Không quy định trách nhiệm về nhà ở xã hội của chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại

Bổ sung đối tượng được hỗ trợ về nhà ở xã hội

Bộ XD vừa gửi Chính phủ dự kiến tiếp thu, giải trình ý kiến đại biểu Quốc hội về dự án (DA) Luật Nhà ở (sửa đổi). Theo báo cáo này, Bộ XD đã bổ sung đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội (NƠXH) là công nhân, người lao động làm việc cho doanh nghiệp (DN) ngoài khu công nghiệp. Việc này, theo bộ nhằm bảo đảm chính sách công bằng cho công nhân cả trong và ngoài khu công nghiệp.

Điều kiện được hưởng chính sách hỗ trợ về NƠXH cũng được bộ chỉnh lý, cụ thể là phải chưa có nhà ở thuộc sở hữu của mình tại tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương nơi có dự án NƠXH đó. Trường hợp hưởng chính sách hỗ trợ nhà ở cho lực lượng vũ trang thì luật hóa điều kiện về nhà ở, đối với điều kiện về thu nhập do Chính phủ quy định tại điều 99 dự thảo luật.

Chính sách ưu đãi chủ đầu tư (CĐT) dự án (DA) NƠXH để bán, cho thuê, cho thuê mua cũng được tiếp thu, theo đó quy định hộ gia đình, cá nhân được vay vốn ưu đãi để xây mới hoặc cải tạo, sửa chữa nhà ở để đối tượng được hưởng chính sách NƠXH thuê nhằm khuyến khích người dân đầu tư, tăng quỹ nhà cho thuê.

Cũng liên quan đến nội dung này, Bộ XD kiến nghị đối với dự án NƠXH đầu tư bằng vốn đầu tư công sẽ được ưu đãi về tiền sử dụng đất, tiền thuê đất và ưu đãi về thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập DN.

Dự án đầu tư bằng vốn Nhà nước ngoài đầu tư công sẽ được hưởng các ưu đãi như đối với DN, hợp tác xã đầu tư XD.

UBND cấp tỉnh có trách nhiệm bố trí đủ quỹ đất để phát triển NƠXH

Quá trình thảo luận về dự luật, có ý kiến đại biểu Quốc hội đề nghị kế thừa quy định của luật hiện hành về việc dành 20% diện tích đất trong dự án NƠTM để xây dựng NƠXH theo hướng quy đổi 20% diện tích đất trên bằng tiền.

Ý kiến khác đề nghị giao Chính phủ quy định về trách nhiệm đóng góp kinh phí để phát triển NƠXH của CĐT dự án NƠTM tại khu vực đô thị loại I và đô thị đặc biệt. Thường trực Ủy ban Pháp luật cũng cho rằng cần thiết phải quy định trách nhiệm của CĐT dự án NƠTM, khu đô thị (KĐT) đối với việc phát triển NƠXH để giảm gánh nặng lên ngân sách nhà nước.

Bộ Xây dựng kiến nghị không quy định trách nhiệm về nhà ở xã hội của chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại, khu đô thị (ảnh chỉ mang tính minh họa)

Thế nhưng, Bộ XD phản ánh thực tế triển khai quy định trên gặp nhiều vướng mắc, bất cập, khi hầu hết các địa phương chỉ quy hoạch (QH), bố trí quỹ đất, xác định diện tích đất ở dành để xây dựng NƠXH trong các DA đầu tư xây dựng NƠTM, KĐT; hầu như không bố trí các quỹ đất độc lập để phát triển NƠXH. Trong khi đó, việc yêu cầu tất cả DA phải dành quỹ đất NƠXH mà không căn cứ vào chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở của địa phương; QH, kế hoạch sử dụng đất; QH đô thị; điều kiện kinh tế - địa lý của từng vùng, miền, địa phương... có thể dẫn đến tình trạng quỹ đất này không được đưa vào đầu tư, gây mất mỹ quan đô thị, lãng phí nguồn lực đất đai và làm tăng giá nhà ở.

Mặt khác, một số DA có tính chất đặc thù về kiến trúc cảnh quan, địa hình phức tạp (đồi núi, ven biển); các dự án NƠTM cao cấp, du lịch nghỉ dưỡng... nếu bố trí NƠXH trong DA không những có thể phá vỡ QH, kiến trúc mà còn không đạt được mục tiêu đầu tư của DA.

Vẫn theo Bộ XD, đối với các DA đầu tư xây dựng NƠTM có quy mô sử dụng đất nhỏ, việc dành quỹ đất để đầu tư xây dựng NƠXH (20%) là không khả thi do không đủ diện tích tối thiểu để đầu tư được 1 khối NƠXH độc lập bảo đảm tiêu chuẩn, quy chuẩn XD, kiến trúc, cảnh quan chung của DA...

Quá trình nghiên cứu, XD dự thảo luật, Bộ XD cho biết cơ quan chủ trì soạn thảo đã tổng kết, đánh giá, nhận diện bất cập, ưu nhược điểm của chính sách về NƠXH và đề xuất phương án sửa đổi theo hướng UBND cấp tỉnh có trách nhiệm bố trí đủ quỹ đất dành để phát triển NƠXH theo chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở. Chủ đầu tư DA xây dựng NƠTM, KĐT không phải dành diện tích đất ở trong phạm vi DA để xây dựng NƠXH.

Quan điểm này cũng được thể hiện trong Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045, theo đó Nhà nước giữ vai trò quan trọng để bảo đảm chính sách an sinh, phúc lợi xã hội. Việc yêu cầu bổ sung trách nhiệm của CĐT dự án NƠTM, KĐT trong phát triển NƠXH, Bộ XD nhìn nhận sẽ không bảo đảm sự công bằng trong triển khai thực hiện.

Ngoài ra, nếu gắn thêm trách nhiệm đối với việc phát triển NƠXH sẽ làm tăng tương ứng chi phí vào giá NƠTM, có tác động tiêu cực đến người dân, đi ngược với chính sách giảm giá nhà để nhiều người dân tiếp cận được với nhà ở.

Vì các lẽ trên, cơ quan chủ trì soạn thảo kiến nghị không quy định trách nhiệm về NƠXH của CĐT dự án NƠTM, KĐT.