Những nhân vật kỳ cựu như Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis “dứt áo ra đi” trong khi chính phủ phải đóng cửa một phần vì bất đồng xung quanh việc xây bức tường dọc biên giới với Mexico.
Khung cảnh “thê thảm” mở màn cho mua lễ hội, đầu tiên đến từ bức thư từ chức của vị tướng 4 sao lão luyện James Mattis. Ngay sau khi những báo, đài từ New York Times đến CNN loan tin Trump sẽ rút quân khỏi Syria và Afghanistan, tướng Mattis gửi Trump bức thư từ chức với “vài dòng nhắn gửi” rằng: “Dĩ nhiên ông có quyền chọn bộ trưởng quốc phòng có quan điểm phù hợp với ông, còn tôi sẽ là tốt cho bản thân nếu rời khỏi chức vụ này”.
Kèm theo đó là mấy đoạn rao giảng tầm quan trọng của hệ thống đồng minh mà theo Mattis: “Mặc dù Mỹ vẫn là quốc gia không thể thiếu trong thế giới tự do, chúng ta không thể bảo vệ lợi ích của mình hoặc phục vụ vai trò đó một cách hiệu quả mà không cần duy trì các liên minh mạnh mẽ và thể hiện sự tôn trọng với các đồng minh đó”.
Quyết định rút quân khỏi Syria của Trump gây ra nhiều tranh cãi - Ảnh: Twitter
Quyết định của Trump đặt trong bức tranh đơn cực mà ông lập ra từ khi lên cầm quyền: Đơn phương rút khỏi thoả thuận này, hiệp ước kia đã khiến những người như Mattis, cả đời dành cống hiến binh nghiệp cho khu vực Trung Đông bất mãn.
Rút quân tại Syria hay Afghanistan đem lại nhiều hệ luỵ: Sự tái chiếm những vùng giải phóng của những lực lượng khủng bố như Tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) hay al – Qaeda, sự bành trướng của Iran trong khu vực, Nga và chính quyền Assad ở Syria chiến thắng trong bàn cờ địa chính trị với Mỹ.
Không khí bất an lan rộng, đến nỗi vào hôm 24-12, chỉ huy quân Mỹ tại Afghanistan – tướng Scott Miller phải lên tiếng trấn an trên Tolo News: “Tôi chưa nhận được lệnh rút quân nào. Không có gì thay đổi. Nhưng nếu tôi nhận được các mệnh lệnh này. Tôi nghĩ điều quan trọng các bạn cần biết rằng chúng ta vẫn còn đây lực lượng an ninh. Thậm chí nếu tôi điều hành với một lực lượng ít hơn và nhỏ hơn, chúng vẫn sẽ hoạt động tốt”.
Trump chứng kiến chính quyền Mỹ "hỗn loạn" vào dịp cuối năm - Ảnh: Getty
Sau 17 năm Mỹ tham chiến ở Afghanistan từ thời Bush (con), nước này vẫn còn ngổn ngang nguy cơ bị lực lượng Taliban tái chiếm. Quân Mỹ với việc Trump muốn rút đi 7000 lính sẽ tạo khoảng trống cho Taliban với chiến tranh du kích của mình tái chiếm thực địa trong bối cảnh lực lượng an ninh sở tại được Mỹ hậu thuẫn vẫn còn mỏng chưa thể cáng đáng hết vai trò đảm bảo an ninh.
Quyết định của Trump chẳng khác nào bỏ rơi đồng minh để phục vụ chính sách “nước Mỹ trên hết”, điều khiến tướng Mattis “nổi đoá” quyết định rời khỏi chính quyền của Trump.
Chuyện binh đao ở hải ngoại chưa dứt, Trump phải quay sang đối phó với vấn đề đối nội khi lưỡng đảng Cộng hoà – Dân chủ bất đồng về gói chi ngân sách và việc cấp 5 tỷ USD xây bức tường biên giới với Mexico khiến chính phủ Mỹ phải đóng cửa một phần.
Hàng trăm ngàn nhân viên liên bang tham gia điều hành và cung cấp các dịch vụ công nay phải đi làm trong cảnh không lương. Thế nhưng đến hôm 26-12, Trump vẫn tuyên bố chắc nịch: “Chính phủ sẽ đóng cửa cho đến khi nào ngân sách được cấp cho bức tường biên giới”.
Mang phong cách doanh nhân, chỉ đạo từ trên xuống ông Trump có thể đã thành công trên thương trường khi dồn đối thủ vào chân tường để họ nhân nhượng. Nhưng chính trị thì không hề đơn giản vậy với những lợi ích đan xen của đảng phái và những nhóm lợi ích.
Nước Mỹ cường thịnh nhưng lại ở vào vị trí địa chính trị tréo ngoe: Một nước có mức sống cao nằm cạnh bên khu vực Trung và Nam Mỹ, tính từ Mexico trở xuống phần còn lại của châu lục này với nhiều nước người dân sống trong cảnh thất nghiệp, bạo lực băng đảng như Honduras hay Guatemala. Đối với người dân ở những nước di cư đến Mỹ trái phép thì quốc gia của ông Trump là “thiên đường” tìm việc.
Dự án bức tường biên giới giữa Mỹ với Mexico vẫn còn dở dang - Ảnh: CBS News
Nước chảy về chỗ trũng, quy luật muôn đời: Nơi nào đem đến cho con người cuộc sống có vẻ khấm khá hơn, họ sẽ tìm cách tràn đến. Hôm 26-12, Reuters đưa tin một bé trai nhập cư trái phép người Guatemala 8 tuổi đã chết trước kỳ Giáng sinh sau khi bị lực lượng biên phòng Mỹ bắt ở biên giới. Đây là đứa trẻ thứ hai chết ở Mỹ khi bị bắt trong tháng này. Những thông tin trên mang tính chất nhạy cảm về nhân đạo càng gây áp lực thêm cho Trump.
Liệu một bức tường, với những hàng rào, song sắt dựng lên cơ học có đủ sức ngăn chặn dòng người nghèo khổ mang nỗi hoài vọng tới “thiên đường”? Chặn đầu này họ có thể tìm cách vào Mỹ ở đầu khác, có thể là từ biên giới phía bắc giữa Mỹ với Canada hay vượt biên bằng đường biển.
Dòng người di cư bất hợp pháp tìm cách ồ ạt vượt biên vào Mỹ - Ảnh: AFP
Cùng lúc đó là thông tin Trump manh nha thực hiện hành động sa thải Chủ tịch Cục dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) Jerome Powellvì cho rằng Fed liên tục tăng lãi suất thời gian qua khiến thị trường bất ổn, chứng khoán Mỹ liên tục giảm điểm sâu. Với Trump, màu xanh trên sàn chứng khoán là tiêu chí cho thấy sự thành công trong việc điều hành chính sách của ông.
Truyền thông Mỹ nhận định: Việc sa thải chủ tịch Fed nếu xảy ra có thể là một hành động “vô tiền khoáng hậu”, tấn công vào tính độc lập của ngân hàng trung ương Mỹ, sẽ kéo theo một bầu không khí bất ổn định, làm các nhà đầu tư lo ngại khiến thị trường tài chính của Mỹ và toàn cầu bị ảnh hưởng.
Biếm hoạ của New York Times về "cơn ác mộng" của Trump với dòng người di cư - Ảnh: New York Times
Một mùa Giáng sinh an lành với mọi người, nhưng năm nay với Nhà Trắng có vẻ rất ảm đạm. CNN mô tả ông Trump dành cả đêm Giáng sinh ngồi trong Nhà Trắng viết những dòng tweet chỉ trích trên Twitter xung quanh những chống đối của dư luận về các quyết định của mình.
Phong cách điều hành kiểu doanh nhân, bất ổn của Trump đang bộc lộ nhiều bất cập trước đòi hỏi tính ổn định và xuyên suốt trong chính sách của môi trường chính trị. Chính trường Mỹ sẽ còn “hỗn loạn” dài với tính cách bất thường của một vị tổng thống.