Hỏi: Anh N. điều khiển xe ôtô gây tai nạn giao thông chết người. Phía người bị hại có một phần lỗi nên hai bên thương lượng bồi thường và làm đơn bãi nại, không yêu cầu xử lý hình sự. Tuy nhiên, sau đó anh N. bị khởi tố về tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ, như vậy có thỏa đáng không? (Lê Thanh Hà (TP.Thủ Đức))
Trả lời: Điều 157 Bộ luật tố tụng hình sự 2015 quy định không được khởi tố vụ án hình sự khi có một trong các căn cứ sau:
1. Không có sự việc phạm tội;
2. Hành vi không cấu thành tội phạm;
3. Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội chưa đến tuổi chịu trách nhiệm hình sự;
4. Người mà hành vi phạm tội của họ đã có bản án hoặc quyết định đình chỉ vụ án có hiệu lực pháp luật;
5. Đã hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự;
6. Tội phạm đã được đại xá;
7. Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội đã chết, trừ trường hợp cần tái thẩm đối với người khác;
8. Tội phạm quy định tại khoản 1 các điều 134, 135, 136, 138, 139, 141, 143, 155, 156 và 226 của Bộ luật Hình sự mà bị hại hoặc người đại diện của bị hại không yêu cầu khởi tố.
Điều 134: Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác; Điều 135: Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh;
Điều 136: Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng, hoặc do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội;
Điều 138: Tội vô ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác; Điều 139: Tội vô ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính;
Điều 141: Tội hiếp dâm;
Điều 143: Tội cưỡng dâm;
Điều 15: Tội làm nhục người khác;
Điều 156: Tội vu khống;
Điều 226: Tội xâm phạm quyền Sở hữu công nghiệp.
Anh N. bị khởi tố về tội Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ theo Điều 260 BLHS là tội phạm không thuộc các trường hợp nêu trên, nên dù người bị hại đã làm đơn bãi nại, không yêu cầu xử lý hình sự, anh N. vẫn bị khởi tố là đúng quy định pháp luật.
Việc người phạm tội khắc phục hậu quả, bồi thường thiệt hại hoặc làm đơn bãi nại là những tình tiết giảm nhẹ. Tòa án sẽ cân nhắc tính chất mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội, nhân thân người phạm tội và các tình tiết giảm nhẹ này khi quyết định hình phạt đối với anh N.