Vụ rút lại tuyên bố chung về Biển Đông: ASEAN chia rẽ trước mưu đồ của Trung Quốc

Vụ việc được đưa ra công luận khi hãng tin AFP dẫn nội dung của bản tuyên bố chung về vấn đề Biển Đông của ASEAN do Bộ Ngoại giao Malaysia cung cấp. Trong đó nội dung nhấn mạnh đến cảnh báo của các nước ASEAN rằng những hành động gần đây trong vùng biển tranh chấp (không nêu đích danh Trung Quốc) có khả năng “gây tổn hại đến hại đến hòa bình, an ninh trong khu vực”.

Trong bản tuyên bố chung, ASEAN cũng nhấn mạnh rằng “Chúng tôi không thể phốt lờ những gì đang diễn ra trên Biển Đông vì đó là vấn đề quan trọng trong mối quan hệ hợp tác ASEAN- Trung Quốc”.

Tuy nhiên bản tuyên bố chung đầu tiên này sau đó đã nhanh chóng “đoản mệnh” vì bị “thu hồi do nhầm lẫn” – theo lý giải của Indonesia. Còn Malaysia trước đó thì thông báo “phải thu hồi bản tuyên bố của các ngoại trưởng ASEAN vì có những thay đổi khẩn cấp” .

Vụ việc được AFP làm rùm beng lên, nhưng Bộ Ngoại giao Trung Quốc cố ý phớt lờ. Phát ngôn viên Lục Khảng từ Bắc Kinh khẳng định:“Chúng tôi đã kiểm tra lại với phía ASEAN, cái gọi là bản tuyên bố chung đăng tải bởi AFP không phải là văn bản chính thức của ASEAN” .

Vụ lùm xùm cho thấy Bắc Kinh nhiều khả năng đã gây áp lực lên ngoại trưởng các nước ASEAN, trong đó có nguồn tin cho biết Lào và Campuchia không chấp nhận bản tuyên bố chung về vấn đề Biển Đông khiến văn bản này sau đó phải thu hồi.

Quang cảnh Hội nghị các bộ trưởng ngoại giao Trung Quốc - ASEAN diễn ra tại thành phố Côn Minh (tỉnh Vân Nam) hôm 14-6. Tại hội nghị này, ASEAN đã không ra được tuyên bố chung lên án các hành động của Trung Quốc trên Biển Đông 

Cuối cùng chỉ có Singapore, Malaysia và Việt Nam ra tuyên bố riêng thể hiện rõ những quan điểm trong bản tuyên bố chung ban đầu, trong đó bày tỏ lo ngại hoạt động đơn phương, cưỡng chiếm trên Biển Đông thời gian qua. Không chấp nhận việc này, Bộ Ngoại giao Malaysia cũng tung bản tuyên bố chung ban đầu cho AFP để công luận quốc tế hiểu rõ chiêu trò áp lực của Trung Quốc phía sau.

Đây không phải lần đầu ASEAN lâm tình cảnh này khi trong hội nghị các bộ trưởng ngoại giao ASEAN tại Campuchia hồi năm 2012- năm Campuchia làm chủ tịch ASEAN, nước này đã ngăn không cho ASEAN ra tuyên bố chung lên án Trung Quốc .

Vụ việc đang khiến nhiều nước “nóng mặt”. Điển hình là Singapore khi ngoại trưởng nước này Vivian Balakrishman đồng chủ trì hội nghị với Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đã bỏ về vào phút cuối để thể hiện sự không đồng thuận.

Tờ Straits Times (Singapore) hôm 16-6 đã đăng bài “Bản đồng thuận của Trung Quốc gây chia rẽ ASEAN”. Trong đó, báo này dẫn lời một nhà ngoại giao ASEAN giấu tên nhận định: “Việc Malaysia quyết định công khai bản tuyên bố đã thể hiện nỗi thất vọng của 5 nước thành viên sáng lập ASEAN và Việt Nam trước sự thô lỗ và ngạo mạn của Trung Quốc”.

Vụ việc này lần nữa cho thấy ASEAN đang bị chia rẽ trước mưu đồ bành trướng trên Biển Đông của Trung Quốc. Bắc Kinh đang tách bó đũa ra từng chiếc để bẻ, điển hình là Lào và Campuchia- hai quốc gia nhận nhiều tiền đầu tư từ Bắc Kinh đã không chấp nhận thông qua bản tuyên bố chung ban đầu.