại công tước Franz Ferdinand tại Sarajevo, Serbie

Cuộc ám sát Franz Ferdinand được xem là hành động của nhóm cách mạng bí mật "Mlada Bosna“ (Thanh Niên Bosna) liên kết với cơ quan tình báo quân đội chính thức của Serbia (Serbie) trong mục đích giải thoát Bosnie-Herzegowina khỏi sự cai trị của vương triều Áo-Hung, để rồi kết hợp khu vực này vào sự lãnh đạo của Serbie.

Nhóm nhận nhiệm vụ ám sát, từ viên sĩ quan thủ lĩnh kế hoạch Milan Ciganović của cơ quan tình báo quân đội Serbie, gồm có ba người trẻ: Gavrilo Princip, 19 tuổi, Nedeljko Čabrinović, 19 tuổi học nghề in, và Trifun "Trifko" Grabež, 18 tuổi, học sinh.

Họ được huấn luyện bắn súng và được trang bị vũ khí, đạn dược và 6 quả bom. Một tháng trước cuộc viếng thăm của ông bà Đại công tước Franz Ferdinand tại Sarajevo, nhân ngày kỷ niệm ngày cưới của chính ông bà Đại công tước, nhóm ba người này di chuyển từ Tuzla đến Sarajevo. Tại đây, họ có thêm sự ủng hộ của những nhóm khác.

Đoàn xe của Đại công tước Franz Ferdinand gồm có 6 chiếc nối đuôi nhau. Chiếc xe của ông bà Đại công tước đi thứ hai.

Kế hoạch ám sát thất bại ngay bước đầu tiên vì người phải ném quả bom thứ nhất, tên là Mehmedbašić, lại không nhận ra chiếc xe có ông bà Đại công tước. Người ám sát thứ hai là Čabrinović, đập quả bom vào cột điện rồi mới ném vào xe, nhưng ông Đại công tước nhanh nhẹn dùng cánh tay gạt hất quả bom, khiến cho nó nổ trước xe thứ ba, làm cho hai người ngồi trong xe và một số dân chúng đứng xem bên đường bị thương.

Tem in hình ông bà Đại công tước Áo Franz Ferdinand và Sophie ghi ngày bị ám sát chết.

Những thành viên của tổ chức ám sát đâm ra sợ hãi, như bị tê liệt. Gravilo Princip trốn vào một quán cà phê và định tự tử.Đại công tước Franz Ferdinand tiếp tục cuộc hành trình đến Tòa thị sảnh Sarajevo.

Chiếc xe của ông bà đại công tước Áo Franz Ferdinanz sử dụng vào ngày bị ám sát 28-06-1914, hiện nay đặt trong bảo tàng sự kiện Sarajevo

Sau đó, đoàn xe tiếp tục lên đường, trong ý định chuyển tuyến đường khác, thì người lái xe bị nhầm đường, đang lùi xe lại, vô tình, đúng vào địa điểm Princip đang ngồi uống cà phê, chợt thấy đoàn xe đứng lại vài phút để đổi tuyến đường, Princip bật dậy, tiến đến gần xe, bắn chết bà công tước vào bụng, rồi bắn ông công tước ngay vào cổ, khi ông này đang hoảng hốt lo cho vợ "Sophie ! Sophie ! Đừng chết ! Hãy sống vì các con !".

Giấy chứng tử ghi giờ chết của cả hai người là 11 giờ sáng ngày 28-06-1914.

Thi hài của ông bà đại công tước Sophie và Franz Ferdinanz ngày 28-06-1914

Sau hành động ám sát, Princip cho ngay vào mồm viên thuốc độc zyankali như đã dự tính, nhưng viên thuốc đã quá cũ, không còn hiệu lực, nên bị đánh đập và bắt sống tại chỗ.

Gravilo Prinzip, sau khi bị bắt

Sau đó, Princip bị kết án 20 năm khổ sai, vì còn dưới tuổi vị thành niên, nhưng bốn năm sau, năm 1918, chết vì kiệt sức và bệnh lao xương trong ngục.

Thành viên tổ ám sát Nedeljko Čabrinović bị bắt tại chỗ, ngày 28-06-1914

Ba thành viên khác của nhóm ám sát là Miško Jovanović, DaniloIlić và Veljko Čubrilović bị kết án tử hình treo cổ, những người khác thì bị án tù khổ sai vì tuổi còn trẻ..