Sáng nay (18/6), phát biểu thảo luận tại hội trường Kỳ họp thứ 9, nhiều đại biểu Quốc hội lo lắng về vấn đề bảo vệ trẻ em trên không gian mạng trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo phát triển nhanh chóng.
Đại biểu Nguyễn Thị Mai Thoa (đoàn Hải Dương) cho biết, số vụ bạo lực học đường năm học 2023-24 là 466 vụ liên quan đến 1453 học sinh, trong đó có 509 học sinh nữ. Năm 2024 cũng xảy ra 381 vụ xâm hại trẻ em trên môi trường mạng, tăng 13% so với cùng kỳ năm 2023. Số trẻ em vi phạm pháp luật, trẻ em bị tai nạn thương tích giảm nhưng vẫn ở mức cao.
Tình hình trên cho thấy, công tác chăm sóc bảo vệ trẻ em còn nhiều vấn vấn đề cần được quan tâm giải quyết. Trong đó có một số vụ xâm hại trẻ em có tính chất đặc biệt nghiêm trọng. Nhiều vụ bạo lực trẻ em trong gia đình trong các cơ sở giáo dục mầm non ngoài công lập bạo lực với trẻ em còn nhỏ tuổi gây hậu quả nghiêm trọng.
Việc lợi dụng không gian mạng để xâm hại trẻ em gia tăng với các biểu hiện cụ thể như tiếp cận để dụ dỗ lừa đảo, bóc lột tình dục trực tuyến, bắt nạt trực tuyến, lừa đảo chiếm đoạt tài chính, phát tán nội dung độc hại, bạo lực gây ra sự lo lắng, sợ hãi, tâm lý bất an, ảnh hưởng đến sức khỏe học tập và cuộc sống của trẻ em, và gần đây nhất là các vụ việc bắt cóc trực tuyến liên tục diễn ra…
Từ phân tích trên, đại biểu Nguyễn Thị Mai Thoa cho rằng, cần quan tâm xây dựng vị trí việc làm, bố trí biên chế và nhân lực làm công tác trẻ em chuyên trách, ổn định ở cấp tỉnh và cấp xã. Đồng thời, kiện toàn đội ngũ cộng tác viên làm công tác trẻ em được đào tạo bồi dưỡng về quyền trẻ em và hợp tác xã hội đến từng thôn ấp bản, tổ dân phố.
Đại biểu Nguyễn Thị Mai Thoa (đoàn Hải Dương)
Trong điều kiện tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, mỗi cán bộ làm công tác trẻ em ở cấp xã trong thời gian tới sẽ có địa bàn phụ trách rộng hơn, đối tượng cần được chăm sóc bảo vệ nhiều hơn, nên việc bố trí cán bộ chuyên trách và tăng cường đội ngũ cộng tác viên là hết sức cần thiết.
Đồng thời, đẩy mạnh việc chuyển công tác bảo vệ trẻ em từ thụ động sang chủ động, từ xử lý vấn đề khi vụ việc đã xảy ra sang đẩy mạnh công tác phòng ngừa khi mới xuất hiện nguy cơ.
Theo đại biểu, một trong những giải pháp đang được sử dụng phổ biến trong phương tác chăm sóc, bảo vệ trẻ em ở nhiều nước trên thế giới là đầu tư phát triển, ứng dụng tích hợp trí tuệ nhân tạo.
Đó là việc để trẻ em và người thân, gia đình, bạn bè của trẻ em báo cáo, tố giác, xâm hại, bạo lực; Mở rộng tịch dịch vụ tư vấn trực tuyến qua ứng dụng giúp trẻ em dễ dàng tố giác xâm hại, nhận tư vấn nhanh từ trợ lý ảo trong trường hợp bị xâm hại bạo lực;
Đồng thời, sử dụng công cụ AI để quét bài đăng, hình ảnh trên internet và các nền tảng mạng xã hội để phát hiện dấu hiệu lạm dụng bạo lực xâm hại trẻ em, xác định nội dung độc hại, từ đó ngăn chặn, vỡ bỏ hoặc yêu cầu ngăn chặn, vỡ bỏ.
Trong giai đoạn đột phá, phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển cục số hiện nay, việc triển khai thực hiện chính sách pháp luật về chăm sóc bảo vệ trẻ em cũng cần được đổi mới toàn diện và có mức đột phá. Ứng dụng trí tuệ nhân tạo chính là một trong những giải pháp cần được xem xét, cân nhắc để thực hiện.
“Tôi cho rằng trí tuệ nhân tạo cũng không phải chìa khóa vạn năng nhưng có thể giúp ích rất lớn trong việc triển khai thực hiện các chương trình kế hoạch hành động vì trẻ em tạo dựng môi trường lành mạnh an toàn để trẻ em được phát triển toàn diện hơn về thể chất trí tuệ tinh thần đạo đức góp phần bảo đảm thực thi tốt hơn nữa các quyền trẻ em ở Việt Nam” - đại biểu nhận định.
Trước đó, đại biểu Đinh Thị Ngọc Dung (đoàn Hải Dương) cũng đặt ra vấn đề bảo vệ trẻ em trên không gian mạng trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo phát triển nhanh chóng. Hiện nay, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ số, trẻ em Việt Nam được tiếp cận với mạng Internet rất sớm, từ lớp 1, lớp 2 thậm chí trước tuổi đến trường, đây là một xu thế tất yếu song cũng tiềm ẩn rất nhiều rủi ro. Trẻ em có thể sử dụng điện thoại thông minh để học trực tuyến, chơi game, tham gia mạng xã hội, có thể thành thạo tải ứng dụng trò chuyện với Chatbot, chỉnh sửa ảnh bằng công nghệ AI nhưng lại chưa đủ kỹ năng nhận biết nội dung độc hại, không phân biệt được thật, giả trên không gian mạng.
Đại biểu Đinh Thị Ngọc Dung (đoàn Hải Dương)
Trong khi đó, kỹ năng số của nhiều phụ huynh còn lạc hậu hơn cả con trẻ và khung pháp luật thì chưa bắt kịp với thực tiễn này. Phụ huynh nhiều người không kiểm soát được nội dung con mình đang xem, cũng không biết cách xử lý khi con bị bắt nạt, bị dụ dỗ, bị thu thập thông tin trái phép.
“Ở nhiều địa phương, giáo viên và cha mẹ vẫn chọn cách cấm là xong, nhưng cấm không phải là bảo vệ, cấm không thể ngăn được rủi ro, cấm mà không đồng hành sẽ càng khiến cho trẻ tò mò hơn và có thể dẫn đến hậu quả khó kiểm soát hơn”-đại biểu Ngọc Dung nêu quan điểm.
Theo đại biểu, trẻ em là những công dân số của tương lai nhưng hiện nay nhiều em đang phải tự xoay xở giữa một thế giới mạng đầy rủi ro. Việc bảo vệ trẻ em trên không gian mạng không thể chỉ trông chờ vào gia đình và nhà trường mà cần có trách nhiệm rõ ràng hơn từ phía các nền tảng công nghệ, đặc biệt là các nền tảng xuyên biên giới.
Đại biểu đề nghị Chính phủ sớm hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan, nhất là trong quá trình xây dựng và hoàn thiện Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân hiện đang được Quốc hội xem xét. Trong đó cần tiếp tục làm rõ, hoàn thiện các quy định về bảo vệ dữ liệu trẻ em, đồng thời quy định cụ thể hơn trách nhiệm pháp lý của các nền tảng số trong việc kiểm soát nội dung, kiểm soát thuật toán đề xuất, xác minh độ tuổi và bảo vệ thông tin cá nhân của trẻ em khi tham gia không gian mạng.
“Chính phủ cân nhắc, xem xét đưa nội dung giáo dục kỹ năng số, kỹ năng an toàn mạng cho học sinh và phụ huynh trở thành một phần chính thức của chương trình học”- đại biểu đề nghị.